پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,219 |
| تعداد مقالات | 10,473 |
| تعداد مشاهده مقاله | 20,217,905 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,905,865 |
ادراک و انگیزشِ عقل عملی در اندیشه صدرایی؛ تأملی بر دیدگاه صدرا | ||
| دوفصلنامه علمی حکمت صدرایی | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، اسفند 1401، صفحه 119-132 اصل مقاله (1.11 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/pms.2022.59563.1876 | ||
| نویسندگان | ||
| جمال سروش* 1؛ امین صیدی2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، گروه حکمت و فلسفه و منطق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| عقل به مثابه منبعی از منابع معرفت به دو قسم نظری و عملی منقسم میشود؛ وجود عقل نظری و نقشی که در ادراک کلیات ایفا میکند، مورد پذیرش همگان است، اما وجود استقلالی عقل عملی (مستقل از عقل نظری) و نیز مدرِک بودنش مسئلهای چالشبرانگیز و اختلافی است. فیلسوفان در این زمینه به دو گروه تقسیم میشوند: برخی منکر وجود عقل عملیِ مستقل از عقل نظری گشته و گروهی قائل به آن شده و به اثباتش مبادرت ورزیدهاند. در میان دسته دوم نیز جماعتی منکر کارکرد ادراکی عقل عملی گشته و در مقابل، طائفهای قول به مدرِک جزئی بودن آن را اختیار کردهاند. ملاصدرا در آثارش با تکیه بر دو ملاک (انفکاک و افعال وجودی متناقض)، وجود عقل عملی را مستقل از عقل نظری دانسته و با اِسناد مفاهیمی چون «استنباط»، «فکر»، «تروّی»، «حدس»، «الهام»، «اعتقاد» و «حکم» که ملازم ادراک هستند، ادراک جزئی را برای عقل عملی اثبات میکند. از برخی عبارات وی کارکرد انگیزشی نیز فهم میشود. ما در این نوشتار ضمن ارائه صورتبندی نوینی از نظریه صدرا به مناقشه صغروی (و نه کبروی) در دو ملاک مذکور پرداخته و با عنایت به اینکه همه انواع ادراک جزئی، قوای مناسب به خود (مانند حاسه، متخیله و متوهمه) را دارند، با بهکارگیری روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه رهنمون شدهایم که عقل عملی وجودی مستقل از عقل نظری ندارد و بالتبع کارکرد ادراکی و انگیزشی نیز برای آن متصور نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژگان کلیدی: عقل؛ عقل نظری؛ عقل عملی؛ بعد ادراکی عقل عملی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Perception and Motivation of Practical Reason in Sadra's Thought; A Reflection on Sadra's Point of View | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Jamal Soroush1؛ امین Seidi2 | ||
| 1Assistant Professor of Islamic philosophy and Theology, Malayer University, Malayer, Iran | ||
| 2Ph.D. Student in Islamic Philosophy and Theology, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| intellect as a source of knowledge is divided into two theoretical and practical types; the existence of theoretical reason and the role it plays in general perception is accepted by all, but the existence of rational reason( independent of theoretical reason) and its evidence is a challenging and controversial issue .philosophers in this regard are divided into two groups : some deny the existence of practical wisdom from the theoretical reason and a group believes in it .in the second group, a group denied the cognitive function of the practical reason. in contrast, they promised to be partial .in his works, relying on two criteria (ontological and existential actions), mulla sadra considers the existence of practical reason as independent of theoretical reason and through the documents of concepts such as inference, thought, troy, intuition, inspiration, belief and judgment which are servants of perception, proves partial perception for practical reason. some of his phrases are also called motivational functions .in this paper, in addition to presenting a new formulation of sadra " s theory, we have presented a new formulation of sadra " s theory to the dispute between the two mentioned criteria and by using descriptive - analytical method, we have led to this conclusion that the practical reason is independent of the theoretical reason | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords: Intellect, Theoretical Reason, Practical Wisdom, Perceptual Dimension of Practical Wisdom | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا، ابوعلی حسین ابن عبدالله (1379). النّجاه من الغرق فی بحر الضّلالات. مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانشپژوه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1363). المبدأ و المعاد. به اهتمام عبدالله نورانی. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
ارسطو (1385). اخلاق نیکوماخوس. ترجمه محمد حسن لطفی تبریزی. تهران: طرح نو.
اصفهانی، محمدحسین (1429ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه. بیروت: مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاءالتراث.
البغدادی، ابوالبرکات (1373). المعتبر فی الحکمه. چاپ دوم. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
اکبریان، رضا (زمستان 1385). «اصل مبنایی در حکمت عملی ملاصدرا و اهمیت آن در عصر حاضر». خردنامه صدرا، 46، صص3-21.
ــــــــــــ (زمستان 1380). «فلسفه عملی در حکمت متعالیه ملا صدرا». خردنامه صدرا، 26، صص44-56.
بحرانی، کمالالدین بن میثم بن علی (1349). شرح مأه کلمه لأمیرالمؤمنین. تحقیق، تصحیح و تعلیق: میرجلال‌الدین الحسینی الارموی المحدث. قم: جامعه المدرسین.
بهمنیاربن مرزبان، ابوالحسن (1375). التحصیل. تصحیح و تعلیق: مرتضی مطهری. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
جوادی، محسن (بهار 1385). «نظریه ملاصدرا درباره عقل عملی». خردنامه صدرا، 43، صص 29-33.
حائری یزدی، مهدی (1360). کاوشهای عقل نظری. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــ (1361). کاوشهای عقل عملی. تهران: انجمن اسلامی فلسفه و حکمت اسلامی.
الرازی، قطبالدین (1375). المحاکمات بین شرحی الاشارات. قم: نشر البلاغه.
ساروخانی، باقر (1370). درآمدی بر دائرة المعارف علوم اجتماعی. تهران: مؤسسه کیهان.
سبزواری، ملاهادی (1369-79). شرح منظومه. تهران: نشر ناب.
ـــــــــــ (1383). اسرار الحکم. جلد پنجم. مقدمه از صدوقی و تصحیح از کریم فیضی. چاپ اول. قم: مطبوعات دینی.
سروش، جمال (1393). عقل عملی و کارکرد آن در حکمت عملی از دیدگاه صدرالمتألهین. قم: مؤسسه امام خمینی ره.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شکر، عبدالعلی (تابستان 1385). «نقش و جایگاه عقل عملی در آثار صدرالمتألهین». خردنامه صدرا، 44، صص 32-40.
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم (1354). المبدا و المعاد. تصحیح سیدجلالالدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی. چاپ اول. تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ــــــــــــ (1422). شرح الهدایه الأثیریه. محمد مصطفی فولادکار. چاپ اول. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیه. تصحیح و تعلیق: سیدجلالالدین آشتیانی. چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــــ (1366). شرح اصول الکافی. تصحیح و ترجمه: محمد خواجوی. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. چاپ سوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الغزالی، ابوحامد محمدبن محمد (1961). مقاصد الفلاسفه. تحقیق سلیمان دنیا. قاهره: دارالمعارف.
فارابی، محمدبنمحمد ابونصر (1995). آراء اهل المدینه‌الفاضله و مضاداتها. مقدمه، شرح و تعلیق: علی بو ملحم. چاپ اول. بیروت: مکتبه الهلال.
مصباح یزدی، محمدتقی (1386). فلسفه اخلاق. تهران: چاپ و نشر بینالملل.
ــــــــــــ (1375). شرح جلد هشتم الاسفار الاربعه. جزء اول. تحقیق و نگارش: محمد سعیدیمهر. چاپ اول. قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی.
مظفر، محمدرضا (1374). أصولالفقه. جلد دوم. قم: اسماعیلیان.
نراقی، ملامهدی (1383). جامع السعادات. نجف: منشورات جامعه النجف الدینیه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 579 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 363 |
||