
تعداد نشریات | 41 |
تعداد شمارهها | 1,145 |
تعداد مقالات | 9,842 |
تعداد مشاهده مقاله | 18,157,902 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,679,112 |
تحلیل شبکهای یکپارچگی فضایی نظام سکونتگاهی بخش مرکزی شهرستان تنکابن | ||
برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
دوره 10، شماره 3، آذر 1402، صفحه 13-32 اصل مقاله (1.93 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2023.68239.2679 | ||
نویسندگان | ||
محمد رمضان جورنبیان* 1؛ فرهاد عزیزپور2؛ علی اصغر طهماسبی3 | ||
1دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
2استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
3استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
روند تحولات توسعه منطقهای به لحاظ نظری، روششناختی و تجربی در کشور نشان میدهد که اغلب تئوریهای شکل گرفته در قالب رویکردهای بالا به پایین برنامهریزی و سیاستگذاری ،نتوانستند توسعه (منطقهای) را آنچنان که شایسته و بایسته است؛ هدایت نمایند. اتخاذ چنین رویکردهایی، نه تنها نابرابریها را کاهش ندادهاند؛ بلکه ساختارهای محیط طبیعی- بومشناختی و اجتماعی- اقتصادی درونی مناطق را نیز از هم گسیختهاند. بازتاب این نگرشها در چارچوب عملکردهای نظام برنامهریزی و سیاستگذاری، نابرابری و عدم تعادل فضایی در سطوح منطقهای و ملی در چند دهه گذشته را سبب شده است. این شرایط در تمام گستره فضایی کشور از جمله در بخش مرکزی شهرستان تنکابن قابل مشاهده است. از اینرو، پژوهش حاضر به دنبال تحلیل سطح یکپارچگی فضایی نظام سکونتگاهی بخش مرکزی تنکابن با استفاده از روش تحلیل شبکهای است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و بر مبنای روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل کلیه سکونتگاههای شهری و روستایی بخش مرکزی است. دادههای جریان افراد، کالا و خدمات، محصول و سرمایه با روش کتابخانهای(فیشبرداری) و میدانی(پرسشنامه) جمعآوری و با ابزارهای Nodexl، Usinet و GIS تحلیل شده است . نتایج بررسیهای کمی و کیفی جریانهای مردم، کالا و خدمات، سرمایه و محصول نشان میدهد که شبکه سکونتگاهی و الگوی فضایی آن از حالت ابتدایی و نخستین خود که متمرکز در یک یا دو سکونتگاه بوده؛ فاصله گرفته و به سمت الگوی توسعه غیرمتمرکز در حال حرکت است. در این روند، روابط تکمیلکنندگی عملکردی شهرها و روستاها در الگوی سکونتگاهی قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در حال ظهور هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
الگوی فضایی؛ تحلیل شبکهای؛ تنکابن؛ نظام سکونتگاهی؛ یکپارچگی فضایی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Spatial Integrated Network Analysis of the Settelmenet System in the Central District of Tonkabon Township | ||
نویسندگان [English] | ||
mohammad ramezan jour nabian1؛ farhad azizpour2؛ Ali Asghar tahmasebi3 | ||
1PhD student in Geography and Rural Planning, Faculty of Geography, University of Kharazmi, Tehran, Iran | ||
2Associate Professor of Human Geography Department, University of Kharazmi, Tehran, Iran. | ||
3Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran. | ||
چکیده [English] | ||
Theoretically, methodologically and empirically, the process of regional development in Iran shows that most top-down planning and policy theories have not been able to guide regional development as it should be. Adopting such approaches not only did not reduce the inequality, but also destroyed the internal natural-ecological and socio-economic structures of the regions. The reflection of these attitudes in the framework of the functions of the planning and policy-making system has caused spatial inequality and imbalance at the regional and national levels in the past few decades. Such conditions can be seen in the entire spatial extent of the country, including in the central part of Tunkabon township. The present study has analyzed the level of spatial integration of the settlement system in the central part of Tunkabon using the network analysis method. The research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical based on the method. The statistical population includes all urban and rural settlements in the central part. The data on the flow of people, goods and services, products and capital have been collected by documentary and field methods (questionnaire) and analyzed with Nodexl, Usinet and GIS tools. The results of the quantitative and qualitative investigations of the flows of people, goods and services, capital and products show that the settlement network and its spatial pattern have moved away from its initial state, which was concentrated in one or two settlements, towards the pattern of decentralized development. In this process, the functional complementarity relations of cities and villages are emerging in the settlement pattern of the studied geographical territory. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Spatial pattern, network analysis, settlement system, spatial integration, Tunkabon | ||
مراجع | ||
ابراهیمی آذرخواران، فریبا (1397). حکمرانی آب در حوزه آبخیز مبتنی بر سیستمهای انسانی- محیطی (حوزه آبخیز طالقان). رساله دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
افراخته، حسن (1395). رویکردهای برنامهریزی روستایی ایران از منظر بومیسازی. تهران: انتشارات دانشگاه خوارزمی.
آذرپاد، نسرین، سلمانی، محمد، مطیعی لنگرودی، سیدحسن و رکنالدین افتخاری، عبدالرضا (1389). تحلیل شبکه سکونتگاهی با تاکید بر جریانهای جمعیتی در شهرستان فیروزکوه. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 42(74)، 75-89.
آفاقپور، آتوسا (1390). بررسی و تحلیل ساختار و سازمان فضایی در نظام شهری ایران با استفاده از تحلیل جریانها. پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
برزگر، مریم (1397). ارزیابی اقتصادی دانش بومی و ابتکار محلّی در راستای مدیریت پایدار منابع آب (دشت گزیر). پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
داداشپور، هاشم (1390). نظریهها و مدلهای نوین توسعه منطقهای مبتنی بر خوشه. اطلاعات سیاسی- اقتصادی، (285)، 272- 285.
داداشپور، هاشم و احمدی، فرانک (1389). رقابتپذیری منطقهای بمثابه رویکردی نوین در توسعه منطقهای. مجله راهبرد توسعه، (22)، 80-51.
داداشپور، هاشم و آفاقپور، آتوسا (1395). عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمان فضایی سیستمهای شهری. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 8(2)، 1-28.
داداشپور، هاشم، و علیدادی، مهدی (1399). برنامهریزی توسعه یکپارچه محلی چهارچوب نظری و عملیاتی برای ایران. تهران: انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
دادشپور، هاشم و دهدهجانی، مهدی (1394). شناسایی و اولویتبندی عوامل ریشهای تاثیرگذار در ارتقای رقابتپذیری منطقهای (استان کردستان). برنامهریزی منطقهای، 5(19)، 27-42.
سالاری، فاطمه، قربانی، مهدی و ملکیان، آرش (1394). پایش اجتماعی شبکه ذینفعان در حکمرانی محلی منابع آب (حوضه آبخیز رزین، شهرستان کرمانشاه). مرتع و آبخیزداری، 68(2)، 287- 305.
سلیمانی، محمد، نظریان، اصغر و یزدانی، محمدحسن (1389). تحلیل فضایی جریان حوالههای بانکی در شبکه شهرهای ایران. مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، 2(7)، 1-30.
قنبری، ابوالفضل و موسوی، میرنجف (1390). قطبهای رشد به مثابه رویکردی در عدم تعادلهای ناحیهای ایران. فصلنامه فضای جغرافیایی، 11(34)، 50-72.
مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. شناسنامه آبادیهای استان مازندران.
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. شناسنامه آبادیهای استان مازندران.
مشفقی، وحید (1391). ظرفیتسنجی الگوی فضایی عملکردی شبکه شهری استان مازندران با استفاده از تحلیل جربانها. پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
موسوی آلاشلو، هما (1396). نقش سرمایه اجتماعی در ارتقای ظرفیت سازگاری ذینفعان محلّی در مواجهه با افت سفرههای آب زیرزمینی. پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
نظریان، اصغر و کنارودی، سهیل (1388). تحولات اجتماعی ادغام مناطق روستایی در سازمان فضایی- کالبدی شهر تهران (منطقه کن). فصلنامه چشمانداز زاگرس، 2(3)، 47-63.
Batten, D. F. (1995). Network cities: Creative urban agglomerations for the 21st century. Urban Studies, 32(2): 313-327. Bodin, Ö. Crona, B., & Ernstson, H. (2006). Social networks in natural resource management: what is there to learn from a structural perspective. Ecology and Society, 11(2): r2. Camagni, R. & Salone, C. (1993). Network Urban Structures in Northern Italy: Elements for a Theoretical Framework. Urban Studies, 30: 1053-1064. Capello, R. & Rietveld, P. (1998). The Concept of Network Synergies in Economic Theory: Policy Implications, in: K. Button, P. Nijkamp and H. Priemus (Eds). Transport Networks in Europe: 57-83. Capello, R. (2000). The City Network Paradigm: Measuring Urban Network Externalities. Urban Studies, 37: 1925-1945. Castells, M. (2000). Materials for an exploratory theory of the network society. The British Journal of Sociology, 51(1): 5-24. Derudder, B., Devriendt, L., & Witlox, F. (2007). Flying where you don’t want to go: An empirical analysis of hubs in the global airline network. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 98(3): 307–324. Douglass, M. (1998). A Regional Network Strategy for Reciprocal Rural-Urban Linkages: An Agenda for Policy Research with Reference to Indonesia. Reprint from Third World Planning Review, 20(1). Healey, P. (1997). Making strategic spatial plans: innovation in Europe. Psychology Press. Kloosterman, R. C. & Musterd, S. (2001). The Polycentric Urban Region: Towards a Research Agenda. Urban Studies, 38(4): 623-633. Limtanakool, N., Schwanen, T. & Dijst, M. (2007). Ranking functional urban regions: A comparison of interaction and node attribute data. Cities, 24(1): 26-42. Meijers, E. (2005). Polycentric urban regions and the quest for synergy: Is a network of cities more than the sum of the parts?. Urban Studies, 42(4): 765-781. Meijers, E. (2007). From central place to network model: Theory and evidence of paradigm change. Economic and Social Geography, 98(2): 245-259. Newman, M. E. J. (2003). The Structure and Function of Complex Networks. SIAM Review, 45: 167-256. Nooy, W., Mrvar, A. & Batagelj, V. (2005). Exploratory Social Network Analysis with Pajek. Cambridge University Press. Parr, J. (2004). The polycentric urban region: a closer inspection. Regional Studies, 38(3): 231-240. Shearmur, R. (2015). Central places or networks? Paradigms, metaphors, and spatial configurations of innovation-related service use. Environment and Planning, 47: 1521-1539. Taylor, P. J. (2001). Specification of the world city network. Geographical Analysis, 33(2). Taylor, P. J. (2007). Cities within spaces of flows: Theses for a materialist understanding of the external relations of cities. Taylor, P., Hoyler, M., & Verbruggen, R. (2010). External Urban Relational Process: Introducing Central Flow Theory to Complement Central Place Theory. Urban Studies Journal Limited, 47(13): 2803-2818. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 261 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 176 |