پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,156 |
| تعداد مقالات | 9,951 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,561,334 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,874,484 |
واکاوی مناسبات مالیاتی مالکین سنقر با حکومت مرکزی در اواخر دوره قاجاریه و دولت رضاشاه | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 11، شماره اول- پیاپی 21- پاییز و زمستان 1401، مهر 1401، صفحه 69-90 اصل مقاله (3.15 M) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2023.62037.2692 | ||
| نویسندگان | ||
| تکتم یارمحمدی* 1؛ فریبرز ویسی قلعه گلینه2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور، تهران- ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین- ایران. | ||
| چکیده | ||
| سنقر و کلیایی یکی از مناطق حاصلخیر در کرمانشاه است که در دوره قاجار مورد توجه برخی از خاندان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های متنفذ این حکومت قرار گرفت. آنها آنها با خرید املاک مردم به بهای اندک، صاحب زمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فراوانی در این منطقه شدند. دو تن از ملاکین بزرگ این منطقه، عبدالحسین فرمانفرما و امان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله خان فتح‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌السلطان بودند که اولی شاهزاده قاجاری و دومی از بزرگان منطقه کلیایی سنقر است. این ملاکین در اواخر دوره قاجار به علت بحران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی و وقوع جنگ جهانی اول از تسویه به موقع مالیات اراضی خود شانه خالی کردند، دولت نیز با این افراد غالباً رویه مماشات را در پیش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرفت، اما پس از کودتای 1299ش. به ویژه بعد از نخست وزیری و پادشاهی رضاشاه، حسابرسی شدیدی از آنها آنها به عمل آمد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که چرا ملاکین متنفذ سنقر بدهی مالیاتی داشتند و حکومت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قاجار و پهلوی اول با این مساله چگونه برخورد کرد؟ این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی انجام گرفته و تکیه آن بر اسناد مربوط به دوتن از ملاکین بزرگ منطقۀ سنقر است. یافته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پژوهش حاکی از آن است که ملاکین دوره قاجار با توجه به معافیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که حکومت برای آنها آنها در نظر گرفته بود و نفوذی که در دربار داشتند، از تسویه به موقع مالیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود امتناع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردند، اما در اوایل دوره نخست وزیری و پادشاهی رضاشاه با توجه به نیاز او برای تأمین بودجه اصلاحات و نوسازی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گسترده خود از طریق مالیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری و نیز طمع وی به تصاحب اراضی حاصلخیز آنها، آنها، حسابرسی شدیدی از این ملاکین صورت گرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلید واژه‌گان: سنقر؛ ملاکین؛ مالیات؛ قاجار؛ پهلوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of tax relations of Songhor owners with the central government in the late Qajar period and Reza Shah's government | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Toktam Yarmohamadi1؛ Friborz Veisi2 | ||
| 1, Assistant Professor, Department of History , Payam Noor, Tehran- Iran | ||
| 2PhD student of Iran's history after Islam, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Songhar and Keliai is one of the fertile areas in Kermanshah that was considered by some influential families of this government during the Qajar period. They bought a lot of land in the area by buying people's property for a small price. Two of the great landowners of this region are Abdul Hussein Farmanfarma and Amanullah Khan Fath al-Sultan, the former being the Qajar prince and the latter one of the elders of the Sanghar district. Due to the financial crisis and the outbreak of the First World War, these landowners in the late Qajar period avoided timely payment of their land taxes. The government often appeased these people, but after the coup of 1299, especially after the prime ministership and reign of Reza Shah, they were severely audited. The main question of the present study is why the landowners in Sanghar had tax debts and how the Qajar and Pahlavi governments dealt with this issue. This research has been done by descriptive-analytical method and its reliance is on the documents related to two of the major landowners of Songor region. The findings of the study indicate that the owners of the Qajar period, due to the exemptions provided by the government and the influence they had in the court, refused to pay their taxes on time. But early in Reza's reign and reign, due to his need to fund his extensive reforms and renovations through taxation and his greed to seize their fertile lands, these landlords were severely audited. . | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords: Songhar, landlords, tax, Qajar, Pahlavi | ||
| مراجع | ||
|
منابع
اسناد
ادارة اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، (استادوخ)، سند شماره1ـ24ـ1336.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره ردیف 2400019693، محل در آرشیو 115الف 5 پ الف.
ساکما، شماره ردیف 2400021492، محل در آرشیو 517 ت 4 ب الف 1.
ساکما، شماره ردیف 293001838؛ محل در آرشیو 832ظ2بآ.
ساکما، شماره ردیف 240000293، محل در آرشیو 610آ 2آآ1.
ساکما، همدان، شماره ردیف 230002325.
ساکما، همدان، شماره ردیف 240021061.
ساکما، شناسه سند 3174/230.
ساکما، شناسه سند 26401/240.
ساکما، شناسه سند 3174/230.
ساکما، شناسه سند 2104/230، شماره فیش 00620001
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، (کمام)، سند شماره 1/30/1/4/3.
روزنامه صوراسرافیل (1332ق.)، شماره 38.
کتاب
آوری، پیتر (1373). تاریخ معاصر ایران، ج1، ترجمه محسن رفیعی مهرآبادی، تهران: عطایی.
آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمدگل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، 1377.
اعتصام الملک، میرزا خانلرخان(بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تا). سفرنامه خانلرخان اعتصام الملک، تهران: منوچهر محمودی.
افشار سیستانی، ایرج (1381). کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، ج 1، تهران: نگارستان کتاب.
اتابکی، تورج (1387). ایران و جنگ جهانی اول (میدان نبرد قدرت های بزرگ)، ترجمه مهدی حقیقت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواه، تهران: ققنوس.
بیات، عزیزاله (1335). جغرافیای مختصر کرمانشاه، کرمانشاه: چاپ محمدی.
بزرگ امید، ابوالحسن (1363). از ماست که بر ماست، تهران: دنیای کتاب.
بیگلری، هرمز (1376). تاریخ کرمانشاه در عصر قاجار، تاق بستان: کرمانشاه.
ترکمان منشی، اسکندربیگ (1382). تاریخ عالم آرای عباسی، مصحح ایرج افشار، ج 2، تهران: امیرکبیر.
دولت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آبادی، یحیی (1362). حیات یحیى، تهران: عطار.
زرگر، علی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اصغر (1372). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضاشاه، ترجمه کاوه بیات، انتشارات پروین و معین.
سنجابی، علی‌اکبرخان (1393). ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران (خاطرات علی‌اکبرخان سردار مقتدر سنجابی)، به تحریر و تحشیه کریم سنجابی، تهران: پردیس دانش.
سیف، احمد (1373). اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
سلطانی، محمدعلی (1373، 1370). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، با مقدمه عبدالحسین نوایی، ج 1، 3 و 4، تهران: مؤلف.
شیخ الاسلامی، جواد (1368). سیمای احمدشاه قاجار، تهران: گفتار.
عین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌السلطنه، قهرمان میرزا (1374). روزنامه خاطرات عین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌السلطنه، تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
عیسوی، چالز (1362). تاریخ اقتصادی ایران (قاجاریه، 1332-1215هـ ق.)، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
فرمانفرما، فیروز میرزا (1377). نامههاى حکومتى فیروزمیرزا فرمانفرما، تصحیح فتح الله کشاورز، تهران: سازمان اسناد ملى ایران، پژوهشکده اسناد.
فرمانفرماییان، ستاره (1377). دختری از ایران، تهران: کارنگ.
فرمانفرماییان، منوچهر، فرمانفرماییان، مریم (1377)، خون و نفت، تهران: ققنوس.
فیروز، مریم (1373). خاطرات مریم فیروز(فرمانفرماییان)، تهران: اطلاعات.
لمبتون، آن (1362). مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
کرمانی، ناظم الاسلام (1357). تاریخ بیداری ایرانیان، تصحیح علی‌اکبر سعیدی، ج 2، تهران: فرهنگ ایران.
کسروی، احمد (1353). تاریخ هیجده ساله آذربایجان، تهران: امیرکبیر.
کرونین، استفانی (1383). رضاشاه و شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فر، تهران: جامی.
گزیدۀ اسنادی از وقایع مشروطیت در کردستان و کرمانشاهان (1385). به کوشش رضا آذری شهررضایی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
مکی، حسین (1362). تاریخ بیست ساله ایران، ج 6، تهران: نشر ناشر.
مستوفی، عبدالله (1384). شرح زندگانى من، تهران: زوار.
مجد، محمدقلی (1387). قحطی بزرگ (1296-1298)، ترجمه محمد کریمی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی.
میلسپو، آرتور و دیگران (1396). وضعیت مالی و اقتصادی ایران در دوره رضا شاه (مجموعه گزارشات)، ترجمه شهرام غلامی، تهران: تاریخ ایران.
مردوخ کردستانی، محمد (1379)، تاریخ مردوخ، تهران: کارنگ.
________ (1364). مشاهیر کرد، جلد 2، تهران: سروش.
مجموعه اسناد عبدالحسین فرمانفرما 1325-1340ق (1362)، تصحیح منصوره اتحادیه، سیروس سعدوندیان، ج 1، تهران: تاریخ ایران.
نامی، میرزا محمدصادق (1368). تاریخ گیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گشای، با مقدمه سعید نفیسی، تهران: اقبال.
یادداشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های محمدولی‌خان تنکابنی به دولت (1378). به کوشش اللهیار خلعتبری، فضل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله ایرجی، با مقدمه رضا شعبانی، تهران: دانشگاه بهشتی.
مقالات
آقاگل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زاده، فردوس، داوری، حسین (1384). «واژگان معرب فارسی در فرهنگ ریشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناختی آکسفورد»، دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره پنجم، صص 147-158.
اتحادیه، منصوره و مریم کاشف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نیا (1392). «اسناد عبدالحسین فرمانفرما»، مجله پیام بهارستان، شماره 1، صص 405-431.
الهیاری، فریدون و دیگران (1395). «بررسی مواضع بازاریان تبریز در قبال سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی حکومت پهلوی اول با تکیه بر اسناد (1304-1320ش)». مجله تاریخنامه ایران بعد از اسلام، سال هفتم، شماره 13.
بیانی، بهمن (1388). «بدهی سپهدار اعظم تنکابنی به دولت»، پیام بهارستان، شماره 6.
تبریزنیا تبریزی، مجتبی (1382). «عبدالحسین میرزا فرمانفرما»، مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 75، صص 201-202.
علم، محمدرضا و دیگران (1393). «برنامه تجدد و نوسازی ایران در عصر رضاشاه پهلوی»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره اول.
شمس، مهری «گزارشی از وضعیت مالیات خراسان در 1329هـ ق (با تکیه بر مالیات اصناف)»، مجله گنجینه اسناد، صص52-64.
کرمی، شایان، رحمانیان، داریوش (1398). «مالکیت اختصاصی در کرمانشاه (پهلوی اول)»، پژوهشنامه تاریخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های محلی ایران، سال هشتم، شماره اول، صص 91-104.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 208 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||