پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,164 |
| تعداد مقالات | 10,049 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,791,342 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,044,690 |
اهمیت واکاوی متون جغرافیایی در شناخت وضعیت زبانی جهان اسلام از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی-تاریخی: مطالعة موردی احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم | ||
| فصلنامه علمی - پژوهشی زبانشناسی اجتماعی | ||
| دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 23، تیر 1402، صفحه 17-28 اصل مقاله (628.56 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/il.2023.68747.1611 | ||
| نویسندگان | ||
| علی رسولی1؛ فاطمه نعمتی* 2؛ مهشید سادات اصلاحی3 | ||
| 1استادیار تاریخ ایران دورۀ اسلامی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||
| 2استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری تاریخ ایران دورۀ اسلامی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| متون جغرافیای تاریخی حاوی اطلاعات اجتماعی، فرهنگی و زبانی ارزشمندی هستند. احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم اثر ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی یکی از این متون است که توصیفات دقیقی درباره زبان‌های جوامع مسلمان در سدة چهارم هجری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارزش این اثر در شناخت وضعیت زبانشناسی اجتماعی جوامع اسلامی آن دوره است و به این پرسش‌ها می‌پردازد که گزارش‌های مقدسی چه ارزش زبا‌ن‌شناختی دارد و چگونه به شناسایی کاربرد اجتماعی، پراکندگی و تنوع زبانی جوامع مسلمان کمک می‌کند. بدین منظور، با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، محتوای گزارش‌های زبانی مذکور از منظر زبانشناسی اجتماعی-تاریخی بررسی گردید و بر اساس مضامین زبانشناسی اجتماعی شناسایی‌شده، طبقه‌بندی و تفسیر شدند. بررسی محتوای اثر نشان می‌دهد که مقدسی بر اساس طرحی ازپیش‌اندیشیده و نظام‌مند به وضعیت زبانی سرزمین‌های اسلامی توجه کرده است و مشاهدات وی تصویر نسبتاً روشنی از جغرافیای زبانی، تفاوت‌های گویشی، انتخاب زبان‌ها و گویش‌ها در موقعیت‌های کاربردی مختلف و نگرش اجتماعی به آنها مخصوصاً در یخش شرقی جهان اسلام در سدة چهارم ارائه می‌دهد. همچنین، این پژوهش از یک سو اهمیت توصیف‌های جامع و طبقه‌بندی‌شده جغرافیایی تاریخی زبان‌ها و از سوی دیگر، ضرورت واکاوی متون جغرافیای تاریخی برای شناخت وضعیت اجتماعی-تاریخی زبان‌های ایرانی را بیش از پیش آشکار می‌نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم؛ زبانشناسی اجتماعی-تاریخی؛ پراکندگی زبانی؛ گویش‌های محلی؛ نگرش زبانی؛ انتخاب زبانی؛ زبانشناسی اجتماعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Importance of Reanalyzing Geographical Manuscripts in Understanding the Linguistic Landscape of Islamic World from a Historical Sociolinguistic Perspective: A Case Study of Ahsan Al-Taqɑsim fi Maʔrefat Al-Aqɑlim | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Rasouli1؛ Fatemeh Nemati2؛ Mahshid Sadat Eslahi3 | ||
| 1Assistant Professor of History (Isalmic Iran), Persian Gulf University, Bushehr, Iran | ||
| 2Assistant Professor of General Linguistics, Persian Gulf University, Bushehr, Iran | ||
| 3Ph.D. Student of History (Islamic Iran), Persian Gulf University, Bushehr, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Historical geographical manuscripts are crucial for social, cultural, and linguistic research. One such significant text is "Ahsan Al-Taqɑsim fi Maʔrefat Al-Aqɑlim" by Abuʔabdallɑh Moḥammad bin Aḥmad al-Maqdesi, which provides a detailed description of languages and dialects in Muslim communities in the 10th century. We aimed to investigate the significance of this manuscript in understanding the sociolinguistic status of Islamic communities in that era through these research questions: what is the linguistic value of Maqdesi’s reports? How do they aid in recognizing the language usage, distribution and variation in Muslim communities? A descriptive-analytic analysis was conducted on the linguistic reports from a historical sociolinguistic perspective to identify sociolinguistic themes and classify the relevant content for further interpretation. The analysis revealed that Maqdesi has studied the linguistic status of the Islamic world in a systematic and well-thought plan, and, his observations yielded a relatively clear picture of the linguistic landscape, dialectal differences, language choices and usages, and social attitude towards languages, especially in the eastern regions of the Islamic world in the 10th century. Furthermore, this research highlights the importance of comprehensive and well-categorized historical-geographical language descriptions and the necessity of reanalyzing historical-geographical manuscripts to better understand the historical sociolinguistic status of Iranian languages. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| historical sociolinguistics, Ahsan Al-Taqɑsim fi Maʔrefat Al-Aqɑlim, language distribution, regional dialects, linguistic attitude, language choice, sociolinguistics | ||
| مراجع | ||
|
آرلاتو، آنتونی. (1383). درآمدی بر زبان شناسی تاریخی. ترجمة یحیی مدرسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
احمد، مقبول؛ تشنر، فرانتس. (1368). تاریخچه علم جغرافیا و تطورات آن در جهان اسلام. ترجمة محمدحسن گنجی. تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم. (1373). ممالک و مسالک. ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
بیات، عزیزالله. (1373). کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران. تهران: امیرکبیر.
ترادگیل، پیتر. (1376). زبانشناسی اجتماعی: درآمدی بر زبان و جامعه. ترجمة محمد طباطبایی. تهران: آگاه.
حاجی قاسملو، فاطمه، سلطان بیگی چورسی، رقیه و حسینی سده، علی اکبر. (1396). «مروری بر عقاید دینی مردم فارس و خوزستان در احسن التقاسیم». تهران: همایش ملی متن‌پژوهی ادبی نگاهی تازه به متون تاریخی.
صحت، مهدی و احمدوند، عباس. (1398). «بازخوانی و واکاوری فرق شیعه از منظر و دیدگاه نویسندگان جغرافیایی: قرن سوم تا هشتم ه.ق)». پژوهش‌نامه تاریخ اجتماعی اقتصادی. سال 8. شماره 1، صص. 153-172.
عبادی، صبحه، آذرنوش، آذرتاش و بیات، علی. (1399). «بررسی انعکاس گرایش‌های قومی، دینی و سیاسی در متون جغرافیایی: بررسی موردی المسالک و الممالک اصطخری و احسن التقاسیم مقدسی». پژوهش‌نامه تاریخ تمدن اسلامی. سال 53. شماره1. صص.73-93.
عباسی، مهناز. (1398). «تصویرشناسی زنان در سفرنامه مقدسی». مطالعات تاریخ فرهنگی. سال10. شماره 39. صص. 75-105.
عرب‌عامری، مصطفی، سمانه ، خلیلی‌فر و حسینی، سید مصطفی. (1399). «بررسی وجوه افتراق آثار جغرافی نویسان مکتب بلخی: اصطخری، ابن حوقل و مقدسی». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. سال 11، شماره 40. صص. 101-118.
فخام، شاکر. (1384). «مقدسی و کتاب (احسن التقاسیم)». ترجمة حسین علی نقیان. مجله ماه تاریخ و جغرافیا. ش 92 و 93. صص. 10-21.
فرشاد، مهدی (1365). تاریخ علم در ایران. جلد اول. تهران: امیرکبیر.
فرید، یدالله. (1369). «پیشگامان جغرافیای انسانی». نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شماره 137. صص. 112-154.
قبادی، علیرضا. (1370). مردم‌شناسی تاریخی قرن چهارم هجری قمری: نمونه موردی مطالعه احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. پایان‌نامه. دانشگاه تهران.
لسترنج، گای. (1377). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمة محمود عرفان. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مشیری، سید رحیم. (1378). منابع و مآخذ جغرافیای ایران. تهران: دانشگاه پیام نور.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمة دکتر علینقی منزوی. تهران: شرکت مولفان و مترجمان ایران.
نفیس، احمد. (1367). خدمات مسلمانان به جغرافیا. ترجمة حسن لاهوتی. مشهد: آستان قدس رضوی.
Auer, A., Peersman, C., Pickl, S., Rutten, G., & Vosters, R. (2015). Historical sociolinguistics: the field and its future. Journal of historical sociolinguistics, 1(1), 1-12. Baker, C. (1992). Attitudes and language. Clevedon: Multilingual Matters. Bell, A. (2013). The guidebook to sociolinguistics. John Wiley & Sons. Berthele, R. (2010). Investigations into the Folk’s mental models of linguistic varieties, In: D. Geeraerts & J. R. Taylor (Eds.) Advances in cognitive sociolinguistics: Cognitive linguistics research (pp. 265-290). De Gruyter Mouton. Fishman, J. A. (1965). Who speaks what language to whom and when?. La linguistique, 1(Fasc. 2), 67-88. Gumperz, J. J. (1971). Language in social groups. Stanford: Stanford University Press. Holmes, J. (2013). An introduction to sociolinguistics. London: Longman. House, J., & Kasper, G. (1981). Politeness markers in English and German. F. Coulmas (Ed.), Conversational routine: Explorations in standardized communication situations and prepatterned speech. The Hague: Moutton. Hymes, D. H. (1974). Foundations in sociolinguistics: An ethnographic approach. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. Labov, W. (1984). Five methods of the project on linguistic change and variation. In J. Baugh & J. Sherzer (Eds.). Language in use (pp. 1-42). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Nevalainen, T. (2015). What are historical sociolinguistics? Journal of Historical Sociolinguistics, 1(2), 243-269. Sarnoff, I. (1970). Social attitudes and the resolution of motivational conflict. In M. Jahoda & N. Warren. (Eds.) Attitudes. (pp. pp. 279-284). Harmondsworth: Penguin. Schmidt-Rohr, G. (1963). Mutter Sprache. Jena: Eugen Diederichs Verlag. Waldispühl, M., & Wallis, C. (2022). Personal names in medieval libri vitæ as a sociolinguistic resource. Journal of Historical Sociolinguistics, 9(1), 129-161. Wardhaugh, R. (1986). An introduction to sociolinguistics. United Kingdom: Blackwell. Weinreich U., Labov W., & Herzog, M.I. (1968), Empirical foundations for a theory of language change. Austin, University of Texas Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 400 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 257 |
||