پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شمارهها | 1,139 |
| تعداد مقالات | 9,781 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,939,643 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,541,485 |
سیمای شهر بم در سدههای نخستین دوران اسلامی | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| مقاله 5، دوره 7، شماره دوم - پیاپی 14 - بهار و تابستان 98، مهر 1398، صفحه 77-100 اصل مقاله (1.41 M) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2019.35711.1966 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه مختاری* 1؛ اسدالله جودکی عزیزی2؛ سیدرسول موسوی حاجی3 | ||
| 1کارشناس باستانشناسی پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن | ||
| 2دانشجوی دکترای باستانشناسی، دانشگاه مازندران | ||
| 3استاد گروه باستانشناسی دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| محور تاریخی شهر بم، مجموعة موسوم به «ارگ بم» است که در جبهة شمال شرقی شهر واقع شده است. علیرغم پژوهشهای متعدد و متنوعی که تاکنون در حوزههای باستانشناسی و معماری و در ارتباط با ساختار و سیمای این شهر در سدههای نخستین دوران اسلامی انجام گرفته است، هنوز هم پرسشهای مهم و کلیدی وجود دارند که به آنها پاسخهای مناسب و متقنی داده نشده است. در پژوهش حاضر که، براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و، براساس ماهیت و روش، از نوع تحقیقات تاریخی است، تلاش میشود به این پرسش اساسی که سیمای شهر بم در سدههای نخستین دوران اسلامی به چه صورت بوده است؟ پاسخ داده شود.گردآوری دادهها به دو شیوة اسنادی (کتابخانهای) و میدانی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهند که شهر بم در سدههای نخستین اسلامی دارای سهبخش ارگ، شارستان و ربض بوده است. در این دوره مجموعة ارگ بم، هستة مرکزی شهر بوده و شارستانی محصور با چهار دروازه آنرا محاط کرده است. ربض شهر بارو نداشته و دو رودخانه در شمال و جنوب به صورت فیزیکی بخش بزرگی از آن را از بدنة شارستان جدا ساخته است. موانع طبیعی در شمال و شرق باعث شدند تا شهر در جهات جنوب و غرب توسعه پیدا کند. مساحت تقریبی شارستان 260 هکتار (که با ربض و باغات و مزارع جمعاً مساحتی بیش از 900 هکتار)بوده و شهر سه مسجد جامع داشته یکی در درون مجموعة ارگ و دوتای دیگر در عرصة شارستان. | ||
| کلیدواژهها | ||
| سدههای نخستین اسلامی؛ شهر اسلامی؛ کرمان؛ بم؛ ارگ بم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Landscape of the City of Bam in the Early Centuries of the Islamic Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fatemeh Mokhtari1؛ Asadollah Jodaki Azizi2؛ Seyed Rasool Mousavi Haji3 | ||
| 1Archeologist, Bam World Heritage Site and its Cultural Landscape | ||
| 2Ph.D Student Archeology, Mazandaran University | ||
| 3Professor in Archeology, Mazandaran University | ||
| چکیده [English] | ||
| The historical center of the city of Bam, known as the Citadel of Bam, is located on the northeast side of the city. Despite the numerous and varied research done so far in the field of archeology and architecture in relation to the structure and landscape of this city in the first centuries of the Islamic era, there are still important and key questions to which appropriate and concise answers have been given. Not yet. In this research, which is based on the purpose of fundamental research and, by nature and method, a historical research, the main question: What was the landscape of Bam in the early centuries of Islam? The data has been collected in two ways: documentary and fieldwork. The results of this research show that the city of Bam in the early islamic centuries had three parts: Arg (Citadel), Sharestan (the main part of the city) and Rabaz (suburb(.During this period,Arg- e Bam (the citadel of Bam) was the central core of surrounded by a four-gate enclusure. The Rabaz, was not enclosed and two rivers to the north and south have physically separated a large part of it from thebody of Sharestan. The natural barriers that existed in the north and east of the city of Bam caused the city to expand in the south and west. The approximate area of Sharestan was 260 hectares and the total area of the city (Rabaz, gardens and farms) was over 900 hectares and the city had three mosques, one within Arg (the Citadel) and the other two in Sharestan. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Early Islamic Centuries, Islamic City, Kerman, Bam, Arg- e Bam (Bam Citadel) | ||
| مراجع | ||
|
آذرنوش، مسعود (1385). ارگ بم و مقایسة آن با شهرهای یونانی- باختری، سومین کنگرة تاریخ معماری و شهرسازی ایران. ارگ بم، لوح فشردة تصویری. مقاله شمارة 7. آزاد، میترا (1393). «بررسی سه منارة مهم دورة سلجوقی، چهل دختران اصفهان، تاریخانه دامغان و مسجد جامع ساوی». دو فصلنامة مطالعات ایرانی. ش 5. ص 39-56. ابناثیر، علی بن محمد (1371).تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران. ترجمة عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت. جلد9. تهران: علمی. ابن حوقل (1345). سفرنامه ابن حوقل (ایران در صورة الارض). ترجمة جعفر شعار، تهران: امیرکبیر. ادریسی، محمدبن محمد (1422ق). نزهة المشتاق فی اختراق الافاق. المجلد الاول. القاهره. مکتبة الثقافه الدینیه. استخری، ابواسحق ابراهیم (1373). ممالک و مسالک. ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1367).مرآة البلدان. تحقیق هاشم محدث و عبدالحسین نوایی. تهران: دانشگاه تهران. افضلالدین کرمانی، احمد بن حامد (1356). عقد العلی للموقف الاعلی. تحقیق علیمحمد عامری. تهران: روزبهان. پوپ، آ.ا؛ آکرمن، فیلیس (1387). مجموعة سیری در هنر ایران. ترجمة نجف دریابندری. تهران: علمی و فرهنگی. تاریخ سیستان (1381). تصحیح محمدتقی ملکالشعرا بهار. تهران: معین. جودکی عزیزی، اسدالله (1389) گزارش گمانهزنی باستانشناسی شارستان مجموعة ارگ بم، آرشیو پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن. منتشر نشده. چوبک، حمیده (1391). «سفالینههای دوران اسلامی-شهر کهن جیرفت»، مجله مطالعات باستانشناسی. دورة 4. ش 1. ص 112-83. حدودالعالم من المشرق الی المغرب (1372). تصحیح منوچهر ستوده. تهران: طهوری. خبیصی، محمدابراهیم (1343). تاریخ سلجوقیان و غز در کرمان. تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. تهران: طهوری. سجادی هزاوه، لیلا سادات (1387) مسجد جامع ارگ بم؛ نویافتههای پس از زلزله، دومین سالنامه گزارش فعالیتهای مطالعاتی و اجرایی پروژه نجاتبخشی میراث فرهنگی بم (ارگ). تهران: سازمان میراث فرهنگی و پایگاه پژوهشی ارگ بم. ص 159-168. سلطانزاده، حسین (1366). مقدمهای بر تاریخ شهرنشینی در ایران. تهران: امیرکبیر. شرودر، اریک (1387) آثار یادمانی بهجای مانده از دوره نخست، ترجمة باقر آیتالله زاده شیرازی، از مجموعة سیری در هنر ایران. زیر نظر آرتور پوپ و فیلیس آکرمن. جلد3. تهران. علمی و فرهنگی. صارمی نائینی، داوود؛ جودکی عزیزی، اسدالله (1393). «کوشک رحیمآباد بم و چهارباغ تاریخی آن، یادگاری از سدههای آغازین اسلامی در ایران»، مجله باغ نظر. ش 30. ص 67-88. طاووسی، محمود، آزادی، فریبا (1385). «کیمیای آجر و نقش در گنبد خاگی مسجد جامع اصفهان». دوفصلنامه مدرس هنر. دوره 1. ش 1. ص 29-44. عدل، شهریار (1385). «بررسیهای باستانشناسی در بم». سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران. ارگ بم. لوح فشردة تصویری ارائه مقاله. شمارة 2. عدل، شهریار (1386). قناتهای بم از منظر باستانشناسی، سیستم آبیاری در بم و پیدایش و تکامل آن از عهد پیشاز تاریخ تا دوران مدرن، ترجمه علیرضا عامری. مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی در ایران. به کوشش باقر آیتالله زاده شیرازی و دیگران. ارگ بم. جلد5. تهران. سازمان میراث فرهنگی. ص47-125. عدل، شهریار و دیگران (1393). پایهگذاری روش علمی برای تاریخگذاری مطلق خشت و چینه. سخنران شهریار عدل. دوشنبه 29 اردیبهشت. دوازدهمین گردهمایی سالانة باستانشناسی ایران. 29-31 اردیبهشت. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری. فرمانفرما، فیروزمیرزا (1380). سفرنامة کرمان و بلوچستان. بهکوشش منصوره اتحادیه. تهران: نشر تاریخ ایران. کتبی، محمود (1364). تاریخ آل مظفر. به اهتمام دکتر عبدالحسن نوایی. تهران: امیرکبیر. کریمیان، حسن (1383). «شهر بم از پیدایش تا تخریب». مجله اثر. ش 36و37. ص 55-72. گوبه، هاینس (1379). «ارگ بم». ترجمة کرامتالله افسر. از کتاب کرمان در قلمرو تحقیقات ایرانی. کرمان: مرکز کرمانشناسی. ص 365-382. محلاتی، محمدمهدی (1367). جغرافیای شهر بم. جلد اول. تهران: انتشارات اسلامی. محمد یزدی، معینالدین علی بن جلالالدین (1326). مواهب الهی. تصحیح و مقدمة سعید نفیسی. تهران: کتابخانه و چاپخانه اقبال. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران. مهریار، محمد (1383) «سیمای تاریخی ارگ بم»، مجلة اثر. ش 16و17. ص 39-54. نرشخی، ابوبکر محمدبن جعفر (1363).تاریخ بخارا. تهران: توس. نوربخش، حمید و دیگران (1355).ارگ بم ، همراه با تاریخ مختصری از تحول شهرنشینی و شهرسازی در ایران. تهران: طهوری. وزیری، احمدعلی خان (1375).تاریخ کرمان. تصحیح محمد ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: چاپخانه بهمن. وزیری، احمدعلی خان (1353) .جغرافیای کرمان. به کوشش ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: ابن سینا. هدایت، صادق (1315). کارنامة اردشیر بابکان. تهران: امیرکبیر. یعقوبی، احمدبن اسحاق (1356). البلدان. ترجمة محمدابراهیم آیتی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 750 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,052 |
||