
تعداد نشریات | 41 |
تعداد شمارهها | 1,144 |
تعداد مقالات | 9,840 |
تعداد مشاهده مقاله | 18,129,123 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,665,336 |
تغییرات در کاربرد ساختهای سببی ترکیآذربایجانی بر اثر تماس با زبان فارسی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی زبانشناسی اجتماعی | ||
مقاله 7، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16، مهر 1400، صفحه 83-93 اصل مقاله (739.96 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/il.2021.54965.1400 | ||
نویسنده | ||
عبدالحسین حیدری* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات دانشگاه فرهنگیان | ||
چکیده | ||
هدف پژوهش حاضر مطالعۀ تغییرات حاصل از تأثیر زبان فارسی بر کاربرد ساختهای سببی ترکیآذربایجانی است. دادهها از تعاملات زبانی گویشوران ترکیآذربایجانی در استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. ابتدا دادهها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساختهای سببی طبقهبندی شد. سپس از منظر دو دیدگاه مطرح در پدیدۀ برخورد زبانها (میرز-اسکاتن، 2006؛ هاینه 2006) تحلیل گردید. با بررسی دادهها براساس معیارهای تمایز وامگیری از رمزگردانی، مشخص شد که تعدادی از جزءهای غیرفعلی فارسی بهصورت وامواژه در ساخت افعال مرکب سببی ترکیآذربایجانی بهکار برده میشوند؛ درصورتیکه سایر جزءهای غیرفعلی فارسی بهعنوان عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانهها پدیدار میشوند. یافتهها در انطباق با دیدگاه میرز-اسکاتن (1993 و 2006) است که فرایند تکمیل و تثبیت راهیابی سازهها از یک زبان به زبان دیگر را تحت عنوان پیوستار رمزگردانی-وامگیری پیشنهاد کرده است. وجود جملات مرکب با فعلهای سببی بومی در میان دادهها نشان میدهد که ساخت سببی تحلیلی با کاربرد محدود در ترکیآذربایجانی وجود دارد. مطابق با دیدگاه هاینه (2006)، گویشوران ترکیآذربایجانی از میان ساختهای سببی زبان خود، الگوی منطبق با ساخت متناظر در زبان فارسی را برگزیدهاند و با وامگیری و رمزگردانی جزءهای غیرفعلی فارسی، فراوانی کاربرد ساخت سببی تحلیلی را در زبان خود گسترش دادهاند. روش پژوهش: این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. دادههای اصلی پژوهش از تعاملات زبانی گویشوران ترکی آذربایجانی مناطق مرکزی استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. ابتدا دادهها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساختهای سببی طبقهبندی شده و سپس از منظر دو دیدگاه مذکور (میرز-اسکاتن، 2006؛ هاینه 2006) تحلیل شده است. یافتهها: با بررسی دادهها براساس معیارهای تمایز وامگیری از رمزگردانی، مشخص شد که تعدادی از جزءهای غیرفعلی فارسی (اجازه، مجبور و ...) بهصورت وامواژه در ساخت افعال مرکب سببی ترکی آذربایجانی بهکار برده میشوند؛ درصورتیکه سایر جزءهای غیرفعلی فارسی بهعنوان عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانهها پدیدار میشوند. بنابراین، جزءهای غیرفعلی فارسی همچون «متقاعد، ترغیب و ...» که بهصورت عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانههای ترکی آذربایجانی-فارسی نمایان میشوند، ممکن است با گذشت زمان و با کاربرد روزافزون توسط گویشوران به وامواژه تبدیل شوند. بحث و نتیجهگیری: یافتههای پژوهش حاضر در انطباق با دیدگاه میرز-اسکاتن (2006، 1993) است که فرایند تکمیل و تثبیت راهیابی سازهها از یک زبان به زبان دیگر را تحت عنوان پیوستار رمزگردانی-وامگیری پیشنهاد کرده است. برخلاف نتایج مطالعات پیشین، که ساخت سببی تحلیلی در ترکی آذربایجانی را ساخت قرضی از زبان فارسی تصور میکنند، وجود جملات مرکب با فعلهای سببی بومی در میان دادهها نشان میدهد که ساخت سببی تحلیلی با کاربرد محدود در زبان ترکی آذربایجانی وجود دارد. مطابق با دیدگاه هاینه (2006)، گویشوران ترکی آذربایجانی از میان ساختهای سببی زبان خود الگوی منطبق با ساخت مشابه و متناظر در زبان فارسی (ساخت سببی تحلیلی) را برگزیدهاند و با وامگیری و رمزگردانی جزءهای غیرفعلی فارسی، فراوانی کاربرد ساخت سببی تحلیلی را در زبان خود گسترش دادهاند. تغییرات حاصل در کاربرد ساختهای سببی ترکی آذربایجانی بهدلیل همگرایی این زبان با زبان فارسی اتفاق افتاده است که از نتایج مستقیم برخورد و تماس زبانها به شمار میرود. زبان فارسی بهسبب جایگاه رسمی، فرهنگی و ادبی بهعنوان زبان زبرین عمل میکند و ویژگیها و مؤلفههای ردهشناختی خود را بر اثر پدیدۀ تماس زبانی و تحت پیوستار رمزگردانی-وامگیری به سایر زبانها و گویشهای کشورمان منتقل میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
ساخت سببی؛ تماس زبانی؛ فارسی؛ ترکیآذربایجانی؛ رمزگردانی؛ وامگیری؛ زبانشناسی اجتماعی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Changes in the Usage of Azerbaijani Causative Structures due to Contacts with Persian | ||
نویسندگان [English] | ||
abdolhossein heydari | ||
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Farhangian University | ||
چکیده [English] | ||
The aim of this research is to study causative changes in Azerbaijani due to contact with Persian. The data were collected from Azerbaijani speakers in Ardabil province. The research method is descriptive-analytic. First, the data were classified according to the formal parameters used in studying causative structures. Then, they were analyzed in the framework of two common approaches in language contact phenomenon (Myers-Scotton, 2006; Heine, 2006). Data analysis based on the criteria of code-switching/borrowing differentiation shows that some of Persian causative non-verbal elements have been borrowed by Azerbaijani and some of them appear as code-switched elements in Azerbaijani-Persian bilinguals’ speech. The findings were in line with Myers-Scotton’s view confirming code-switching/borrowing continuum as a mechanism for accomplishment of borrowing process. The compound sentences with two native compound causative verbs between collected data show that compound causative structure exists in Azerbaijani. Azerbaijani speakers use strategy such as the extending strategy to increase the frequency of compound causative structure matching that of Persian by borrowing and code-switching Persian non-verbal causative elements. Azerbaijani speakers choose among some alternative causative structures, the one corresponding to Persian structure. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Causative structures, Language contact, Persian, Azerbaijani, Code-switching, Borrowing, Sociolinguistics | ||
مراجع | ||
احمدیگیوی، حسن (1383). دستورتطبیقی زبان ترکی و فارسی. تهران: قطره.
حیدری، عبدالحسین (1398). بررسی تأثیر زبان فارسی بر ساخت فعل مرکب ترکیآذربایجانی. پژوهشهای زبانی، دورۀ 10 ، شمارۀ 2، 65-82.
دبیرمقدم، محمد (1367). ساختهای سببی در زبان فارسی. مجلۀ زبانشناسی، دورۀ 5، شمارۀ 1، 13-75.
فرزانه، محمدعلی (1357). مبانی دستور زبان ترکیآذربایجانی. تهران: انتشارات فرزانه.
محمودی، بتول (1384). تغییرات تلفظی واژگان فارسی هنگام استفاده در گفتار رسمی زبان نوشتاری ترکزبانان تبریز. زبان و زبانشناسی، شمارۀ 2، 1-19.
نبیفر، نسا (1393). بررسی معنایی، نحوی و کاربرد شناختی سببیهای مرکب در ترکیآذربایجانی. جستارهای زبانی، دورۀ 7، شمارۀ 2، 223-243.
نغزگویکهن، مهرداد و علی عبدالملکی (1393). وامگیری فعلی در زبانهای فارسی، کردی و ترکیآذربایجانی. پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، دورۀ 7، 97-113.
یلچی، واحد (1398). بررسی ردهشناختی ساختهای سببی در ترکیآذربایجانی براساس الگوی ردهشناختی کامری. فصلنامۀ ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، دورۀ 5، شمارۀ 3، 91-112.
Comrie, B. (1989). Language universals and linguistic typology (2nd Ed). Oxford: Basil Blackwell Ltd.
De Cupere, L. (2008). Limiting the iconic: From the meta theoretical foundations to the creative possibilities of iconicity in language. Amsterdam: John Benjamin
Dehghani, Y. (2008). Causative construction in Persian and Azari Turkish. Oxford University Press.
Haugen, E. (1950). The analysis of linguistic borrowing. Language, 26, 210-231.
Heine, B. (2006). Contact-induced word order change without word order change [Working Papers in Multilingualism, Series B, 76]. University of Hamburg: Sonderforschungs-bereich 538: Mehrsprachigkeit.
Moravcsik, E. (1975). Verb borrowing. Wiener Linguistische Gazette, 8, 3-30.
Myers-Scotton, C. (1993). Dueling languages: Grammatical structure in codeswitching. Oxford: Oxford University Press.
Myers-Scotton, C. (2002). Contact linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Myers–Scotton, C. (2006). Multiple voices: An introduction to bilingualism. Oxford: Blackwell.
Poplack, S. (1980). Sometimes I’ll start a sentence in English termino en español: Toward a typology of code-switching. Linguistics, 18, 581-618.
Shibatani, M. (1975). A Linguistic study of causative constructions, (syntax and semantics).New York: Academic Press.
Song, J., J. (1996). Causatives and causation: A universal- typological perspective. London: Addison Wesley Longman.
Sridhar, S. K. (1980). The syntax and psycholinguistics of bilingual code-mixing. Canadian Journal of Psychology, 34(4), 407-416.
Thomason, S. & T. Kaufman (1988). Language contact, creolization, and genetic linguistics. Berkeley: University of California Press.
Treffers-Daller, J. (2010). Borrowing. In M. Fried, J. O. Östman, & J. Verschueren, (Eds.), Variation and change: pragmatic perspectives, (pp. 17-35). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Van Dulm, O. (2007). The grammar of English-Afrikaans code switching: A feature checking account. Utrecht: LOT.
Whaley, L. J. (1997). Introduction to typology: The unity and diversity of language. Thousand Oaks: Sage Publication.
Wohlgemuth, J. (2009). A typology of verbal borrowing. Berlin, New York: De Gruyter Mouton. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 433 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 262 |