استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، خرم آباد، ایران
چکیده
تأویلهای ناصرخسرو قبادیانی از آیات قرآنی، ریشه در پیشفرضهای کلامی فرقة اسماعیلیه دارد. با نگاهی روشمند و انتقادی از منظر هرمنوتیک تطبیقی، بهویژه بر اساس برخی نظریات هایدگر در زمینة نقد فاعلگرایی، نظریات گادامر دربارة اتصال افقها و الگوهای سهگانة گفتگو، و برخی دیگر از نظریهپردازان متأخر، میتوان نوع مواجهة ناصرخسرو با گزارههای دینی را تحلیل و ارزیابی کرد. این پژوهش با تمرکز بر تحلیل محتوای کتاب «وجه دین» در صدد تبیین فرایند تحمیل پیشفرضها، در تأویلهای ناصرخسرو از آیات قرآنی است. در این رهگذار مشخص خواهدشد که برداشتهای این تأویلگر اسماعیلی از متن و واژة دینی «قرآن» گرفته تا آیاتی از سورة «توحید» و «عبس» و «نحل» و «شمس» و «تین» و «کوثر» و... همه در خدمت توجیه هستیشناسی و امامشناسی خاص اسماعیلی قرار گرفته است. شگردشناسی این فرایند فهم و تأویل، لغزیدن این متکلم اسماعیلی را از حوزة هرمنوتیک متذکرانة دینی به ورطة هرمنوتیک بدگمانی و دچارشدن به پیامدهای آن، اثبات میکند.
Hermeneutic critique of the interpretation of Quranic verses on the Wajh-e din of Naser Khosrow
نویسندگان [English]
ezatollah sepahvand
Assistant Professor of Persian Language and Literature at Payame Noor University. Iran
چکیده [English]
Naser Khosrow Ghobadiani's interpretations of Qur'anic verses are rooted in the theological presuppositions of the Ismaili sect. With a methodical and critical perspective from a comparative hermeneutic perspective, especially on the basis of some of Heidegger's theories of the critique of subjectivism, Gadamer's theories on the fusion of horizons and The three patterns of dialogue, and some other later theorists, The type of Naser Khosrow's encounter with religious texts can be analyzed and evaluated. This study, focusing on the analysis of the content of the book "Wajh-e din", seeks to explain the process of imposing presuppositions in Naser Khosrow's interpretations of Quranic verses. In this passage, it will be clear that the interpretations of this Ismaili interpreter range from the religious text and word "Quran" to verses from Surah "Tawhid", "Abbas", "Nahl", "Shams", "Tin", "Kawthar" and ... All have been used to justify the special Ismaili ontology and Imamology. The tactics of this process of understanding and interpretation prove that this Ismaili theologian slipped from the hermeneutics of faith into the hermeneutic of suspicion and suffering its consequences.
آگوستین، قدیس (1381). اعترافات. مترجم، سایه میثمی. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی. چاپ سوم.
احمدی، بابک. (1375). ساختار و تأویل متن. دو جلد. تهران: نشر مرکز. چاپ سوم.
ـــــــــــ (1381). ساختار و هرمنوتیک. تهران: انتشارات گام نو. چاپ دوم.
باقری، خسرو (1382). هویت علم دینی؛ نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علومانسانی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ اول.
برنجکار، رضا (1378). آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی. قم: مؤسسه فرهنگی طه.
پالمر، ریچارد ا (1382). علم هرمنوتیک. ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی. تهران: انتشارات هرمس.
پورحسن، قاسم (1384) هرمنوتیک تطبیقی، بررسی همانندی فلسفۀ تأویل در اسلام و غرب. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ اول.
حجّتی، سید محمدباقر (1360). سه مقاله در تاریخ تفسیر و نحو. تهران: بنیاد قرآن. چاپ اول.
دفتری، فرهاد (1376). افسانههای حشاشین یا اسطورههای فدائیان اسماعیلی. ترجمه فریدون بدرهای. تهران: نشر پژوهش فرزان روز. چاپ اول.
دفتری، فرهاد (1375). تاریخ و عقاید اسماعیلیه. ترجمه فریدون بدرهای. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. چاپ اول.
ریختهگران، محمدرضا (1378). منطق و مبحث علم هرمنوتیک (اصول و مبانی علم تفسیر). تهران: نشر کنگره، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ اول.
ریکور، پل (1373). زندگی در دنیای متن، شش گفتگو، یک بحث. ترجمۀ بابک احمدی. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
سپه وند، عزتالله (1385) هِرمِسانگی در ادبیات اسماعیلیه. پایانامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ــــــــــــــ (1391) هرمنوتیک، ادبیات، گفتگو با متن. تهران: نشر علم. چاپ اول.
سلمی، ابو عبدالرحمن (1369) مجموعه آثار. گردآوری: نصرالله پورجوادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. چاپ اول.
شایگان، داریوش (1371). هانری کربن، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: مؤسسه انتشارات آگاه. چاپ اول.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). شاعری در هجوم منتقدان، نقد ادبی در سبک هندی پیرامون شعر هرین لاهیجی. تهران: نشر آگه. چاپ اول.
شمیسا، سیروس (1383). نقد ادبی. تهران: انتشارات فردوس. چاپ چهارم.
