پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,156 |
| تعداد مقالات | 9,940 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,540,896 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,859,980 |
تاریخ هجده‌ساله‌ی تبریز (نگاهی به وضعیت تبریز جدا شده از ایران: 27 رمضان 993 تا 18 جمادی‌الاول 1012ق.) | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 11، شماره اول- پیاپی 21- پاییز و زمستان 1401، مهر 1401، صفحه 29-40 اصل مقاله (1005.99 K) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2023.10181 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدعلی پرغو1؛ ولی دین پرست1؛ علیرضا کریمی1؛ خلیل محمدی* 2 | ||
| 1دانشیار گروه تاریخ دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز | ||
| 2دانشجوی رشته تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| دولت عثمانی در عهد مراد سوم، به سال 986ق. / 1578م. با توجه به ضعف صفویان به ایران حمله کرد. نتیجۀ هجوم عثمانی‌‌‌‌ها بعد از 12 سال جنگ، جدایی بخش بزرگی از غرب کشور و ازجمله آذربایجان بود. طی معاهدۀ استانبول اول، تبریز و بخش بزرگی از آذربایجان به‌طور رسمی به دولت عثمانی ملحق شد. عثمانی‌‌‌‌ها با احداث یا تعمیر قلاع در گام اول، و تعیین «بیگلربیگی» و «قاضی» و «دفتردار» برای مناطق اشغال‌شده در گام دوم، کوشیدند این مناطق را برای همیشه ضمیمه قلمرو خود کنند. به قدرت رسیدن شاه عباس اول معادلات سیاسی بین دو دولت را به کلی تغییر داد؛ درنتیجه سیر وقایع به بازپس‌‌‌‌گیری مناطق از دست رفته از طریق انجام یک سلسله عملیات‌‌‌‌های نظامی منتهی شد. تحولات تبریز و آذربایجان در طول مدت اشغال آن، تقریبا به‌طور کامل، برای ایرانیان نامعلوم است؛ چراکه نه تواریخ صفوی، و نه محققان ایرانی بعدی بدان اقبال نشان نداده‌‌‌‌اند. از این‌رو، رویکرد اصلی مقاله حاضر روشن نمودن شیوه سلوک عثمانی‌‌‌‌ها با مردم مناطق اشغالی و به‌طور متقابل، رفتار مردمان آن نواحی با کارگزاران عثمانی است. به بیان دیگر: بررسی مختصر اقدامات عثمانی‌‌‌‌ها در آذربایجان مسئلۀ اصلی این پژوهش است. این پژوهش با تکیه بر اسناد دولت عثمانی، به ویژه، «دفترهای مهمه» تهیه گردیده است. در تحقیق حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی با بهره‌‌‌‌گیری از منابع عثمانی- ایرانی، به تبیین مختصر این نقطۀ مبهم از تاریخ کشور پرداخته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عثمانی؛ صفویه؛ تبریز؛ اشغال؛ آزادسازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Eighteen-year history of Tabriz (A look at the situation of Tabriz separated from Iran: 27 Ramadan 993 to 18 Jumada al-Awwal 1012 AH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadiali Parghoo1؛ Vali Dinparast1؛ Alireza Karimi1؛ Khalil Mohammadi2 | ||
| 1Associate Professor of Tabriz University, Faculty of Law and Social Sciences, Department of History. | ||
| 2Student of history of Iran after Islam, University of Tabriz | ||
| چکیده [English] | ||
| During the reign of Murad III, the Ottoman government attacked Iran in 986 AH / 1578 AD due to the weakness of the Safavids. The consequence of their invasion after 12 years of war was the separation of a much of the western part of the country, including Tabriz. During the First Istanbul Treaty, Tabriz and a considerable portion of Azerbaijan formally joined the Ottoman state. The Ottomans tried to permanently annex the occupied areas to their territory. by building or repairing the forts in the first step, and appointing "Beyglerbeyg", "Qazi" and "Daftardar" for these areas in the second step. Shah Abbas I’s rise to power led to a complete change in political equations between the two states; accordingly, the course of events led to reclaiming of the lost areas through a series of military operations. The developments in Tabriz and Azerbaijan during their occupation are completely unknown to IraniansBecause neither Safavid historians nor later Iranian scholars not paid attention to them. Therefore, the main approach of this article is to clarify the behavior of the Ottomans towards the people of the occupied areas and, in turn, the behavior of the people towards Ottoman agents. This research has been prepared based on the documents of the Ottoman Empire, in particular, "Daftarhaye Muhimme". In the present study, in a descriptive-analytical manner, using Ottoman-Iranian sources, a brief explanation of this ambiguous point in the country's history has been given. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ottomans, Safavids, Tabriz, Occupation, Liberation | ||
| مراجع | ||
|
کتاب‌‌‌‌های فارسی و عثمانی
ابن عبداللّه، ابوبکر. تاریخ عثمان پاشا. چاپ اوّل، ترجمۀ نصراللّه صالحی. طهوری، تهران، 1387ش.
ادرنه لی، محمد بن محمد. نخبة التواریخ و الاخبار. تقویم‌خانۀ عامره، استانبول، 1276ق.
اروج بیگ بیات. دون ژوئن ایرانی. ترجمه‌‌‌‌ی مسعود رجب‌‌‌‌نیا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1338ش.
افوشته‌‌‌‌ای نطنزی، محمود بن هدایت الله. نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار. به اهتمام احسان اشراقی، چاپ اول، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1350ش.
بدلیسی، شرف خان بن شمس‌الدین. شرف‌نامه؛ تاریخ مفصل کردستان. به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، چاپ اول، اساطیر، تهران، 1377ش.
پچوی، ابراهیم افندی. تاریخ پچوی. 2ج، مطبعه عامره، استانبول، 1283ق.
پورگشتال، یوزف هامر. تاریخ امپراتوری عثمانی. 5 ج، چاپ اوّل، ترجمه‌‌‌‌ی میرزا زکی علی آبادی، زرّین، تهران، 1367ش.
جعفریان، رسول. تاریخ قزلباشان صفوی در چند متن تاریخی ـ مذهبی عربی دورۀ عثمانی. چاپ اول، نشر مورخ، قم، 1397ش.
جنابدی، میرزا بیگ. روضة الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، چاپ اول، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، تهران، 1378ش..
حقی اوزون چارشی‌‌‌‌لی، اسماعیل. تاریخ عثمانی. 4ج، چاپ اوّل، ترجمه‌‌‌‌ی وهاب ولی، مؤسسه‌‌‌‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1372ش.
سلانیکی، مصطفی افندی. تاریخ سلانیکی. مطبعۀ عامره، استانبول، 1281ق.
صولاق‌زاده، محمد همدمی چلبی. صولاق‌زاده تاریخی. مطبعه محمود بیگ، استانبول، 1298ق.
فرائضی‌زاده، محمدسعید افندی. تاریخ گلشن معارف. 2 ج، دارالطباعۀ عامره، استانبول، 1202 و 1252ق.
فریدون‌بیگ، نشانجی احمد. منشآت السلاطین. 2ج، چاپ اول، تقویم‌خانۀ عامره، استانبول، 1264 و 1265ق.
قره چلبی‌‌‌‌زاده، عبدالعزیز افندی. تاریخ روضة الابرار المبین بحقائق الأخبار. مطبعۀ بولاق، مصر، 1248 ق.
قمی، قاضی احمد. خلاصة التواریخ. تصحیح احسان اشراقی، دو جلدی، چاپ اول، دانشگاه تهران، تهران، 1359 ش.
کاتب چلبی، مصطفی (حاجی خلیفه). فذلکۀ تاریخ. 2ج، چاپ دوم، مطبعه جریده‌‌‌‌ی حوادث، استانبول، جلد اول 1286 و جلد دوم 1287ق.
مجدی، مجدالدین محمد الحسینی. زینت المجالس. به تصحیح احمد احمدی، چاپ دوم، کتابخانه ی سنائی، [تهران]، 1362 ش.
منجم یزدی، ملاجلال‌الدین محمد. تاریخ عباسی (روزنامه‌‌‌‌ی ملاجلال). تصحیح مقصودعلی صادقی. چاپ اول، نگارستان اندیشه، تهران، 1398ش.
منشی ترکمان، اسکندربیگ. تاریخ عالم آرای عباسی. به اهتمام ایرج افشار، 2 ج، چاپ سوم، امیرکبیر، تهران، 1382ش.
نعیما، مصطفی حلبی افندی. روضة الحسین فی خلاصة أخبار الخافقین مشهور به تاریخ نعیما. 6ج، مطبعه عامره، استانبول، 1281 تا 1283ق.
واله اصفهانی، محمدیوسف. خلد برین؛ ایران در روزگار صفویان. به کوشش میرهاشم محدث، [چاپ اول]، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، تهران، 1372ش.
خلد برین [حدیقه‌‌‌‌ی پنجم از روضه‌‌‌‌ی هشتم]. نسخه‌‌‌‌ی خطی کتابخانه‌‌‌‌ی مجلس شورای اسلامی.
هدایت، رضاقلی‌‌‌‌خان. تاریخ روضة الصفای ناصری. جلد هشتم، انتشارات خیام، [تهران]، 1339ش.
کتاب‌‌‌‌های ترکی
Âlî, Gelibolulu Mustafa (2019). Künhü'l-Ahbâr. Yayina hazirlayan: Prof. Dr. Ali Çavuşoğlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Bekir Kütükoğlu (1993). Osmanli-Iran Siyasi Munasebetleri (1578-1612). Istanbul Fetih Cemiyeti, Istanbul.
کتاب‌‌‌‌های فارسی و عثمانی
ابن عبداللّه، ابوبکر. تاریخ عثمان پاشا. چاپ اوّل، ترجمۀ نصراللّه صالحی. طهوری، تهران، 1387ش.
ادرنه لی، محمد بن محمد. نخبة التواریخ و الاخبار. تقویم‌خانۀ عامره، استانبول، 1276ق.
اروج بیگ بیات. دون ژوئن ایرانی. ترجمه‌‌‌‌ی مسعود رجب‌‌‌‌نیا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1338ش.
افوشته‌‌‌‌ای نطنزی، محمود بن هدایت الله. نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار. به اهتمام احسان اشراقی، چاپ اول، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1350ش.
بدلیسی، شرف خان بن شمس‌الدین. شرف‌نامه؛ تاریخ مفصل کردستان. به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، چاپ اول، اساطیر، تهران، 1377ش.
پچوی، ابراهیم افندی. تاریخ پچوی. 2ج، مطبعه عامره، استانبول، 1283ق.
پورگشتال، یوزف هامر. تاریخ امپراتوری عثمانی. 5 ج، چاپ اوّل، ترجمه‌‌‌‌ی میرزا زکی علی آبادی، زرّین، تهران، 1367ش.
جعفریان، رسول. تاریخ قزلباشان صفوی در چند متن تاریخی ـ مذهبی عربی دورۀ عثمانی. چاپ اول، نشر مورخ، قم، 1397ش.
جنابدی، میرزا بیگ. روضة الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، چاپ اول، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، تهران، 1378ش..
حقی اوزون چارشی‌‌‌‌لی، اسماعیل. تاریخ عثمانی. 4ج، چاپ اوّل، ترجمه‌‌‌‌ی وهاب ولی، مؤسسه‌‌‌‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1372ش.
سلانیکی، مصطفی افندی. تاریخ سلانیکی. مطبعۀ عامره، استانبول، 1281ق.
صولاق‌زاده، محمد همدمی چلبی. صولاق‌زاده تاریخی. مطبعه محمود بیگ، استانبول، 1298ق.
فرائضی‌زاده، محمدسعید افندی. تاریخ گلشن معارف. 2 ج، دارالطباعۀ عامره، استانبول، 1202 و 1252ق.
فریدون‌بیگ، نشانجی احمد. منشآت السلاطین. 2ج، چاپ اول، تقویم‌خانۀ عامره، استانبول، 1264 و 1265ق.
قره چلبی‌‌‌‌زاده، عبدالعزیز افندی. تاریخ روضة الابرار المبین بحقائق الأخبار. مطبعۀ بولاق، مصر، 1248 ق.
قمی، قاضی احمد. خلاصة التواریخ. تصحیح احسان اشراقی، دو جلدی، چاپ اول، دانشگاه تهران، تهران، 1359 ش.
کاتب چلبی، مصطفی (حاجی خلیفه). فذلکۀ تاریخ. 2ج، چاپ دوم، مطبعه جریده‌‌‌‌ی حوادث، استانبول، جلد اول 1286 و جلد دوم 1287ق.
مجدی، مجدالدین محمد الحسینی. زینت المجالس. به تصحیح احمد احمدی، چاپ دوم، کتابخانه ی سنائی، [تهران]، 1362 ش.
منجم یزدی، ملاجلال‌الدین محمد. تاریخ عباسی (روزنامه‌‌‌‌ی ملاجلال). تصحیح مقصودعلی صادقی. چاپ اول، نگارستان اندیشه، تهران، 1398ش.
منشی ترکمان، اسکندربیگ. تاریخ عالم آرای عباسی. به اهتمام ایرج افشار، 2 ج، چاپ سوم، امیرکبیر، تهران، 1382ش.
نعیما، مصطفی حلبی افندی. روضة الحسین فی خلاصة أخبار الخافقین مشهور به تاریخ نعیما. 6ج، مطبعه عامره، استانبول، 1281 تا 1283ق.
واله اصفهانی، محمدیوسف. خلد برین؛ ایران در روزگار صفویان. به کوشش میرهاشم محدث، [چاپ اول]، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، تهران، 1372ش.
خلد برین [حدیقه‌‌‌‌ی پنجم از روضه‌‌‌‌ی هشتم]. نسخه‌‌‌‌ی خطی کتابخانه‌‌‌‌ی مجلس شورای اسلامی.
هدایت، رضاقلی‌‌‌‌خان. تاریخ روضة الصفای ناصری. جلد هشتم، انتشارات خیام، [تهران]، 1339ش.
کتاب‌‌‌‌های ترکی
Âlî, Gelibolulu Mustafa (2019). Künhü'l-Ahbâr. Yayina hazirlayan: Prof. Dr. Ali Çavuşoğlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Bekir Kütükoğlu (1993). Osmanli-Iran Siyasi Munasebetleri (1578-1612). Istanbul Fetih Cemiyeti, Istanbul. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 212 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 250 |
||