پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,129 |
| تعداد مقالات | 9,668 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,604,401 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,291,303 |
تحلیل علیت نزد هیوم و مقایسة آن با آراء مرتضی مطهری | ||
| دوفصلنامه علمی حکمت صدرایی | ||
| مقاله 8، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 9، آذر 1395، صفحه 87-98 اصل مقاله (350.81 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| اعظم قاسمی* | ||
| استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| علیت در فلسفة غرب و فلسفة اسلامی در دو حوزة مابعدالطبیعه و طبیعیات مطرح می‌شود اما در فلسفة اسلامی به تبیین مابعدالطبیعی علیت اهمیت فراوان داده شده است. در غرب با فلسفة تجربی و انتقادات هیوم و در نهایت با فلسفة کانت که معرفت متافیزیکی را امکان‌ناپذیر اعلام کرد، تبیین و تحلیل مابعدالطبیعی علیت به‌کنار رفت؛ هر چند به‌طور کامل از بین نرفته است. به‌تبع این تغییر، اثبات خداوند از طریق اصل علیت نیز خدشه‌دار می‌شود. اما در فلسفة اسلامی و به‌ویژه فلسفة صدرایی این اصل به‌اعتبار و قوت خود باقی است. در این مقاله ابتدا به تحلیل مفهوم علیت از نظر استاد مطهری و هیوم، سپس به بررسی تفاوت دیدگاه‌های این‌دو متفکر در این‌باره و در پایان به جمع‌بندی این دیدگاه‌ها و نتیجه‌گیری پرداخته‌ایم. استاد مطهری بر مبنای اصل رکین اصالت وجود و با عنایت به مباحث متفکران غربی، نگاهی نو به حکمت متعالیه افکنده و به اثبات عقلی اصل ضرورت و سنخیت علّی و معلولی پرداخته است و آن را اصلی واقعی و خارجی می‌داند؛ اما هیوم با تبیین تجربی اصل علیت تیشه به ریشة اصل ضرورت و سنخیت زده و علیت را امری ذهنی تلقی می‌کند. در عین حال، به برخی انتقادات هیوم در باب علّیت طبیعی نمی‌توان پاسخی درخور داد و این اشکالات همچنان چشم به‌راه پاسخ‌های جدید است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علیت؛ هیوم؛ مطهری؛ ضرورت علّی؛ فلسفه اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparing David Hume and Morteza Motahari on the Causality | ||
| نویسندگان [English] | ||
| azam ghasemi | ||
| institude for humanities and cultural studies | ||
| چکیده [English] | ||
| Causality, in metaphysics as well as natural sciences, has been discussed for long by western philosophy and Islamic philosophy. Metaphysical explanation of causality, however, has been of a great importance in Islamic philosophy. Empirical philosophy together with Hume’s criticism and finally through philosophy of Kant who denied any metaphysical knowledge, have made it impossible for causality to be metaphysically explained in the modern period of the West. It was, then, hardly possible to prove Divine existence based on the principle of causality. However, Islamic philosophy, particularly Mulla Sadra's philosophy, has taken the principle intact. Comparing, at first, David Hume and Morteza Motahari on the causality, this paper outlines theirs differences and finally we present our conclusion. Based on the very fundamental principle of priority of existence and regarding western thinker’s literature, Motahari made a new look at Sadra’s philosophy and attempted to makeup a rational explanation of the necessity and symmetry of cause and effect and showed that causality is a factual and external principle. Hume, however, aimed to an empirical explanation of principle of causality. And in doing so, he destabilized the necessity and symmetry of cause and effect and reached to a subjective causality. Yet, it is, to some extent, difficult to appropriately answer some challenges made by Hume against natural causality. His criticisms are still in need of some refashioned answers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| causality, David Hume, Morteza Motahari, Causal necessity, Islamic Philosophy | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا (1368). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات. ترجمة حسن ملکشاهی. تهران: سروش. بارکلی، جرج (1345). رساله در اصول علم انسانی. ترجمة یحیی مهدوی. تهران: دانشگاه تهران. ژیلسون، اتین (1385). نقد تفکر فلسفی غرب. ترجمة احمد احمدی. تهران: حکمت. غزالی، محد (1349). المنقذ من الضلال. ترجمة زین‌الدین کیائی‌نژاد. تهران: ع‍طائ‍ی. طباطبایی، محمدحسین. (1332). اصول فلسفه و روش رئالیسم. به‌همراه پاورقی‌های مرتضی مطهری. قم: دفتر نشر اسلامی. ــــــــــ (1362). اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج3. به‌همراه پاورقی‌های مرتضی مطهری. تهران: صدرا. ــــــــــ (1415ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی. ملاصدرا (1366). الشواهد الربوبیه. ترجمة جواد مصلح. تهران: سروش. ــــــــــ (1369). الأسفار الأربعة. ج1. چاپ جدید. تهران: بی‌نا. مطهری، مرتضی (1332/ 1362). پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم. در طباطبایی: 1332 و 1362. ــــــــــ (1374) مجموعه آثار. ج7. تهران: صدرا. لایب‌نیتس، گوتفرید ویلهلم (1372). مونادولوژی. ترجمة عبدالکریم رشیدیان. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. هیوم، دیوید (1343). تحقیق درباره فهم انسانی. در فلسفه نظری. قسمت دوم. ترجمة منوچهر بزرگمهر. تهران: علمی و فرهنگی. Ayer, A. J. (2008) Hume (Past Masters). USA: Oxford University Press. Brown, Stuart (1996) Routledge History of Philosophy. Vol. V: British Philosophy and the Age of Enlightenment. London and New York: Routledge. Hume, David (2001). A Treatise of Human Nature. Vol. 1. Introduction by David Raynor. Bristol: Thoemmes Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,238 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,242 |
||