پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,219 |
| تعداد مقالات | 10,473 |
| تعداد مشاهده مقاله | 20,218,587 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,907,547 |
زبان و جامعه: تحلیل اجتماعی قرض گیری واژگانی زبان های فارسی و ترکی از یکدیگر در دورة صفوی | ||
| فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌شناسی اجتماعی | ||
| دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1403، صفحه 13-25 اصل مقاله (659.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/il.2024.69155.1616 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدباقر علیزاده اقدم* 1؛ محمد حریری اکبری1؛ محمدعلی موسی زاده2؛ ابراهیم زال3 | ||
| 1استاد جامعه شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتر ی جامعه شناسی ، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| دورة صفوی یکی از دورههای مهم تاریخ ایران است که زبانهای فارسی و ترکی در این دوره با یکدیگر در تعامل بودند. این مقاله، در چارچوب نظریۀ بازار زبانشناختی بوردیو، به بررسی کارکرد زبانهای فارسی، ترکی و عربی در ایران دورة صفوی و همچنین قرضگیری واژگانی زبانهای فارسی و ترکی از یکدیگر میپردازد. به این منظور، وامواژههای زبانهای فارسی و ترکی به روش تحلیل محتوا گردآوری و از منظر بازار زبانشناختی بوردیو تحلیل شده‌اند. نتایج نشان میدهد در دورة صفوی سه زبان عربی، فارسی و ترکی با همدیگر همزیستی داشته‌اند. عربی زبان دین و علم بود و لغات و اصطلاحات مذهبی و علمی از آن زبان به زبانهای فارسی و ترکی راه یافته است. فارسی زبان شعر و ادب بود و در محافل ادبی مشروعیت داشت، واژهها و اصطلاحات شعری و ادبی را به زبان ترکی قرض داده است و ترکی به عنوان زبان شاهان و ارتش، در حوزۀ قشون و دربار کاربرد داشت و لغات و عبارات نظامی و دیوانی را به فارسی عاریه میداد. بنابراین، تسلط هر یک از سه زبان فوق در عرصة اجتماعی معین، ناشی از ذات آن زبان نبود بلکه از اقتدار و شایستگی گویشوران آن زبان در همان عرصه تأثیر می‌پذیرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرضگیری واژگانی؛ فارسی؛ ترکی؛ صفوی؛ بوردیو؛ بازار زبانشناختی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Language and Society: Social Analysis of Lexical Borrowing between Persian and Turkish Languages in the Safavid Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Bagher Alizadehaghdam1؛ Mohammad Hariri-Akbari1؛ MohammadAli Mousazadeh2؛ Ebrahim Zal3 | ||
| 1Professor of Sociology, University of Tabriz, Tabriz, Iran | ||
| 2Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Tabriz, Tabriz, Iran | ||
| 3Ph.D. Candidate in Sociology, University of Tabriz, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Safavid era is one of the important periods in the history of Iran, where Persian and Turkish languages interacted with each other. This article investigates the function of Persian, Turkish, and Arabic languages in Safavid era Iran, as well as the lexical borrowing between Persian and Turkish languages, within the framework of Bourdieu's linguistic market theory. For this purpose, Persian and Turkish loanwords were collected by content analysis method and analyzed according to Bourdieu's linguistic market perspective. The results show that during Safavid era, these three languages, coexisted with each other. Arabic was the language of religion and science; and introduced religious, and scientific words and terms into Persian and Turkish. Persian was the language of poetry and literature; It had legitimacy in the literary circles and has lent poetic and literary words and terms into Turkish, and Turkish as the language of Shahs and army; was used in the army and court environment and has lent military and government words and terms into Persian. Therefore, the dominance of each of these languages in a certain social field is because of its speaker’s authority and competence in that field, not the nature of that language. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| lexical borrowing, Persian, Turkish, Safavid, Bourdieu, linguistic market | ||
| مراجع | ||
|
آرلاتو، آنتونی. (1373). درآمدی بر زبان‌شناسی تاریخی. ترجمة یحیی مدرسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امینی، رضا. (1401). واکاوی ورود واژههای ترکی به زبان فارسی: مطالعة موردی «دستور شهریاران». زبان‌شناسی و گویشهای ایرانی، سال 7، شمارة 1، صص 21-39.
انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
اولئاریوس، آدام. (1369). سفرنامه آدام اولئاریوس: اصفهان خونین شاه صفی. ترجمة حسین کردبچه. تهران: شرکت کتاب برای همه.
بابایی، رسول. (1390). امکانات سیاسی در نظریۀ جامعهشناختی پیر بوردیو: تولید نظریۀ سیاسی. فصلنامه سیاست، دورة 41، شمارة 3، صص 39-56.
براون، ادوارد (1369). تاریخ ادبیات ایران: از صفویه تا عصر حاضر. ترجمة بهرام مقدادی. تهران: انتشارات مروارید.
بهزادی، بهزاد. (1369). فرهنگ آذربایجانی- فارسی. تهران: انتشارات دنیا.
تربیت، محمدعلی. (1378). دانشمندان آذربایجان. به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جنکینز، ریچارد. (1396). پییر بوردیو. ترجمة لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: نشر نی
حقیقیان، منصور. (1393). سرمایة فرهنگی و بازتولید بیننسلی: تأثیر سرمایة فرهنگی والدین بر موفقیت تحصیلی فرزندان در شهر اصفهان. فصلنامه مطالعات میانفرهنگی، سال نهم، شمارة 21 صص 53-70.
حیدری، علی؛ صحرایی، قاسم و عباسآبادی، مجتبی. (1396). نقش قهوهخانههای عصر صفوی در تکوین سبک هندی. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شمارة 15، صص 199-219.
خطایی، شاهاسماعیل صفوی. (1380). کلیات دیوان، نصیحتنامه، دهنامه، قوشماها و اشعار فارسی. تحقیق و تصحیح از میرزا رسول اسماعیلزاده. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
درفر، گرهارد. (1399). نفوذ زبان و ادبیات فارسی در میان ترکان. در احسان یارشاطر: حضور ایران در جهان اسلام، 307-322. ترجمة فریدون مجلسی. تهران: انتشارات مروارید.
دلاواله، پیترو. (1370). سفرنامه پیترو دلاواله: قسمت مربوط به ایران. ترجمة شجاعالدین شفا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامة دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
ریتزر، جورج. (1393). نظریههای جامعهشناسی. ترجمة هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
سبحانی، سیدجعفر. (1383). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: انتشارات طهوری. ویرایش دوم.
سومر، فاروق. (1371). نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی. ترجمة احسان اشراقی و محمدتقی امامی. تهران: نشر گستره.
سیدمن، استیون. (1392). کشاکش آرا در جامعه شناسی. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
سیوری، راجر. (1389). ایران عصر صفوی. ترجمة کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
شاردن، ژان. (1338). سیاحتنامه شاردن جلد پنجم. ترجمة محمد عباسی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر.
شاردن، ژان. (1338). سیاحتنامه شاردن جلد ششم. ترجمة محمد عباسی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر.
شریعتی، سارا؛ سالاری، مریم؛ هاشمی، راحله. (1393). نقد رابطۀ میان سرمایۀ تحصیلی و ابیتوس هنری. جامعهشناسی هنر و ادبیات، سال 6، شماة 2، صص 164-185.
صفا، ذبیح الله. (1364). تاریخ ادبیات در ایران، جلد چهارم. تهران: انتشارات فردوس.
صفا، ذبیح الله. (1369). تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم بخش اول. تهران: انتشارات فردوس.
صفوی، کورش. (1374). واژه های قرضی در زبان فارسی. نامة فرهنگ، شمارة 19، صص 97-111.
فرای، ریچارد، نلسون. (1363). عصر زرین فرهنگ ایران. ترجمه مسعود رجبنیا. تهران: سروش.
فضولی بغدادی، محمد. (1400). دیوان ترکی مولانا فضولی بغدادی. تصحیح: لطفعلی برقی. تبریز: ییلاق قلم.
فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی. تهران: نشر نی.
فوران، جان. (1394). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران. ترجمة احمد تدیّن. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
قیطرانپور، طیب. (1393). ادبیاتدان بیرآز اویانا (فراتر از ادبیات). تهران: انتشارات نخبگان.
کوپریلی، محمد فواد. (1385). صوفیان نخستین در ادبیات ترک. ترجمه و توضیح توفیق سبحانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
گرنفل، مایکل. (1393). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو. ترجمة محمد مهدی لبینی. تهران: نشر افکار.
گنجلی، ترکان. (1388). دولت صفوی و زبان ترکی. ترجمة نصرالله صالحی. پیام بهارستان، سال 2، شمارة 6، صص 293-298.
گودرزی، حسین. (1390). موقعیت زبان و ادبیات فارسی در ایران عصر صفویه و رابطۀ آن با زبان رسمی و ملی. فصلنامه مطالعات ملی، سال 12، شمارة 3، صص 53-81.
مالکی، الناز. (2021). عوامل درونزبانی و برونزبانی ورود واژگان ترکی به فارسی. مجلة مطالعات ایرانشناسی دانشگاه آتاترک ارزروم، شمارة 15، صص 297-325.
محمدی، فردین. (1401). تحلیل فرایند عادتواره نهادی دانشآموزان (مطالعة موردی دانشآموزان دورة متوسطه دوم شهر مشهد). فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 38، شمارة 1، پیاپی 149، صص 109-132.
مدرسی، یحیی. (1400). درآمدی بر جامعهشناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ویرایش سوم؟.
میرزاسمیعا، محمدسمیع. (1378). تذکرهالملوک؛ سازمان اداری حکومت صفوی، یا، تعلیقات مینورسکی بر تذکرهالملوک. به کوشش محمد دبیرسیاقی. ترجمه مسعود رجبنیا. تهران: امیرکبیر.
نصیری اردوبادی، میرزا علینقی. (1371). القاب و مواجب دورة سلاطین صفویّه. تصحیح: یوسف رحیملو. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
نقیبزاده، احمد؛ مجید استوار. (1391). بوردیو و قدرت نمادین. فصلنامه سیاست، دورة 42، شمارة 2، صص 279-294.
نوابطهرانی، میرزامهدی. (1376). دستورالاعقاب: رساله انتقادی و سیاسی از اوایل قاجار. به تصحیح و اهتمام سید علی آلداود. تهران: نشر تاریخ ایران.
نیکوبخت، ناصر؛ خدایار، ابراهیم؛ احمدی، محسن. (1393). تبلور برخی عناصر قهوهخانهای در شعر صفوی. دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 2، شمارة 4، صص 109-134.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, 241-258. New York: Greenwood. Durkin, P. (2014). Borrowed Words: A History of Loanwords in English. Oxford: Oxford University Press. Kashgari, M. (1970). Divan U Logat-it Turk [Turkic-Arabic Dictionary]. Translated by Chichekli Ali. Istabnul: May Yayinlari. Katamba, F. (2005). English Words: Structure, History, Usage. London: Routledge. 2nd ed. Mohammadi, G. R. and Chelik, A. (2020). Persian Elements in Ottman Turkish. Adana: Karahan Kitapevi. Weinreich, U. (2011). Languages in contact: French, German and Romansh in twentieth-century Switzerland. Amsterdam: Joan Benjamins Publishing Company.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 668 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 289 |
||