پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,155 |
| تعداد مقالات | 9,930 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,521,546 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,848,961 |
تحلیل و تبیین شاخصهای منظرکالبدی و تغییرات آن در روستاهای حاشیه کلانشهرها (مورد مطالعه: روستاهای حاشیه شمالی کلانشهر مشهد) | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1401، صفحه 1-14 اصل مقاله (1.23 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2022.47535.2152 | ||
| نویسندگان | ||
| طاهره صادقلو* 1؛ سودابه احمدی2؛ حمید شایان3 | ||
| 1استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 3استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| از آنجا که محیط روستا یکی از عناصر سازمان فضایی است و منظر روستا با ابعاد مختلف کالبدی_عملکردی از اهمیت و جایگاه خاصی در سازمان بصری محیط روستایی برخوردار است و از سوی دیگر با تغییرات سبک زندگی و نیازمندیهای روستاییان در سالهای اخیر به تشدید و تسریع فرآیند تغییر منظر انجامیده و مدیریت و برنامهریزی این فضاها بویژه در پسکرانههای کلانشهر، نیازمند توجه بیشتری است. پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به دنبال شناسایی شاخصهای تبیین منظر و میزان تغییرات آن در روستاهای حاشیه کلانشهر مشهد است. برای گردآوری دادهها از روشهای کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) بهره گرفته شده است و تجزیهتحلیل دادهها توسط آزمونهای (کروسکال-والیس، ویلکاکسون و فریدمن) انجام شده است. نتایج بررسیها حاکی از آن است که از بین مؤلفههای منظر، مؤلفه هویت منظر بیشترین تغییر را داشته است. در واقع وقوع تغییرات کالبدی در روستاها، سبب کاهش حس خاطرهانگیزی، سرزندگی و شادابی، میزان تجانس و هماهنگی فضاهای مختلف، کمرنگ شدن ارزشهای فرهنگی بومی شده است و در نهایت بیشترین تغییر در «بعد هویت منظر روستاها» را در پی داشته است. نتایج آزمون فریدمن، بیانگر بالاترین تغییر در شاخص کاربری اراضی از میان کل شاخصهای منظر است. بنابراین، توجه به تغییرات منظر به عنوان مهمترین پیامد تغییر کاربری اراضی قابل توجه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| منظر روستایی؛ تغییرات کالبدی؛ هویت کالبدی؛ تغییرات کارکردی؛ کلانشهر مشهد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis and Explanation of Physical Landscape Indicators and Their Changes in the Villages on the Outskirts of Metropolises (Case Study: Villages on the Northern Outskirts of Mashhad Metropolis) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| tahereh sadeghloo1؛ Soudabeh Ahmadi2؛ hamid shayan3 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Geography, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2M.A. in Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 3Professor, Department of Geography, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| چکیده [English] | ||
| The rural environment is one of the elements of the spatial organization and the landscape of the village with its different physical, functional and semantic dimensions has a special importance and place in the visual organization of the rural environment. Changes in the lifestyle and needs of the villagers in recent years have also intensified and accelerated the process of landscape change. Therefore, the management and planning of these spaces, like a living entity in the suburbs of metropolises, require considerable attention. The present applied research with a descriptive-analytical method is aimed at identifying the indicators of landscape explanation and the extent of its changes in the villages on the outskirts of Mashhad metropolis. To collect data, documentary and field methods (questionnaire and observation) have been used, and data analysis has been done by (Kruskal-Wallis, Wilcoxon and Friedman) tests. The results indicate that among the landscape components, the landscape identity component has changed the most. In fact, the occurrence of physical changes in the villages has caused a decrease in the sense of reminiscence, vitality, freshness, the degree of harmony of different spaces and the fading of local cultural values. Finally, the physical changes have caused "a further change in the identity dimension of the rural landscape". The results of Friedman's test show the highest change in the land use index among all the landscape indices. Therefore, landscape changes should be considered as the most important consequence of land use change. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rural Perspective, Physical Changes, Physical Identity, Functional Changes, Mashhad Metropolis | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، توران و ملکی، سعید(1394). بررسی کیفیت بصری سیما و منظر شهری ایلام. مجله علمی-ترویجی وزارت علوم، 14 (38و39)، 27-10.
اسدپور، علی، مظفر، فرهنگ، فیضی، محسن و بهزادفر، مصطفی(1395). کاربست شاخص های ادراک اجتماعی در بازآفرینی منظر رودخانههای شهری مطالعه موردی: رودخانه خشک شیراز. علوم و تکنولوژی محیطزیست، 18(3)، پیاپی4، 417-395.
اشرف نهند، علیرضا و جعفری، خداوردی(1397). ارزیابی نقش زیبایی در جدارهها و نماهای شهری و تأثیرات آن در روانشناسی محیطی و آثار آن در تعاملات اجتماعی، نمونه مورد بررسی: خیابان امام از چهارراه آبرسان تا چهارراه شریعتی تبریز. کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام ایران-تبریز(پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی 2018)، مرکز آموزش علمی کاربردی شهرداری تبریز.
اصل فلاح، مهدی و دهقان طالبی، راحله(1395). تبیین الگوی انتخاب رنگ در طراحی عناصر مبلمان شهری بر مبنای رویکرد زمینهگرایی مطالعه موردی: خیابان مسجد جامع یزد. دوفصلنامه پژوهش هنر، 6(12)، 102-91.
افراخته، حسن، عزیزپور، فرهاد و زمانی، محدثه(1394). پیوندهای کلانشهری و تحولات کالبدی- فضایی روستاهای پیرامون: دهستان محمدآباد کرج. مسکن و محیط روستا، 34(150)، 120-101.
امیرانتخابی، شهرام(1392). تحول کالبدی_فضایی روستاهای ساحلی گیلان مطالعه موردی: روستای زیبا کنار. فصلنامه برنامهریزی کالبدی-فضایی، 2(4)، 122-113.
برلیانی، حسین و خوارزمی، امیدعلی(1397). بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء سیما و منظرشهری با تأکید بر پیادهروها، نمونه موردی: مناطق 1، 3 و 11 شهر مشهد ( کنفرانس عمران و معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام)، تبریز.
پاکزاد، جهانشاه(1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. چاپ اول، تهران: انتشارات شهیدی.
تقوائی، حسن(1391). معماری منظر «درآمدی بر تعریف‌ها و مبانی نظری». چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی 485.
تقوائی، حسن (1392). منظر روستایی و جلوه‌‌های پرداخت محیط طبیعی. مسکن و محیط روستا، 32(143)، 38-15.
تقی‌زاده، الهام و جمالی، آیناز(1396). بررسی مؤلفههای هویت شهری و تأثیر آن بر کیفیت منظر در طراحی ورودی شهرها. سومین کنفرانس سالانه بینالمللی عمران، معماری، شهرسازی، شیراز: مؤّسۀ عالی علوم و فناوری خوارزمی.
جلالیان، حمید، سلیمانگلی، رضا، پسرکلو، موسی و طوسی، رمضان(1394). فرآیند شهرنشینی و تحول چشم‌انداز زراعی، مطالعه موردی: شهر مینودشت. فصلنامه فضای جغرافیایی، 15(52)، 221-205.
حنیفی، پردیس، ابراهیمی دهکردی، امین و بلادی ده‌بزرگ، احسان(1394). بازشناسی منظر فرهنگی-آیینی هورامان با تأکید بر مراسم زیارت پیر شالیار. دو فصلنامه پژوهش‌‌های منظر شهر، 2(4)، 58-47.
خاکپور، مژگان و عشقی‌صنعتی، حسام(1392). بررسی أثرگذاری عوامل اجتماعی و فرهنگی بر بافت کالبدی روستاهای گیلان. مسکن و محیط روستا، 33(148)، 20-3.
رحیم بخش، فاطمه، حبیب، فرح و گرکانی، امیرحسین(1397). رویکردی تحلیلی بر منظر روستای نایبند استان خراسان جنوبی پس از بازسازی. مسکن و محیط روستا، 37(161)، 44-33.
رزاقی، حبیب اله(1392). تحلیل کیفی فضا و منظر شهری و الگوی رفتاری استفادهکنندگان از فضا (مطالعه موردی: کنارهرود کرج). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 28(4)، 112-95.
رستنده، امین(1388). ویژگی‌های بنیادین منظر فرهنگی در فضاهای روستایی کوهستانی در غرب ایران، مطالعه موردی: روستای ورکانه و روستای شهرستانه. پژوهش‌‌های جغرافیای انسانی، 41(67)، 97-85.
رضایی فخرآستانه، فاطمه(1390). جلوه‌‌های طبیعی منظر روستایی از دیدگاه معماری منظر. پایاننامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده معماری و شهرساری. دانشگاه شهید بهشتی تهران.
سجاسی‌قیداری، حمداله، صادقلو، طاهره و شهدادی، علی(1394). اثرات جهانی شدن بر تغییرات سبک زندگی در نواحی روستایی. فصلنامه مطالعات میان رشتهای در علوم انسانی، 7(4)، 188-153.
سرتیپیپور، محسن(1385). مسکن روستایی در برنامه‌‌های توسعه. نشریه هنرهای زیبا، 27، 56-47.
سعیدی، عباس(1384). مبانی جغرافیای روستایی. چاپ 5. تهران: انتشارات سمت.
عباس‌زادگان، مصطفی(1396). منظر روستاهای ایران. چاپ اول. تهرن: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
عزیزی، ثریا، سجاسی‌قیداری، حمداله و شایان، حمید(1395). تحلیل نظری تأثیر مبلمان روستایی در کیفیت محیط کالبدی. اولین کنفرانس ملی علوم جغرافیا، 21 مردادماه 1395، 311-302.
عینالی، جمشید، بوزرجمهری، خدیجه، نظری‌شیخی، معصومه، دهبانژاد، اکبر و رومیانی، احمد(1396). تحلیل نقش فضاهای عمومی در ارتقای کیفیت سرزندگی روستاییان، مطالعه موردی: روستاهای شهرستان الشتر. فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاه‌‌های انسانی، 12(3)، 639-619.
قرخلو، مهدی(1390). جغرافیای فرهنگی. مایک کرنگ ترجمه دکتر مهدی قرخلو، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.
کریمی‌مشاور، مهرداد، سجادزاده، حسن و وحدت، سلمان(1394). سنجش اولویت‌‌های خوانش منظر فضاهای شهری از دیدگاه شهروندان، مطالعه موردی: میدانهای شهر همدان. مجله باغ نظر، 12(37)، 14-3.
کوکبی، لیلا، اکرمی، غلامرضا، بدری، علی، رضوانی، محمدرضا(1393). مروری بر تغییر شکل منظر فرهنگی از دیدگاه اکولوژی، اقتصادی-اجتماعی، مطالعه منظرهای شهری-روستایی اتحادیه اروپا. مجله مسکن و محیط روستا، 33(147)، 50-31.
کیانی، اکبر و سالاری سردری، فرضعلی(1390). بررسی و ارزیابی اولویت‌‌های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدل ANP. فصلنامه باغ نظر، مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، 18(8)، 38-25. ماهان، امین و منصوری، امیر(1396). مفهوم منظر با تأکید بر نظر صاحب‌نظران رشتههای مختلف. باغ نظر، 14(47)، 28-17.
مختاباد، مصطفی، محمدیارزاده، سجاد و شمس‌الهی، بهنوش(1388). جستاری بر انسان شناسی/نشانهشناسی شهری و نقش آن در خوانایی فضاهای شهری. مجله جامعهشناسی معاصر، 1(4)، 69-31.
نوری‌زاده، سحر و صیدائی، کاوه(1395). ابزارهای تحلیلی در معماری منظر. مجله باغ نظر، 14(47)، 76-65.
یوسفی، علی، صادقی، عطیه، عبداللهی، ساره و چرخ‌زرین، مرتضی(1393). منظر شهری. ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مولفههای شهر اسلامی، 21و22 آبان 1393، دانشگاه فردوسی مشهد. Fischer, J. Hartel, T. Kuemmerle, T. (2012). Conservation policy in traditional farming landscapes. Policy Perspective, Conservation Letters 1–9. Hartel, T. Fischer, J. Campeanu, C. Loana Milcu, A. Hanspach, J. Fazey, l. )2014(. the importance of ecosystem services for rural inhabitants in a changing cultural landscape in Romania. Ecology and Society, 19(2), 42. Jung, H-J. & Ryu, Je-H. (2015). Sustaining a Korean Traditional Rural Landscape in the Context of Cultural Landscape. Sustainability, 7(8), 11213-11239. Makhzoumi, J. & Pungetti, G. (1999). Ecological Landscape Design and Planning: Mediterranean Con-text. E &FN Spon. Mitchell, N. Rössler, M. & Tricaud, P.M., (2009). World Heritage Cultural Landscapes. A Handbook for Conservation and Management. Published by the Unesco World Heritage Centre. Pakzad, J. (2006): Theoretical Basis and Urban Design Process, Shahidi Publishing House, No. 67-90. Sauer, C. (1962). Land and Life: A Selection from the Writings of Carl Sauer, ed. J. Leighley. University of California Press, Berkeley. Swaffield, S. (2005). Landscape as a Way of Knowing the World. In Harvey, Sheila et al. Wilkosz-Mamcarczyk, M. Olczak, B. Prus, B. (2020). Urban Features in Rural Landscape: A Case Study of the Municipality of Skawina, journal of Sustainability, 12(11), 1-24. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 307 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 383 |
||