پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شمارهها | 1,138 |
| تعداد مقالات | 9,757 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,852,839 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,468,043 |
کاخها و باغهای اصفهان در قرون اولیة اسلامی به استنادِ مکتوبات تاریخی | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 12، شماره دوم، پیاپی 24، بهار و تابستان 1403، آذر 1403، صفحه 11-19 اصل مقاله (348.28 K) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2024.68873.2859 | ||
| نویسندگان | ||
| عباسعلی احمدی* 1؛ علیرضا انتشاری نجف آبادی2 | ||
| 1دانشیار گروه باستان شناسی . دانشگاه شهرکرد. شهرکرد. ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد رشته باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بیشتر کاخهای دورة اسلامی ایران به دورههایی متأخر تعلق داشت و از کاخهای قرون اولیة اسلامی، آثار اندکی برجای مانده است. با در نظر گرفتن این کاستی و در غیاب کاوشهای باستانشناختی، در این پژوهش بازیایی و بازشناسی کاخها و باغهای قرون اولیه اسلامی اصفهان، بهعنوان یکی از مراکز مهم تمدن ایرانی در فاصلة قرون 1 تا 5 هجری، مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با بهرهگیری از منابع مکتوب تاریخی و برخی پژوهشهای معاصر انجام شده و سعی برآن دارد تا در وهلة نخست وضعیت شهر اصفهان را از نظر داشتن بناهای حکومتی و کاخها و باغهای اعیانی و سپس هویت صاحبان این کاخها و باغها و نیز مکانگزینی آنها را مورد بررسی قرار دهد. بر اساس نتایج حاصل شده، در اصفهان قرون اولیة اسلامی کاخهای زیادی ساخته شده بود. این اماکن در دو دستة کاخها و باغهای حکومتی و کاخها و باغهای خصوصی قرار گرفته و در سه قرن اول هجری، نمونههای حکومتی آن به حکام عرب و نمونههای خصوصی عمدتاً به اشراف عرب تعلق داشته است. در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری، با انتخاب اصفهان بهعنوان یکی از مراکز حکومتی آلبویه، کاخهای حکومتی و خصوصی عمدتاً به اعضای این خاندان تعلق گرفت. اگرچه تغییر مرکز شهری اصفهان از جی به یهودیه در فاصله قرون مورد مطالعه، تغییر مکانی نمونههای حکومتی را به دنبال داشت؛ با این وجود کاخها و باغهای خصوصی در هر دو مقطع زمانی، عمدتاً در حاشیه جی و ساحل زایندهرود ساخته میشد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اصفهان؛ باغ؛ کاخ؛ جی؛ قرون اولیة اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Palaces and gardens of Isfahan in early Islamic centuries based on historical documents | ||
| نویسندگان [English] | ||
| abbasali ahmadi1؛ Alireza Enteshari Najafabadi2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Archaeology, University of Shar-e Kord, Shar-e Kord, Iran | ||
| 2Archaeology, Tarbiat Modares university, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Most of the palaces of Iran's Islamic period belonged to later periods, and there are few remains of the palaces of the early Islamic centuries. Considering this deficiency and in the absence of archeological excavations, this research aims to explore and recognise the palaces and gardens of the early Islamic centuries of Isfahan, as one of the important centers of Iranian civilization between the first and 5th centuries of Hijri. It has been carried out by using historical sources and some contemporary researches and it tries to examine the situation of Isfahan in terms government buildings and noble palaces and gardens and identity their owners and location. The results showed that many palaces were built in Isfahan in the early Islamic centuries. They are divided into two categories: government palaces and gardens and private palaces and gardens. Since the first until third century of Hijri, government examples belonged to arab rulers and private examples mainly belonged to arab nobles. In the 4th and early 5th centuries of Hijri, with the selection of Isfahan as one of Al-e-Bouyeh's government centers, government and private palaces were mainly given to the members of this family. Although the change of the urban center of Isfahan from Jey to Yahudiyeh during the studied centuries, led to a change in the place of government examples; however, palaces and private gardens were built in both time periods, mainly on the edge of the river and the coast of Zayandehrud.. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Isfahan, Garden, Palace, Jay, Early Islamic centuries | ||
| مراجع | ||
|
ابناثیر، علی بن محمد (1382). تاریخ کامل. ترجمة حمیدرضا آژیر، ج 10. تهران: اساطیر.
ابنحوقل، ابوالقاسم محمد (1366). سفرنامة ابنحوقل؛ ایران در صوره الارض. ترجمة جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.
ابنرسته، احمد بن عمر. (1365). الاعلاق النفیسه. ترجمه و تعلیق حسین قرهچانلو، تهران: امیرکبیر.
ابنمسکویه، احمد بن محمد. (1424). تجارب الأمم و تعاقب الهمم. تحقیق و تنظیم سید کسروی حسن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابوشیخ انصاری، عبدالله بن محمد. (1407). طبقات محدثین باصبهان و والوردین علیها. دراسه و تحقیق عبدالغفور عبدالحق حسین بلوشی، بیروت: مؤسسه الرساله.
ابونعیم اصفهانی. (1397). ذکر اخبار اصفهان. ترجمة نورالله کسائی، تهران: سروش.
احمدی، عباسعلی و انتشاری نجفآبادی، علیرضا. (1401). بازیابی کاخها و باغهای اصفهان عصر سلجوقی به استناد مکتوبات تاریخی. فصلنامة مطالعات تاریخ فرهنگی، ۱۴ (۵۳)، ۲۵-۱.
استرابو. (1396). جغرافیای استرابو سرزمینهای زیر فرمان هخامنشیان. ترجمة همایون صنعتیزاده، تهران: بنیاد محمود افشار.
آوی، حسین بن محمد. (1385). ترجمة محاسن اصفهان. اصفهان: انتشارات فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان.
باسورث، کلیفورد ادموند. (1381). سلسلههای اسلامی جدید راهنمای گاهشماری و تبارشناسی. ترجمة فریدون بدرهای، تهران: باز.
برجیان، حبیب. (1392). زبان شهر اصفهان کی و چگونه فارسی شد؟. زبانها و گویشهای ایرانی (ویژهنامه فرهنگستان)، 3،110-91.
تحویلدار، میرزا حسینخان. (1388). جغرافیای اصفهان. به کوشش الهه تیرا، تهران: اختران.
جابری انصاری، محمدحسن. (بیتا). تاریخ اصفهان و ری و همة جهان. بیجا: حسین عمادزاده.
حبیبی، محسن. (1380). از شار تا شهر تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن. تهران: دانشگاه تهران.
ذاکرعاملی، لیلا. (1396). روششناسی تعیین حریم جی باستان. فصلنامه علمی فنی هنری اثر، 79، 60-47.
رجائی، عبد المهدی. (1388). شهر اصفهان از نگاه جغرافینویسان مسلمان (سدة سوم تا هشتم)، گنجینه اسناد، 19 (4)، 66-55.
رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم. (1352). آثار ملی اصفهان. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی ایران.
سجادی، صادق. (1383). «آلبویه». در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: بنیاد دایرهالمعارف بزرگ اسلامی.
سروشیار، جمشید. (1354). حاشیهای بر یک کتاب آثار ملی اصفهان تألیف ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی. نگین، 127، 40-34.
شجاعی اصفهانی، علی. (1393). مکانیابی شهرهای جی و یهودیه در رستاق جی اصفهان و جابهجایی مرکز قدرت تا برآمدن سلجوقیان. پژوهشهای ایرانشناسی، 4 (1)، 76-57.
شرافت، علیرضا و زرشناس، زهره. (1395). پیامدهای فرهنگی و اجتماعی فتح اصفهان به دست اعراب. جامعهپژوهی فرهنگی، 7(2)، 19-39.
صدرهاشمی، محمد. (1343). آرامگاه صاحب بن عباد در اصفهان. مجلة دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه اصفهان، 1، 64-58.
عابدی، محمدامین. (1383). متن وقفنامة احمد بن محمد بن رستم. وقف میراث جاویدان، 46، 75-63.
طباطبائی زواره، سید محمدعلی. (1383). موقوفات احمد بن محمد بن رستم. وقف میراث جاویدان، 46، 62-56.
عبدالستار عثمان، محمد. (1376). مدینة اسلامی. ترجمة علی چراغی، تهران: امیرکبیر.
غلامی فیروزجائی، علی و پرویش، محسن. (1393). وضعیت اقتصادی اصفهان در دوران آلبویه. پژوهشهای تاریخ اجتماعی و اقتصادی، 3 (2)، 68-51.
فروزانی، سید ابوالقاسم. (1385). اوضاع سیاسی اصفهان در قرون نخستین هجری. مجموعه مقالات کنگرة بزرگداشت اصفهان، به کوشش فضلالله صلواتی، تهران: اطلاعات، 355-340.
کجباف، علیاکبر. (1394). اصفهان در دوره سلجوقیان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری، مرکز اصفهانشناسی و خانة ملل.
کسائی، نورالله. (1376). اصفهان در روزگار آلبویه و سلجوقیان. مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 9، 202-176.
گلابی، مجید. (1390). شهرسازی اصفهان از دورة ساسانی تا پایان دورة سلجوقی. پایاننامـة کارشناسی ارشد، به راهنمایی جواد نیستانی، دانشگاه تربیتمدرس تهران (منتشرنشده).
لاکهارت، لارنس. (1385). نگاهی به تاریخ اصفهان. ترجمة افرا بانک، گلستان هنر، 5، 38-27.
مافروخی، مفضل بن سعد. (1431). محاسن اصفهان. بتحقیق عارف احمد عبدالغنی، دمشق: دار کنان.
مهدوی، مصلحالدین. (1386). اعلام اصفهان. ج 1، تصحیح، تحقیق و اضافات غلامرضا نصراللهی، اصفهان: سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان.
مهریار، محمد. (1386). اصفهان در هزار سال پیش. فرهنگ اصفهان، 25، 41-30.
میرفتاح، علیاصغر. (1355). آثار باستانی جی باستان. بررسیهای تاریخی، 11 (6)، 46-1.
همایی، جلالالدین. (1390)، تاریخ اصفهان مجلد ابنیه و عمارات (تتمه). به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
همایی، جلالالدین. (1395). تاریخ اصفهان مجلد حوادث و وقایع و حکام و سلاطین اصفهان. به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
همایی، جلالالدین. (1398). تاریخ اصفهان مجلد جغرافیای اصفهان. به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
هنرفر، لطفالله. (1348). امامزاده اسماعیل اصفهان. معارف اسلامی، 8، 99-93.
هنرفر، لطفالله. (1350). گنجینة آثار تاریخی اصفهان. اصفهان: ثقفی.
یعقوبی، احمد بن واضع. (1393). البلدان. ترجمة محمدابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 42 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 63 |
||