پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,129 |
| تعداد مقالات | 9,669 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,611,303 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,295,678 |
سنجش پایداری سکونتگاهی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: ناحیه روستایی باروق، آذربایجان غربی) | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 16، اسفند 1398، صفحه 11-26 اصل مقاله (877.8 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2020.6585 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس سعیدی* 1؛ فرهاد عزیزپور2؛ وحید ریاحی2؛ عیوض امینی قواقلو3 | ||
| 1استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی | ||
| 3دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی | ||
| چکیده | ||
| در حال حاضر، پایداری به عنوان هدفی روشن در مرکز توجه تحولات جهانی قرار دارد. توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی به عنوان زیر نظام تشکیل دهنده نظام سرزمین است و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف میتواند نقش مؤثری در توسعه منطقهای و ملی داشته باشـد. پژوهش حاضر میکوشد تا قابلیتها و تنگناهای فضایی سکونتگاههای روستایی ناحیه باروق را در چارچوب توسعه پایدار شناسایی و تبیین نماید. این پژوهش از لحاظ هدف، ترکیبی از پژوهشهای بنیادی و کاربردی بوده و بر مبنای روش، از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل 70 روستای دارای سکنه واقع در بخش باروق بوده که 32 روستا با روش لایهبندی و با استفاده از چهار معیار مربوط به توسعه پایدار انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز، از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شد. یافتههای پژوهش حاضر بیانگر آن است که روستاهای ناحیه باروق در وضعیت «ناپایداری ضعیف» قرار گرفته و از وضعیت پایداری مطلوبی برخوردار نیستند. همچنین، بررسی ابعاد چهارگانه پایداری نیز نشان داده است که هر یک از ابعاد محیطی- اکولوژیک، کالبدی- فضایی، اجتماعی و اقتصادی نیز در وضعیت «ناپایداری ضعیف» قرار دارند. در این میان، بیشترین میزان ناپایداری مربوط به بعد اقتصادی بوده است. میزان پایداری در سطح روستاهای ناحیه نشان میدهد که حدود 43 درصد از سکونتگاهها در وضعیت ناپایداری قوی، 25 درصد ناپایداری ضعیف، 25 درصد پایداری ضعیف و فقط 6 درصد پایداری قوی قرار گرفتهاند. وضعیت پایداری روستاها در سطح ناحیه از جنبه فضایی بدین صورت است که از سمت غرب به سمت شرق پایداری روستاها کاهش مییابد. به عبارتی دیگر، روستاهای استقرار یافته در بخش کوهستانی نسبت به روستاهای پایکوهی و دشتی ناپایدارتر هستند. روستاهای پایدار و نسبتاً پایدار نیز در بخش غربی و دشتی ناحیه استقرار دارند. این وضعیت نشان میدهد که الگوی فضایی پایداری، خوشهای است. بر پایه یافته ها، عوامل اجتماعی با میزان 392/0 بیشترین تأثیر و عوامل محیطی- اکولوژیک با میزان 186/0 کمترین تأثیر را بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی- ناحیه داشتهاند. همچنین، عوامل اقتصادی و کالبدی- فضایی هر کدام به ترتیب 338/0 و 324/0 بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی اثرگذار بودهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پایداری سکونتگاهی؛ توسعه پایدار؛ سنجش پایداری؛ ناحیه باروق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Measuring settlement sustainability in rural areas (Case study: rural area of Baruq, West Azarbaijan) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abaas Saidi1؛ Farhad Azizpour2؛ Vahid Riyahi2؛ Eyvaz Amini Qovaqlu3 | ||
| 1Professor of Human Geography Department, University of Shahid Beheshti | ||
| 2Associate Professor of Human Geography Department, University of Kharazmi | ||
| 3Ph.D. Candidate in Geography and Rural Planning, University of Kharazmi | ||
| چکیده [English] | ||
| At present, sustainability as a clear goal is at the heart of global developments. Territorial sustainable development depends on the sustainability of rural system as a constituent sub-system of a territorial system. Sustainability of rural areas in different dimensions can have an effective role in regional and national development. The current research attempts to recognize and account for the spatial capabilities and limitations of rural settlements in Baruq within the framework of sustainable development. This research is a practical study with a descriptive methodology. The research statistical population includes 70 residential villages in Baruq are, of them thirty-two villages were selected through stratified sampling and based on four criteria of sustainable development. Field and document data were collected to answer the research questions. The results indicate that these villages are weak in terms of sustainability. Moreover, investigating the four aspects of sustainability has shown that each of the aspects (i.e., environmental-ecological, physical-spatial, social, and economic) are in a weak sustainable condition; the economic aspect suffers most from the weakest condition. The level of sustainability in the villages reveals that around 43 per cent of the settlements are unsustainably strong, 25 per cent unsustainably weak, 25 per cent sustainably weak, and only 6 per cent are sustainably strong. The sustainability of the villages decreases physically-spatially from the west to the east of the district. That is to say, mountainous villages are less sustainable than the villages in the plains or other less mountainous areas. Sustainable and slightly sustainable villages lie in the west or in the plain. It shows that sustainable spatial pattern is a cluster. The results thus predict the highest role of social factors (R2 = 0.392) and a low role for environmental-ecological factors (R2 = 0.186) in the unsustainability of the rural settlements. Economic and physical-spatial factors predict around 0.338 and 0.324 of the unsustainability in rural settlements. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Settlement Sustainability, Sustainable Development, Measuring Sustainability, Baruq Area | ||
| مراجع | ||
|
اصغری لفمجانی، صادق، فاضلنیا، غریب، توکلی، مرتضی و شوقی، مرضیه (1394). تحلیل فضایی شدت ناپایداری روستاها با رویکرد پایدار در بخش کاکی شهرستان دشتی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 15(37)، 28-89. بدری، سید علی و طاهرخانی، مهدی (1387). توسعه پایدار روستایی. تهران: انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور. بهرامی، رحمتالله (1390). محدودیتها و تنگناهای محیطی و تأثیر آن بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی(مطالعه موردی: شهرستان سنندج). مجله پژوهشهای روستایی، 2(3)، 145-167. تره، آندره و والت، فردریک (1396). توسعه منطقهای در روستاها (ابزارهای تحلیلی و سیاستهای عمومی). ترجمه شهرام رئیسی دهکردی. تهران: انتشارات پیک نور. جاودان، مجتبی، فرجی سبکبار، حسن، صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله (1395). ارائه مدل تحلیل پایداری در نواحی روستایی(بخش سربند استان مرکزی). توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(3)، 19-35. جاودان، مجتبی، و رکنالدین افتخاری، عبدالرضا (1389). اندازهگیری شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی در حوزههای روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مورد: بخش سربند، شهرستان شازند- استان مرکزی). مجله کاربرد RS و GIS در برنامهریزی، 1(1)، 65-78. ربیعیفر، ولیالله (1396). تبیین پایداری ساختار کالبدی- فضایی مسکن روستایی استان زنجان. برنامهریزی توسعه کالبدی، 2(1)، 71-90. رضوانی، محمدرضا (1390). برنامهریزی توسعه روستایی در ایران. تهران: نشر قومس. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و آقایاری هیر، محسن (1386). سطحبندی پایداری توسعه روستایی(مطالعه موردی: بخش هیر). پژوهشهای جغرافیایی، 39 (9)، 31-44. ریاحی، وحید، عزیزپور، فرهاد و نوری، آذر (1395). تحلیل سطح پایداری محیطی سکونتگاههای روستایی در شهرستان خرمدره. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 3(2)، 155-173. سعیدی، عباس (1377). مبانی جغرافیای روستایی. تهران: انتشارات سمت. سعیدی، عباس (1383). مسایل و چشمانداز عمران و توسعه روستایی در ایران. فصلنامه مسکن و انقلاب، 108 (3)، 2-13. سعیدی، عباس (1389). ده مقاله در شناخت سکونتگاههای روستائی. تهران: انتشارات مهر مینو. سعیدی، عباس (1390). پویش ساختاری- کارکردی: رویکردی نظاموار در مطالعات مکانی- فضایی. فصلنامه جغرافیا، 9(29)، 7-16. سعیدی، عباس (1391). پویش ساختاری- کارکردی: رویکردی بدیل در برنامهریزی فضایی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 1(1)، 1-18. سعیدی، عباس (1392). پیوستگی توسعهی روستایی- شهری در قالب منظومههای روستایی. برنامهریزی کالبدی- فضایی، 2(4)، 11-20. سعیدی، عباس و طالشی، مصطفی (1383). ناپایداری سکونتگاههای کوچک کوهستانی ناحیه آلاداغ در شمال خراسان. جغرافیا و توسعه ناحیهای، 3 (1)، 1-29. سلیمانی، معصومه، بوذرجمهری، خدیجه، جوان، جعفر و عنابستانی، علیاکبر (1394). تبیین عوامل مؤثر بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی در ایران. پژوهش و برنامهریزی روستایی، 4(3)، 21-38. شایان، حمید، حسینزاده، سیدرضا و خسروبیگی، رضا (1390). ارزیابی پایداری توسعه روستایی مطالعه موردی شهرستان کمیجان. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 9 (24)، 120- 101. عنابستانی، علی اکبر، خسروبیگی، رضا، تقیلو، علیاکبر و شمس الدینی، رضا (1390). سطحبندی پایداری توسعه روستایی با استفاده از فن تصمیمگیری چند معیاره توافقی(روستاهای شهرستان کمیجان). فصلنامه جغرافیای انسانی، 3(2)، 107-126. فراهانی، حسن. (1385). ارزیابی پایداری در نواحی روستایی با تأکید بر عوامل اجتماعی و اقتصادی مطالعه موردی: شهرستان تفرش. رساله دکترا. گروه جغرافیای انسانی. دانشکده جغرافیا. دانشگاه تهران. فرجی سبکبار، حسنعلی، بدری، سید علی، مطیعی لنگرودی، سید حسن و شرفی، حجتاله (1389). سنجش میزان پایداری نواحی روستایی برمبنای مدل تحلیل شبکه(نواحی روستایی شهرستان فسا). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 42(72)، 135-155. محمدی یگانه، بهروز، سناییمقدم، سروش و چراغی، مهدی (1396). پایداری مسکن روستایی بر مبنای تحلیل اطلاعات متقابل(دهستان پشته زیلایی شهرستان چرام). برنامهریزی توسعه کالبدی، 2(1)، 91-108. محمدی، سعدی، رستمی، شاهبختی، طالشی، مصطفی و سلطانی مقدس، ریحانه (1396). سنجش و تحلیل وضعیت پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک AHP، TOPSIS و تحلیل خوشهای(شهرستانهای مریوان و سروآباد). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(24)، 187-207. مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. شناسنامه آبادیهای استان آذربایجان غربی. مرکز آمار ایران(1395).سرشماری عمومی نفوس و مسکن، جمعیت آبادیهای استان آذربایجان غربی. مهندسین مشاور سبزاندیش پایش. (1387). تدوین شاخصهای توسعه پایدار روستایی در سطح ملی منطقهای و محلی. دفتر برنامهریزی توسعه روستایی. وزارت جهاد کشاورزی. Bossel, H. (1999). Indicators for Sustainable Development: Theory Method Applications (A Report to the Balaton Group). Canada: International Institute for Sustainable Development(IISD). Baker, S. (2006). Sustainable Development. USA: Routledge.
Boggia, A., Rocchi, L., Paolotti, L., Musotti, F., & Greco, S. (2014). Assessing Rural Sustainable Development potentialities using a Dominance-based Rough Set Approach. Journal of Environmental Management, 144, 160-167.
Boron, V., Payán, E., MacMillan, D., & Burja, C., & Burja, V. (2014). Sustainable Development of Rural areas: a challenge for Romania. Environmental Engineering and Management Journal, 13(8), 1861-1871.
Elliot, J. A. (2009). Sustainable Development. In The Internasional Encyclopedia of Human Geography(11, pp. 117-131). Amsterdam: Elsevier.
Elliot, J. A. (2013). An Introduction to Sustainable Development. Fourth edition, USA: Routledge.
Erokhin, V. (2014). Approaches to Sustainable Rural Development in a Predominantly Non-Rural Region. Economics of Agriculture, 2(61), 291-306.
Gobattoni, F., Pelorosso, R., Leone, A., & Nicolina Ripa, M. (2015). Sustainable rural development: The role of traditional activities in Central Italy. Land Use Policy, 48, 412–427.
Horlings, L.G., & Kanemasu, Y. (2015). Sustainable development and policies in rural regions; insights from the Shetland Islands. Land Use Policy, 49, 310–321.
Krapivin, Vladimir F., & Varotsos, Costas A. (2007). Globalization and Sustainable Development. UK: Springer.
Moles, R. F., Morrissey, W. J., & Oregan, B. (2008). Practical appraisal of sustainable development: methodologies for sustainable measurement at settlement level. Environmental Impact Assessment Review, 28, 2-3.
Pasakarnis, G., & Maliene, V. (2010). Towards sustainable rural development in Central and Eastern Europe: Applying land consolidation.Land Use Policy, 27, 545–549.
Purvis, M., & Grainger, A. (2004). Exploring Sustainable Development- GeographicalPerspectives. London: Earthscan.
The World Commission on Environment and Development. (1987). Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. http://www.un-documents.net/ocf-02.htm
Tzanopoulos, J. (2016). Achieving sustainable development in rural areas in Colombia: Futurescenarios for biodiversity conservation under land use change. Land Use Policy, 59, 27-37.
Vivas Neto, D. C., & Nascimento, E. A. (2011). Limits and possibilities for the promotion of sustainable development: the case of Northwest Region Fluminense. In The Sustainable Development and Planning (150, pp. 19-28). Fifth International Conference on Sustanable Development and Planning, WIT press,
Wang, P., Liu, Q., & Qi, Y. (2014). Factors influencing sustainable consumption behaviors: a survey of the rural residents in China. Journal of Cleaner Production, 63, 152-165. You, H., & Zhang, X. (2017). Sustainable livelihoods and rural sustainability in China: Ecologically secure, economically efficient or socially equitable?. Conservation and Recycling, 120, 1-13. Zolfani, S., & Zavadskas, E. (2013). Sustainable Development of Rural Areas’ Building Structures Based on Local Climate. Procedia Engineering, 57, 1295-1301. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 507 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,045 |
||