پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,219 |
| تعداد مقالات | 10,473 |
| تعداد مشاهده مقاله | 20,217,840 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,905,757 |
حقّ حريّة التعبير؛ من حقوق الإنسان إلى تجلّياته في الفكر العلوي: دروسٌ في الحُكم الأخلاقي | ||
| دراسات حدیثة فی نهج البلاغة | ||
| دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13، خرداد 2024 | ||
| نوع مقاله: المجلة العلمية البحوثية | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/anb.2025.69694.1390 | ||
| نویسنده | ||
| مریم احمدی نژاد* | ||
| أستاذة مساعدة بجامعة الزهراء، قسم دراسات حقوق الأسرة، معهد بحوث المرأة، جامعة الزهراء(س) طهران، إيران | ||
| چکیده | ||
| يُعَدّ حقّ حريّة التعبير أحد المبادئ الأساسيّة لحقوق الإنسان كما أقرّته الوثائق الدوليّة المعنيّة بحقوق الإنسان، إلّا أنّه واجه تفسيراتٍ وتطبيقاتٍ متباينة في المجتمعات والأنظمة الحاكمة المختلفة. بناءً على ذلك، تسعى هذه الدراسة إلى الإجابة عن التساؤل حول وجود حقّ حريّة التعبير في السيرة العمليّة والفكرية لأمير المؤمنين (ع) والحدود المتصوَّرة لهذا الحقّ. ومن خلال المنهج الوصفي وتحليل أفكار الإمام علي (ع)، تخلص هذه الدراسة إلى أنّ مفهوم حريّة التعبير في الفكر العلوي يختلف اختلافًا جوهريًّا عمّا هو متداول في الأنظمة الحاكمة المتنوّعة، إذ يرتكز على مبادئ الحُكم الأخلاقي القائم على العدالة. في رؤية الإمام علي (ع)، لا تقتصر حريّة التعبير على حقّ الأفراد في نقد الحكومة نقدًا مشروعًا، بل تُعتَبر أيضًا تكليفًا اجتماعيًّا ودينيًّا. ووفقًا لمبدأ الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، فإنّ هذه الحريّة تصبح واجبًا كفائيًّا على أفراد المجتمع الإسلامي عندما تكون موجّهة نحو تحقيق المصلحة العامّة، ومنع الحرام، والأمر بالواجب. ومع ذلك، فإنّ حريّة التعبير لا ينبغي أن تؤدّي إلى الإساءة، أو الافتراء، أو الغيبة، أو انتهاك حقوق الآخرين. كما أنّها ليست مطلقةً أو غير مقيّدة في فكر الإمام علي (ع)، بل تُضبط بقيودٍ مثل الأمن العام والمصلحة العامّة، لا سيّما عندما تُستَخدَم لنشر الأكاذيب، أو التضليل، أو إثارة الفتنة، أو ابتداع البدع في الدين. في هذا السياق، تحظى حريّة التعبير بمكانةٍ متميّزة في الفكر العلوي، حيث تُوظَّف إمكاناتها في سبيل إصلاح المجتمع الإسلامي وتحسينه. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "أمير المؤمنين علي (ع)"؛ "الحكومة العلوية"؛ "حرية التعبير"؛ "حقوق الإنسان"؛ "الحكم " | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| «حق آزادی بیان از حقوق بشر تا تجلی آن در اندیشه‌های علوی:درس هایی برای حکمرانی اخلاقی» | ||
| نویسندگان [English] | ||
| مریم احمدی نژاد | ||
| استادیار دانشگاه الزهراء(س)، گروه مطالعات حقوق خانواده، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
| چکیده [English] | ||
| حق آزادی بیان که در اسناد بین‌المللی حقوق بشر به‌عنوان یکی از اصول اساسی حقوق بشر به رسمیت شناخته‌شده است، در بسیاری از جوامع و حکومت‌ها، با برداشت‌ها و عملکردهای متفاوتی روبه‌رو بوده است. ازاین‌رو، این مقاله باهدف پاسخ به این پرسش که آیا حق آزادی بیان در سیره عملی و اندیشه‌های حضرت امیرالمؤمنین (ع) وجود داشته است و چه حدودی بر آن متصور است، به تحلیل و بررسی ابعاد این موضوع می‌پردازد. با استفاده از روش توصیفی و تحلیل اندیشه‌های حضرت علی (ع)، این مقاله به این نتیجه می‌رسد که مفهوم آزادی بیان در تفکر علوی با آنچه در نظام‌های حکومتی مختلف مشاهده‌شده، تفاوت‌های چشم‌گیری دارد و مبتنی بر اصول حکمرانی اخلاقی و عدالت‌محور است. در اندیشه حضرت علی (ع)، آزادی بیان نه‌تنها برای مردم در جهت بیان انتقاداتِ به‌حق خود از حکومت، بلکه به‌عنوان یک تکلیف اجتماعی و دینی نیز مطرح است. طبق اصل امربه‌معروف و نهی از منکر، این آزادی زمانی که به دنبال منافع عمومی، جلوگیری از ارتکاب حرام و امر به واجب باشد، واجبی کفایی برای آحاد افراد جامعه اسلامی خواهد بود. درعین‌حال آزادی بیان، نباید موجب توهین، تهمت، غیبت و نقض حقوق دیگران گردد. همچنین، در نگرش حضرت علی (ع)، آزادی بیان هیچ‌گاه به‌طور مطلق و بی‌قیدوشرط نیست و با محدودیت‌هایی چون امنیت عمومی و منافع عمومی را می‌توان برای بیان افکار در نظر گرفت، به‌ویژه زمانی که بیان افکار به‌منظور انتشار دروغ، فریب یا ایجاد فتنه و بدعت‌گذاری در دین باشد. در این راستا، آزادی بیان در اندیشه علوی جایگاه ویژه‌ای دارد و از ظرفیت‌های آن در جهت اصلاح و بهبود جامعه اسلامی استفاده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| امیرالمؤمنین علی (ع), حکومت علوی, آزادی بیان, حقوق بشر, حکمرانی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 127 |
||