پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,170 |
| تعداد مقالات | 10,079 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,877,995 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,097,099 |
التطور الدلالي لكلمة (الزكاة) ومشتقاتها في الشعر الجاهلي والقرآن الكريم ونهج البلاغة (دراسة دلالية تاريخية). | ||
| دراسات حدیثة فی نهج البلاغة | ||
| دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، آذر 2023، صفحه 143-155 اصل مقاله (593.18 K) | ||
| نوع مقاله: المجلة العلمية البحوثية | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/anb.2025.70629.1401 | ||
| نویسنده | ||
| لیلی اصل رکن ابادی* | ||
| گروه زبان و ادبیات عربی_دانشگاه پیام نور_ مرکز تهران _واحد ری _ایران | ||
| چکیده | ||
| يعد التطور الدلالي من أهم الموضوعات التي طرق أبوابَها الألسنييون في مجال الدراسات التطورية. كلمة الزكاة وجميع مشتقاتها تعد من الكلمات الهامة التي تحمل ظلالا دلالية خاصة في القرآن، كما أنها تحمل نفس الدلالات والظلالات في نهج البلاغة وزيادة، مما سنوضّحه خلال المقالة. وأما استعمال الكلمة ومشتقاتها في الشعر الجاهلي فقليل جدا، بحيث قلّبت الباحثة عددا كبيرا من دواوين الشعراء الجاهليين وبعض المصادر الهامة مثل المفضيلات والأصمعيات ولكنها لم تستطع على أن تحصل على شواهد المادة إلا في أقل من أصابع اليد، فمهما يكن من أمر إن مادة زكو ومشتقاتها – بحسب ما حصلنا عليها من شواهد قليلة من الشعر الجاهلي– كانت تعني في تلك الردهة الطهر والنقاء ثم الزيادة والنماء وأما الدلالة الدينية المعهودة للمادة وهي إعطاء بعض المال للفقراء أو لأرباب الديانات – وإن كانت موجودة في بعض الشعر المنسوب إلى أمية بن أبي الصلت- فهي دلالة تختلف عما عهدناها في القرآن الكريم في بعض سماته. حاولت الباحثة خلال المقالة أن تضع النور – عبر المنهج الوصفي التحليلي - على دلالات المادة وتذكر لها شواهدها في الشعر الجاهلي والقرآن الكريم ونهج البلاغة، مسجلة الاشتراكات والافتراقات الدلالية الموجودة في المادة في المصادر الثلاث. تفيد نتائج الدراسة أن جذر (زكو) في العصر الجاهلي كان يحمل معان غير دينية في الأعم الأغلب، إلا أنه – وبعد أن استعمل في القرآن الكريم ونهج البلاغة- صار يستعمل في مضامين دينية غالبا وفي مضامين غير دينية مثل النمو والطهارة في بعض الأحيان، إلاأن دلالات المادة في نهج البلاغة أصبحت دائرتها أكثر اتساعا من الشعر الجاهلي والقرآن الكريم، لا من حيث كثرة الاستعمال، | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نهج البلاغة؛ الشعر الجاهلیّ؛ القرآن؛ التغيّر الدلاليّ؛ الزكاة | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| تحول معنایی واژه (زکات) و مشتقات آن در شعر جاهلی، قرآن کریم و نهج البلاغه (رویکرد معناشناسی تاریخی). | ||
| نویسندگان [English] | ||
| leili asleroknabadi | ||
| Department of Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Central Tehran, Wahd Rey, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| تحول معنایی را می توان یکی از مهم ترین موضوعاتی دانست که در مطالعات معناشناسی بدان پرداخته می شود. کلمه زکات ومشتقات آن در قرآن کریم ثقل معنایی خاصی داشته و در جایجای قرآن با دلالت های متنوعی به کار رفته است، کما اینکه در مواضع مختلفی از کتاب نهج البلاغه نیز استعمال شده ولی میزان استعمال آن از قرآن کمتر است. این کلمه و مشتقات آن -هر چند به ندرت - نزد اعراب جاهلی نیز به کار رفته است. نگارنده با بررسی دقیق منابع شعر جاهلی و کتاب هایی همچون مفضلیات واصمعیات، تنها سه شاهد از استعمالات آن را در شعر جاهلی یافت، لیکن نگاهی موشکافانه به این استعمالات، گویای آن است که در معانی همچون: پاکی وطهارت، رشد و نمو و همچنین زکات به عنوان عادت یا عبادتی مخصوص نزد شماری از اعراب کاربرد داشته است. نگارنده در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، معانی مختلف ماده (زکو) را در شعر جاهلی ، قرآن کریم و نهج البلاغه مورد واکاوی قرار داده و به این نتیجه رسیده که این ماده در دوران جاهلی بیشتر معنای غیردینی داشته (رشد و پاکی)، ولی پس از استعمال آن در قرآن کریم و نهج البلاغه، بیشتر در معنای دینی به کار رفته است (زکات به عنوان یک فریضه اسلامی). همچنین باید گفت معانی این ماده در نهج البلاغه در مقایسه با شعر جاهلی و قرآن کریم دچار وسعت معنایی شده است. کلید واژه: شعر جاهلی، قرآن کریم، تغییر معنایی، امام علی، زکات. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| شعر جاهلی, قرآن کریم, تغییر معنایی, امام علی, زکات | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 18 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11 |
||