یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیه‌ی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات:30) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین‌اصفهانی می‌پردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیه‌ی شریفه می‌باشد. یافته‌ها حاکی از آنست که علامه طباطبایی و بانو امین‌اصفهانی که معتقد به تقدم خلقت آسمان بر زمین می‌باشند، «دحوالارض» در آیه‌ی شریفه را ناظر بر خلقت و گسترش همزمان زمین می‌دانند، ضمن این که علامه در دیدگاه دوم خود آن را به حرکت زمین نیز تفسیر نموده است. اما مراغی که خلقت زمین را مقدم بر آسمان می‌داند، «دحوالارض» را مرحله‌ای جدا از خلقت زمین دانسته و آن را عبارت از بسط زمین جهت تمهید آن برای سکونت بیان داشته است. با توجه به قرائن لغوی، قرآنی و روایی که در ضمن این پژوهش بدان‌ها اشاره می‌شود، مقصود از «دحوالارض» در آیه‌ی شریفه نمی‌تواند ناظر بر خلقت و گسترش همزمان و حرکت زمین باشد بلکه آن صرفا بر بسط و گسترش زمین دلالت دارد.
A Study of the Verse of "Dahoo Al-Ard" with the Interpretive View of Allameh Tabatabai, Maraghi and Lady Amin Isfahani
نویسندگان [English]
seyedeh hanieh momen؛ Zahra Ghasem Nejhad
shiraz university
چکیده [English]
One of the challenging verses of the Qur'an, about which various opinions have been put forward by the ancients and the later ones, is the verse "And the earth after that is the prayer" . This study, by emphasizing this verse, explains the interpretive opinions of Allameh Tabatabai, Maraghi and Banu Amin Esfahani, and its purpose is to compare and evaluate the opinions of three contemporary commentators on the verse. The findings indicate that Allameh Tabatabai and Banu Amina Esfahani, believe in the primacy of the creation of the heavens over the earth, consider the "earth" in the verse to be the observer of the creation and simultaneous expansion of the earth, Allameh in his second view also considers it to move the earth. . Maraghi, who considers the creation of the earth before the sky, has considered the "earth" as a separate stage from the creation of the earth and has expressed it as the expansion of the earth to prepare it for habitation. According to the lexical, Qur'anic and narrative evidences that are mentioned in this study, the meaning of "Dahwal-e-Ard" in the verse can not refer to the simultaneous creation and expansion and movement of the earth.
کلیدواژه‌ها [English]
Dahu al-Ard, creation, motion, earth and sky
مراجع
قرآن‌کریم
نهج البلاغه
ابن بابویه، محمد بن على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن عطیه اندلسى، عبدالحق بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
ابن قتیبیه، عبدالله بن مسلم (1411ق)، تفسیر غریب القرآن (ابن قتیبه)، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
امین‌اصفهانی، نصرتبیگم (بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، چاپ اول، بی‌جا، بى نا.
اندلسی، ابو حیان محمد بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
بستانی، فواد افرام (1375ش)، فرهنگ ابجدی، چاپ دوم، مترجم: رضا مهیار، تهران: انتشارات اسلامی.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، چاپ اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل(تفسیر البیضاوى)، چاپ اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
ثعلبى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1407ق)، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ چهارم، بیروت: دار العلم للملایین.
حسن بن علی علیه‌السلام (1409ق)، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالى فرجه الشریف.
حسن زاده آملی، حسن (1387ش)، دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی، قم: بوستان کتاب.
حمیری، نشوان بن سعید (۱۴۲۰ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، دمشق - سوریه: دارالفکر.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، بیروت: دار الشامیة.
طالقانی، محمود (1362ش)، پرتوى از قرآن، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامى انتشار.
طباطبایی، محمدحسین (1362ش)، اعجاز قرآن، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
______ (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، چاپ اول، بیروت: دار المعرفة.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375ش)، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: مرتضوى.
طوسی، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
عاملى، ابراهیم (1360ش)، تفسیر عاملى، چاپ اول، تهران: کتابفروشى صدوق.
علم الهدی، علی بن حسین (1998م)، امالی المرتضی (غررالفوائد و درر القلائد)، چاپ اول، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالفکر العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدى، خلیل بن أحمد (1409ق)، کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة.
فیومی، احمدبن محمد، غزالی، محمدبن محمد و رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: موسسه دارالهجره.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضى( 1415ق)، تفسیر الصافی، چاپ دوم، تهران: مکتبة الصدر.
قرشى بنابى، علىاکبر (1375ش)، تفسیر احسن الحدیث، چاپ دوم، تهران: بنیاد بعثت، مرکز چاپ و نشر.
قطب، سید (1425ق)، فى ظلال القرآن، چاپ سی و پنجم، بیروت: دار الشروق.
