مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله در شهر بروجن

پارک‌ها، فضاهای سبز و مدارس بهترین مکان‌ها برای ایجاد سایت‌های اسکان موقت آسیب‌دیدگان زلزله در شهر بروجن می‌باشند

در طول تاریخ پر فراز و نشیب زندگی بشر وقوع بلایای طبیعی همواره موجب تهدید جان، مال و زندگی انسان‏ها شده است. هم‌جنین، وقوع بلایای طبیعی باعث شده جوامع گاهاً خسارات جبران‏ناپذیری را از این‏گونه مخاطرات که امکان پیش‏بینی آن‏ها نیز بسیار دشوار است، متحمل شوند. افزایش جمعیت جهان در دهه‏های اخیر به بیش از هفت میلیارد نفر از یک‌سو و استقرار و پراکندگی آن‏ها در نواحی نا مستعد از سوی دیگر، در معرض خطر قرار گرفتن را افزایش داده است(نوروزی و فرهادی، 1396: 32). با این وجود اگرچه انسان نتوانسته نیروهای طبیعت را کاملاً مهار کند، اما با پیشرفت علم و فن‌آوری سعی کرده اثرات سوء این بحران‌ها را به حداقل ممکن تقلیل دهد.
در فرایند مدیریت بحران تلاش می‏شود تا با مشاهده‏ پیش‏نشانگرها، تجزیه و تحلیل آن‏ها و با استفاده از ابزارهای موجود بحران‏ها را پیشگیری نموده یا در صورت بروز، برای کاهش خسارت‏ها به مقابـله‏ سریع با آن پرداخته تا شرایط به وضعیت عادی بازگردد. بنابراین، مدیریت بحران مجموعه فعالیت‏های اجرایی و تصمیم‏گیری وابسته به مراحل مختلف و تمامی سطوح بحران برای نجات، کاهش ضایعات و خسارت‏ها، جلوگیری از وقفه در زندگی، تولید و خدمات، حفظ محیط‌زیست و بالاخره ترمیم و بازسازی خرابی‏ها است (بیرودیان، 1385: 39). اسکان موقت نیز از جمله اقدامات مرحلة «پس از وقوع بحران» است؛ اما پیش‌بینی و تعیین مکان‌هایی برای این منظور باید قبل از وقوع بحران صورت پذیرد(نوروزی، 1396: 36).
پس از وقوع سانحه مردم بی‌خانمان می‌شوند. سرپناه و سکونت‌گاه موقت به‌عنوان فضایی برای ایجاد اطمینان خاطر و آرامش روحی و روانی فرد آسیب‌دیده است (آصفی و فرخی، 1395: 59). در این ارتباط انتخاب محلی مناسب و ایمن برای استقرار جمعیت‌های آسیب‌دیده از سوانح به دلیل دخالت پارامترهای متعدد در امر مکان‌یابی از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار است( پیام‌راد و وفائی‌نژاد، 1394: 232). چنان‌چه ضوابط برنامه‌ریزی و اجرایی سکونت‌گاه‌های موقت از قبل تعیین نشوند، پس از وقوع سانحه در تعیین مکان آن‌ها، دخالت عوامل غیر قابل پیش‌بینی اجتناب‌ناپذیر بوده و به انحاء مختلف بر کیفیت آن اثرگذار خواهد بود( رحیمی و همکاران، 1394: 43).
زلزله یکی از مخاطرات طبیعی وحشتناک و خسارت‌بار است که حداقل 35 کشور جهان را دربر می‌گیرد. این پدیده در هر سال بیش از یک میلیون بار در سراسر جهان به وقوع می‏پیوندد (نوروزی و فرهادی، 1396: 32). مطالعات نیز نشان می‏دهد که این بحران طبیعی در قرن بیستم بالاترین میزان خسارت اقتصادی را در بین سایر بحران‏ها بر جوامع انسانی وارد کرده است. به‏علاوه با تعداد 1816119 نفر کشته و 1147676 نفر مجروح و 8953296 نفر بی‏خانمان در رتبه‏ دوم بعد از سیل در بین بحران‏ها با منشأ طبیعی قرار دارد (محمدی، 1390: 30).
موقعیت جغرافیایی شهر بروجن در استان چهارمحال و بختیاری و قرارگیری در مجاورت ابرگسله زاگرس، این شهر را در پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه در ایران، یکی از شهرهای در جایگاه پهنه‌بندی با خطر نسبی زیاد قرار داده است( آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800، 1394: 135). از این‌رو، لزوم اندیشیدن به مسائل مدیریتی و برنامه‏ریزی در این خصوص ضرورت دارد. علاوه بر این بررسی‌های نگارندگان نیز نشان داد که نه‌تنها تاکنون در زمینة مکان‌یابی اسکان موقت اقدام عملی و مناسبی از سوی نهادهای متولی صورت نپذیرفته است بلکه شرایط کالبدی نامناسب بخش زیادی از شهر نیز این نیاز و ضرورت را دوچندان کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤالات خواهد بود که به شرح زیر می‌باشد:
1. مهم‌ترین معیارها برای مکان‌یابی اسکان موقت کدام هستند؟
2. کدام مکان‌ها برای ایجاد سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله (احتمالی) در شهر بروجن مناسب‌ترین هستند؟

مبانی نظری
مفهوم اسکان موقت را می‌توان مجموعه‌ای از کلیه فعالیت‌ها، اعم از جمع‌آوری و شناسایی افراد آسیب‌دیده و بی‌خانمان، نقل و انتقال افراد به سرپناه‌ها و ایجاد شرایط زندگی امن، ایمن، بهداشتی، دارای آرامش تا زمان بازگشت آن‌ها به موطن اصلی و یا زیستگاه‌های اولیه‌شان دانست. در این راستا، پس از تأمین سرپناه اضطراری، برنامه بازسازی مناطق آسیب‌دیده و مورد تهدید آغاز می‌گردد و به دلیل اینکه از مرحله تأمین سرپناه اضطراری تا ایجاد سرپناه دائمی معمولاً زمان زیادی لازم است و ادامة زندگی در سرپناه اضطراری به‌منظور بهره‌برداری از امنیت، آرامش و معیشت به‌ویژه در مناطق با شرایط آب و هوایی نامناسب مشکلاتی در بر دارد؛ مدیریت بحران مبادرت به تأمین اسکان موقت می‌نماید(حسینی و همکاران، 1391: 58).
در واقع سکونت‌گاه موقت انسانی واژه‌ای نسبتاً جدید است و امروز به‌جای واژه «اردوگاه» و یا «سایت» مورد استفاده قرار
می‌گیرد. اگرچه «اردوگاه‌ها» نوعی از سکونت‌گاه‌های انسانی موقت هستند، اما برخی از پژوهشگران به دلیل آنکه از این واژه معنای «دائمی» استنباط می‌شود، با آن موافق نیستند. با این حال، از آن‌جایی که در طراحی و برنامه‌ریزی اسکان‌های موقت باید به اهداف توسعه و پایداری توجه و وجوه انسانی افراد را درنظر گرفت، به‌نظر می‌رسد که این واژه مناسب باشد. اسکان موقت غالباً با سه واژه‌ی زیر در ادبیات بلایا به کار گرفته‌ است:
الف. Transitional Accommodation: این واژه به معنای «اقامتگاه انتقالی» و دربرگیرندة فرایند سکونت از هنگام اضطرار تا دوران تثبیت است و عامل «زمان» را به منزلة شاخص اصلی در اولویت قرار می‌دهد.
ب. Intermediate Settlement: اگرچه این واژه به معنای «سکونت‌گاه واسطه‌ای» قلمداد می‌شود اما کم و بیش در خود، معنای واژة بند «الف» را دارا است و می‌توان نتیجه گرفت که «فرایند زمان» و «شکل کالبدیِ» سکونت‌گاه موقت را با هم دربر می‌گیرد.
ج. Temporary Shelter: در مقام مقایسه با دو واژه‌ دیگر، «اسکان موقت» بیش‌تر ساختاری و کالبدی است و طیف وسیعی از اشکال سازه‌ای و فرم‌های استقرار موقت از چادر اضطراری تا خانه‌ پیش‌ساخته شده را در بر دارد (بمانیان و بختیاریان، 1392: 45).
نیک روان منفرد، در مطالعات پایه و اولیه خود که برای طراحی یک نظام ساخت برای اسکان موقت انجام داده است، ویژگی‌های عمومی برای مسکن موقت را این‌گونه بیان می‌کند: طراحی باید دارای هویت خاصی از نظر مشخصات عمومی، فنی و عملکردی باشد. تناسب با نیازها و امکانات استفاده‌کنندگان، رعایت ضوابط پایداری و مقاومت، استفاده از مصالح موجود و بومی رعایت عوامل مؤثر در آسایش مانند اقلیم و فرهنگ و مذهب و مباحث مرتبط با روشنایی، آب، گرمایش و سرمایش و... درنظر گرفته شود (نیک‌روان منفرد، 73:1386).

پیشینه تجربی
واکاوی پژوهش‌های انجام‌شده در زمینة مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت نشان داد که تاکنون پژوهشی با این موضوع و در شهر بروجن انجام نشده است اما مهمترین موارد مرتبط به شرح زیر است:
در بین مطالعات داخلی نوجوان و همکاران(1390)، در مقاله‌ای با عنوان "مکان‌یابی اسکان موقت با استفاده از الگوریتم‌های فازی مطالعه موردی منطقه یک شهرداری تهران" با استفاده از نتایج تحلیل خسارت، تعداد بی‌خانمان‌های منطقه یک شهر تهران را 136786 نفر و میزان سرپناه لازم را بین 410 تا 615 هکتار برآورد نمودند و معیارهای مؤثر در مکان‌یابی را شامل معیارهای دسترسی، نزدیکی به منابع آب، فاصله از گسل‌ها و رودخانه‌ها، نزدیکی به مراکز درمانی و خدماتی و امنیت برشمرده و با استفاده از منطق بولین و فازی از تلفیق معیارها، 17 مکان با مجموع 649 هکتار برای اسکان موقت را تعیین کردند.
گیوه‌چی و همکاران (1392)، در پژوهشی با عنوان" مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله با استفاده از GIS و تکنیک AHP مطالعه موردی: منطقه شش شهر شیراز" به مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله منطقه شش شهر شیراز با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداختند. نتایج نشان داد معیارهای دسترسی و خصوصیات مکانی موجود در بین سایر معیارهای مکان‌یابی از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. هم‌چنین مشخص گردید که بهترین مکان‌ها برای اسکان موقت فضاهای باز خصوصاً پارک‌ها و زمین‌های بایر است.
آذرکیش و همکاران (1394)، در مقاله‌ای تحت عنوان "مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت پس از وقوع حوادث طبیعی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در محیط (GIS) مطالعه موردی: منطقه 2 شهرداری زاهدان" با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط (GIS) نسبت به مکان‌یابی منطقه 2، شهر زاهدان با استفاده از معیارهای طبیعی، عملکردی و جمعیتی پرداختند. نتیجه نشان داد که فضاهای باز خصوصاً پارک‌ها و اراضی بایر با توجه به دولتی بودن و قرارگیری در بافت مسکونی و داشتن حداقل مساحت موردنیاز و کم‌هزینه بودن احداث آن‌ها مناسب‌ترین مکان‌ها برای اسکان موقت می‌باشند.
بوذرجمهری و همکاران (1394)، در مقاله‌ای تحت عنوان"مکان‌یابی بهینۀ پایگاه اسکان موقت در مدیریت بحران نواحی روستایی (نمونۀ موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان فاروج)" بخش مرکزی شهرستان فاروج را به علت سانحه خیزی در چند دهة اخیر و نبود الگویی کارآمد برای مکان‌یابی استقرار موقت جمعیت‌های آسیب‌دیده ناشی از خطرات احتمالی مورد مطالعه قرار داده‌اند. در پژوهش مذکور، با استفاده از روش AHP و نرم‌افزار GIS نسبت به مکان‌یابی پایگاه اسکان موقت اقدام شده است. نتایج نشان داد از معیارهای کالبدی، دسترسی به راه مناسب و امکانات بهداشتی از ضریب ارجحیت بیش‌تری برخوردار هستند.
زنگی‌آبادی و همکاران (1394)، نیز در پژوهشی با عنوان "تحلیل جغرافیایی و مکان‌یابی مراکز اسکان موقت شهری در بحران‌های محیطی با استفاده از GIS، (مطالعه موردی منطقه 6 شهر اصفهان)" با استفاده از GIS به مکان‌یابی مراکز اسکان
موقت برای بحران‌های محیطی در منطقه شش شهر اصفهان پرداختند. بدین منظور مسائل و مشکلات فضاهای سبز و باز و مراکز امداد و نجات منطقه شش را با رویکرد مدیریت بحران بررسی کردند. براساس نتایج پژوهش آن‌ها فضاهای سبز و باز و مراکز امداد و نجات از توزیع مناسب برخوردار نیستند. هم‌چنین، با توجه به شاخص‌های متعدد ازجمله ایستگاه‌های آتش‌نشانی، مراکز سوخت، مراکز برق و مراکز درمانی نسبت به مکان‌یابی اسکان موقت و اولویت‌بندی آن‌ها اقدام نمودند.
بهادری و همکاران(1396)، در مقاله‌ای با عنوان "مکان‌یابی بهینه محل اسکان موقت پس از زلزله، مطالعه موردی : شهر مهاباد" به مکان‌یابی بهینه محل اسکان موقت پس از زلزله شهر مهاباد و با استفاده از روش AHP و کاربرد GIS پرداختند. نتایج تحقیق نشان دهندة آن است که عدم توزیع مناسب فضاهای مورد نظر در سطح شهر و کمبود فضاهای باز کافی از جمله پارک‌ها و فضاهای باز شهری برای استقرار آسیب‌دیدگان زلزله در سطح شهر مهاباد است.
در بین مطالعات خارجی نیز لی و همکاران(2017)، در مطالعه‌ای تحت عنوان"برنامه‌ریزی سلسله‌مراتبی پناهگاه زلزله در مناطق شهری، مطالعه موردی : شانگهای چین"، با استفاده از روش سلسله مراتبی به بررسی و برنامه‌ریزی پناهگاه‌های زلزله در منطقه‌ای در شهر شانگهای چین پرداختند و نتیجه گرفتند برنامه‌ریزی پناهگاه‌های اضطراری براساس تقاضای تغییر زمان می‌تواند هزینه ساخت پناهگاه‌ها و میانگین فاصله مورد نیاز طی شده توسط قربانیان تا پناهگاه را کاهش دهد.
حاجی نژاد و کاشفی(2016)، در پژوهشی تحت عنوان"ارزیابی محل سکونت‌گاه‌های موقت پس از زلزله ،مطالعه موردی: تبریز" به مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله در شهر تبریز پرداختند و دو معیار دسترسی و وجود فضاهای باز را مهم‌ترین ملاک انتخاب مکان بهینه بیان کردند.
آنهورن و خزایی (2015)، در مطالعه‌ای تحت عنوان" تجزیه و تحلیل مناسب بودن فضای باز برای پناهگاه اضطراری پس از زلزله"برای اسکان اضطراری پس از وقوع زلزله در شهر کاتماندو نپال اقدام به تحلیل فضاهای باز شهری نمودند و نشان دادند از 410 فضای باز شهری حدود 7/10 درصد مناسب اسکان اضطراری پس از وقوع زلزله است.
فیرات و همکاران (2015)، در پژوهشی با عنوان "مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله: ترکیه" برای انتخاب مکان اسکان موقت مدل ریاضی را پیشنهاد نمودند و آن را با تولید یک سناریوی پایه با استفاده از داده‌های واقعی برای شهر استانبول ترکیه تأیید کردند. هم‌جنین تحلیل حساسیت را بر روی پارامترهای مدل ریاضی ذکر شده انجام دادند.
آناند و همکاران(2015)، در قالب مطالعه‌ای مروری با عنوان "انتخاب محل توانبخشی موقت پس از فاجعه" به مکان‌یابی محل اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان بحران پرداختند. هم‌جنین، در آن انواع مدل‌های استفاده شده برای مکان‌یابی اسکان موقت را بررسی نمودند. در این پژوهش ملاحظات طراحی، اصول انتخاب مکان مناسب، حداقل استانداردهای مورد نیاز برای آسیب‌دیدگان شامل خدمات پایه از قبیل حمل‌ونقل، تأسیسات بهداشتی و دسترسی‌ها ارائه‌شده است.
لئو و همکاران(2010)، در پژوهشی با عنوان "پاسخ به یک زمین لرزه در ارتفاعات: نمونه زمین لرزه یوشو"، به بیان عوامل مؤثر در شدت گرفتن خسارات وارده در اثر زلزله 1/7 ریشتری بخش یوشو چین که منجر به کشته شدن 2698 نفر گردید، پرداختند. هم‌جنین، شرایط محیطی خاص منطقه و کمبود امکانات زیرساختی برای امدادرسانی را از جمله عوامل مؤثر در شدت تلفات دانستند و تجربیات بازسازی و بازگرداندن منطقه به حالت قبل از وقوع زلزله و نقش سازمان‌ها و نهادهای دولتی در امدادرسانی به آسیب‌دیدگان ازجمله اسکان آن‌ها را بازگو نمودند.
ال انوار و همکاران (2009)، در مطالعه‌ای تحت عنوان"به حداکثر رساندن امنیت مسکن موقت پس از بلایای طبیعی"با ارائه مدل چند منظوره شامل ایمنی، هزینه و بهره‌وری محل اسکان آسیب‌دیدگان پس از حوادث طبیعی به بررسی افزایش ایمنی محل اسکان موقت پرداختند.
بالسیک (2008)، در پژوهشی تحت عنوان"مکان‌یابی تسهیلات در امداد بشردوستانه"، به مکان‌یابی تسهیلات در زنجیرة امداد برای پاسخ‌دهی به حوادث غیرمترقبه پرداختند. نتایج نشان داد اصلی‌ترین مشخصه‌های زنجیره امداد حضور، اهداف و ارجحیت‌های گوناگون است که نهایتاً منجر به تضادهای بالقوه و ناکارایی در عمل می‌شوند.

روش انجام پژوهش
تحقیق حاضر از نوع کاربردی می‌باشد. هم‌جنین، با توجه به بررسی وضع موجود و پیش‌بینی‌های آتی، این پژوهش به شیوه
توصیفی- تحلیلی انجام شده‌است. بر‌این مبنا از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده گردید. در روش کتابخانه‌ای با مطالعه و بررسی کتب، مجلات و منابع الکترونیکی داخلی و خارجی، عکس‌های ماهواره‌ای و نقشه‌ها اطلاعات به‌دست‌آمده است. در روش میدانی نیز با تکمیل پرسشنامه عوامل و پارامترهای مؤثر در مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت شناسایی و سپس برای تعیین اهمیت و ارزش هر یک از معیارها و عناصر مؤثر در تصمیم‌گیری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP)) پرسشنامه استاندارد طراحی و مورداستفاده قرار گرفت.
جامعه آماری شامل کارشناسان شهرداری و اعضا شورای اسلامی شهر، کارشناسان محیط‌زیست، راه‌ و‌ شهرسازی، آتش‌نشانی، هلال‌احمر، آب و فاضلاب، شرکت گاز، شرکت برق، جهاد کشاورزی، فرمانداری، شبکه بهداشت و درمان بوده است که با توجه به تعداد محدود کارشناسان مربوطه در سطح شهر بروجن و لزوم استفاده ازنظر خبرگان، تعداد 30، پرسشنامه میان کلیه کارشناسان توزیع گردید. در مجموع تعداد 25، پرسشنامه به‌طور صحیح تکمیل و بازگردانده شده است و مورد تجزیه ‌و‌تحلیل قرار گرفته است. با توجه به اینکه پژوهش حاضر با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام پذیرفته است. پایایی به‌وسیله نرخ سازگاری سنجیده شد که به‌منظور دستیابی به پایایی مطلوب می‌بایست در تمامی مراحل کم‌تر از 1/0 باشد تا مقایسات زوجی انجام‌شده منطقی و قابل اعتماد باشند.
از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در محیط (GIS) نیز برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. معیارها، زیرمعیارها و گزینه‌ها در ساختار تحلیل سلسله مراتبی تعریف و از نظر خبرگان و متخصصان، تعیین وزن معیارها صورت پذیرفت. نقشه‌های موردنیاز در مرحله اول از ادارات مختلف دولتی تهیه و به منظور به روز کردن آن‌ها از طریق مشاهدات میدانی و با استفاده از دستگاه (GPS) و در محیط (AUTO CAD) اقدام گردید. در مرحله بعد داده‌های توصیفی وارد پایگاه اطلاعاتی شده و به صورت لایه‌های اطلاعاتی مختلف در بانک اطلاعاتی (GIS) ذخیره‌سازی شدند. اطلاعات مکانی و غیر‌مکانی با استفاده از نتایج حاصل از پرسشنامه کارشناسان و متخصصان و وزن‌های به‌دست‌آمده ترکیب‌شده و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در محیط (GIS) انجام شد. در پایان نیز مکان‌های مناسب برای سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله در شهر بروجن انتخاب گردید.
پس از بررسی‌های کتابخانه‌ای و گزارش‌ها مربوطه و اخذ نظرات کارشناسان معیارهای زیر برای مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت درنظر گرفته شده است:
- معیار زمین‌شناسی (طبیعی) شامل زیر معیارهای ابعاد زمین، شیب زمین، فاصله از مسیل، فاصله از قنات؛

- معیار ایمنی شامل زیرمعیارهای: تأسیسات برق فشار قوی، خطوط اصلی گازرسانی، بافت فرسوده، پمپ‌بنزین و گاز و فاصله از ساختمان‌های بلند؛

- معیار سازگاری شامل زیرمعیارهای: مراکز نظامی و انتظامی، مراکز آموزشی، آتش‌نشانی، مراکز درمانی، بازار، فضای سبز، منابع آب و مساجد؛

- معیار دسترسی شامل زیرمعیارهای: ورودی شهر، راه درجه‌یک، راه درجه‌دو و راه محلی؛

- معیار جمعیتی شامل: تراکم جمعیت (نفر در هکتار).

محدوده مورد مطالعه
بروجن دومین شهر بزرگ استان چهارمحال و بختیاری و براساس سرشماری سال 1395 با جمعیتی بالغ بر 57071 نفر (مرکز آمار ایران، 1395) در بخش مرکزی شهرستان بروجن در دشتی حدود ٥٨٠ کیلومترمربع و در محل تلاقی راه‌های ارتباطی سه استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان و فارس قرارگرفته است. شهر بروجن در 51 درجه و 17 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 58 دقیقه عرض شمالی جغرافیایی (شکل 1) و ارتفاع ٢٢٢٠ متری از سطح دریاهای آزاد و در ٦٢ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد(مرکز استان)، قرار دارد(مهندسان مشاور باغ اندیشه، 1388: 2).
منطقه بروجن از دیدگاه زمین‌ساختی در زون سنندج –سیرجان قرار دارد. این زون شامل قسمتی از کوهستان‌های زاگرس است که در بخش شمال شرقی ابر گسل زاگرس قرار دارد. از ویژگی‌های عمده این زون وجود سنگ‌های دگرگون به دلیل فعالیت‌های ناگهانی در پالئوزوئیک - مزوزوئیک و وجود گسلهای فراوان است(امیدوار و همکاران، 1394: 4).
نزدیکترین گسل به شهر بروجن گسل سبزکوه به فاصله 10 کیلومتری است. این گسلِ معکوس با طول 55 کیلومتر و راستای شمال غرب –جنوب‌شرق در سمت جنوب‌غرب شهر بروجن قرار دارد(مهندسان مشاور شهر و خانه، 1380: 11).


شکل 1 . موقعیت شهر بروجن در شهرستان و کشور

شکل 2 . گسل‌های شهرستان بروجن

یافته‌ها
ویژگی‌های فردی پاسخگویان
با توجه به یافته‌های توصیفی از نمونة موردمطالعه،80 درصد افراد پاسخگو مرد و 20 درصد زن بودند. 68 درصد دارای تحصیلات لیسانس و 32 درصد فوق‌لیسانس بودند. به لحاظ سنی نیز بالاترین میزان با 41 درصد در ردة 40- 31 سال و بعد از آن 30-21 با 28 درصد، 50- 41 سال با 24 درصد و 60- 51 سال با 8 درصد قرار داشتند.

اولویت‌بندی معیارها برای مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت آسیب‌دیدگان زلزله
‌چنان‌که قبلاً اشاره شد به‌منظور تعیین مکان‌های بهینه برای استقرار و اسکان موقت آسیب دیدگان زلزله در شهر بروجن از مدل AHP و کاربرد نرم‌افزار GIS استفاده شده است. بدین‌منظور ابتداء مقایسات زوجی (دو دویی) براساس وزن‌های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار Expert Choice انجام شد(جدول 1).

جدول 1. ماتریس مقایسات زوجی معیارهای مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت (نرخ ناسازگاری 0.04)
معیارها زمین‌شناسی ایمنی سازگاری دسترسی جمعیتی وزن نهایی
زمین‌شناسی 1 498/0 373/0 395/0 810/0 106/0
ایمنی 1 456/2 581/2 897/2 376/0
سازگاری 1 407/1 563/1 213/0
دسترسی 1 211/1 174/0
جمعیتی 1 130/0

نتایج تجزیه و تحلیل مقایسات زوجی نشان داد که معیار زمین‌شناسی با ضریب اهمیت 106/0، معیار ایمنی با ضریب اهمیت 376/0، معیار سازگاری با ضریب اهمیت 213/0، معیار دسترسی با ضریب اهمیت 174/0 و معیار جمعیتی با ضریب اهمیت 130/0، را کسب نمودند. بنابراین، معیار ایمنی بیش‌ترین اهمیت و اولویت را بین عوامل مؤثر بر مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان دارد.

در ادامه نیز ماتریس مقایسه زوجی معیارها (زمین‌شناسی، ایمنی، سازگاری، دسترسی و ...) و زیرمعیارهای آن‌ها در مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان ترسیم و تحلیل گردید که به دلیل طولانی شدن مطلب از ذکر آن‌ها خودداری می‌شود. هم‌چنین برای به‌دست آوردن وزن نهایی هر عامل ترکیب وزنی هر عامل انجام و نتایج آن در جدول 2، ارائه شده است.

جدول 2. وزن نهایی عوامل مؤثر مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله در بروجن
ردیف زیر معیار وزن نهایی ردیف زیر معیار وزن نهایی
1 ابعاد زمین 013/0 12 آتش‌نشانی 044/0
2 شیب زمین 021/0 13 مراکز درمانی 064/0
3 فاصله از مسیل 046/0 14 بازار 012/0
4 فاصله از قنات 027/0 15 فضای سبز 008/0
5 فاصله از تأسیسات برق فشارقوی 094/0 16 منابع آب 036/0
6 فاصله از خطوط اصلی گازرسانی 115/0 17 مسجد 010/0
7 بافت فرسوده 040/0 18 ورودی شهر 062/0
8 فاصله از پمپ‌بنزین و گاز 074/0 19 راه درجه‌یک 068/0
9 فاصله از ساختمان‌های بلند 052/0 20 راه درجه‌دو 028/0
10 مراکز نظامی و انتظامی 024/0 21 راه محلی 016/0
11 مراکز آموزشی 016/0 22 تراکم جمعیت 130/0
جمع کل 1

با توجه به انجام این فرآیند از طریق نرم‌افزار Expert Choice، نرخ‌های ناسازگاری کوچک‌تر از 1/0، بوده و این نشان دهندة سازگار بودن مقایسات زوجی معیارها و زیرمعیارها است. محاسبه نرخ ناسازگاری معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله شهر بروجن نیز در جدول 3، نمایش داده شده است.

جدول 3 . نرخ ناسازگاری معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در مکان‌یابی اسکان موقت آسیب‌دیدگان زلزله در بروجن
ردیف عنوان نرخ ناسازگاری
1 عوامل مؤثر بر مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت 04/0
2 معیار زمین‌شناسی 04/0
3 معیار ایمنی 00939/0
4 معیار سازگاری و همجواری 03/0
5 معیار دسترسی 09/0
6 ترکیب (تلفیق) وزنی معیارهای اصلی و فرعی 03/0

مکان‌یابی سایت‌های اسکان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
مکان‌یابی سایت‌های موقت با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و با استفاده از تابع فاصله هندسی (گزینه distance) در مورد فاصله‌ها و از گزینه KRIGING برای تعیین درصد شیب زمین و از گزینه Density برای تعیین تراکم جمعیت و برای ترکیب نقشه‌ها از جمع جبری شاخص‌ها با درنظر گرفتن وزن هر یک از آنها در محیط Spatial Analyst Tools و در مراحل زیر انجام شده است:
1. آماده‌سازی داده‌ها؛
2. استخراج شاخص‌ها؛
3. نرمال‌سازی شاخص‌ها؛
4. اعمال وزن هر شاخص؛
5. هم‌پوشانی و ترکیب شاخص‌ها؛
6. انتخاب بهترین مکان‌ها با توجه به کاربری‌های موجود.
در ادامه شرح هر یک از این مراحل خواهد آمد.

شاخص‌های زمین‌شناسی
معیار زمین‌شناسی شامل چهار زیرمعیار: ابعاد زمین، شیب زمین، فاصله از مسیل و فاصله از قنات است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد زمین مناسب با ابعاد بزرگ در محدوده موردمطالعه وجود دارد (شکل3). شیب عمومی زمین در محدوده موردمطالعه بین صفر تا 20 درصد متغیر بوده و به تبعیت از افزایش ارتفاع در بخش‌های شمالی و جنوبی شهر افزایش می‌یابد (شکل4). بسیاری از قنات‌های قدیمی در حال حاضر به دلیل قرارگیری آن‌ها در محدوده شهر توسط مردم پرشده اند و دیگر وجود خارجی ندارند و اطلاعات چندانی از آن‌ها موجود نیست ولی باقیمانده قنات‌ها در محدوده شهر عمدتاً در مناطق شمالی و مرکزی، واقع‌شده‌اند. هم‌جنین در محله صادقیه که در قسمت جنوبی، خارج از بدنه اصلی شهر واقع‌شده است، یک‌رشته قنات وجود دارد (شکل 5). سه مسیل از داخل شهر بروجن و یک مسیل از داخل محله صادقیه عبور می‌کند و شمالی‌ترین مسیل برای شرق به غرب داشته و سه مسیل دیگر برای جنوب به شمال دارند (شکل 6).


شکل 3 . ابعاد زمین (مترمربع) شکل 4 . شیب زمین به درصد

شکل 5 . فاصله از قنات (متر) شکل 6. فاصله از مسیل (متر)

شاخص‌های ایمنی

ایمنی شامل 5 شاخص فاصله از تأسیسات برق فشار قوی، فاصله از خطوط اصلی گازرسانی، فاصله از پمپ‌بنزین و گاز، فاصله از ساختمان‌های بلند و بافت فرسوده است. مطالعات نشان داد خطوط برق فشارقوی (شکل 7) و خطوط اصلی گاز (شکل8) بر خیابان‌های اصلی شهر منطبق هستند. به‌طوری‌که با فاصله گرفتن از خیابان‌های اصلی، فاصله از این خطوط نیز بیش‌تر می‌شود. مراکز سوخت (پمپ‌بنزین و گاز) عمدتاً در بخش‌های میانی و جنوبی شهر قرار دارند (شکل9). بافت‌ فرسوده نیز که محله‌های قدیمی شهر را دربر می‌گیرد، در بخش مرکزی به سمت شمال شهر واقع‌شده است (شکل 10). با توجه به اینکه براساس ضوابط طرح تفصیلی شهر بروجن تراکم پایه دوطبقه روی پیلوت است و افزایش آن در صورت داشتن شرایط خاص امکان‌پذیر است، در این مطالعه ساختمان‌های بیش از دوطبقه روی پیلوت به‌عنوان ساختمان‌های بلند درنظر گرفته شد. تمرکز ساختمان‌های بلند در بخش میانی شهر و شهرک الهیه بیش‌تر است و با حرکت به اطراف شهر، تعداد ساختمان‌های بلند کم‌تر شده و فاصله از آن‌ها افزایش می‌یابد ولی این ساختمان‌ها تقریباً در تمام نقاط شهر پراکنده‌اند (شکل11).




شکل 7 . فاصله از تأسیسات برق فشارقوی(متر) شکل 8 . فاصله از خطوط اصلی گازرسانی(متر) شکل 9 . فاصله از پمپ‌بنزین و گاز(متر)

شکل 10. فاصله از بافت فرسوده (متر) شکل 11. فاصله از ساختمان‌های بلند (متر)

شاخص‌های سازگاری
معیار سازگاری شامل کاربری‌هایی است که با مراکز اسکان موقت سازگار هستند؛ به‌طوری‌که وجود این کاربری‌ها مزیت محسوب شده و هرچه فاصله تا این کاربری‌ها کم‌تر باشد، مکان مورد نظر تناسب بیش‌تری برای احداث مراکز اسکان موقت خواهد داشت. مراکز آموزشی شکل 12 و مراکز درمانی شکل 13، تقریباً در تمام نواحی شهر به‌صورت یکنواخت پراکنده‌شده‌اند. مراکز نظامی و انتظامی عمدتاً در بخش‌های مرکزی و جنوبی شهر قرار دارند و تراکم آن‌ها در شمال شهر کم‌تر است (شکل 14).
مراکز مذهبی در بخش شمالی تراکم کم‌تری دارند (شکل 15). بازار و مراکز تجاری در نواحی مختلف شهر پراکنده اما تراکم آن‌ها در بخش مرکزی شهر بیش‌تر است (شکل 16). پارک‌ها نیز در نواحی مختلف شهر پراکنده ولی در بخش‌های مرکزی شهر که عمدتاً منطبق بر محله‌های قدیمی و بافت فرسوده هستند فضای سبز کم‌تری نسبت به مناطق دیگر شهر وجود دارد (شکل 17).
منابع آب عمدتاً خارج از محدوده سکونتی شهر واقع‌شده‌اند؛ اما آن تعداد از چاه‌های آب که در شهر قرار دارند بیش‌تر در مناطق
آن تعداد از چاه‌های آب که در شهر قرار دارند بیش‌تر در مناطق جنوبی شهر واقع‌اند (شکل 18). بروجن دارای دو مرکز آتش‌نشانی در جنوب و شمال شهر است (شکل 19).
تراکم جمعیت
تراکم جمعیت عبارت است از تعداد افراد ساکن در واحد سطح (هکتار). براساس اطلاعات نقشه، تراکم جمعیت در محدوده شهر بروجن بین صفر تا 78 نفر در هکتار متغیر است. دو هسته متراکم جمعیتی در بخش شمال شرق و جنوب شهر مشاهده می‌شود (شکل 20). تراکم جمعیت از مرکز این نواحی به اطراف کاهش می‌یابد.

شکل 12 . فاصله از مراکز آموزشی (متر) شکل 13. فاصله از مراکز درمانی(متر) شکل 14. فاصله از مراکز نظامی انتظامی(متر)

شکل 15 . فاصله از مراکز مذهبی(متر) شکل 16. فاصله از بازار(متر) شکل 17. فاصله از فضای سبز(متر)

شکل 18 . فاصله از منابع آب (متر) شکل 19. فاصله از مراکز آتش‌نشانی(متر) شکل 20. تراکم جمعیت(نفر در هکتار)
شاخص‌های دسترسی

ورودی‌ها مسیرهای اصلی جاده‌ای هستند که به شهر متصل می‌شوند. مسیرهای ورودی شهر بروجن در جهات شمال شرق، شمال غرب، جنوب غربی، جنوب شرقی قرار دارد (شکل 21). در این‌جا با توجه به کارکرد معابر و نقش ترافیکی آن‌ها بلوارها و خیابان‌های اصلی به‌عنوان راه‌ درجه‌یک (شکل 22)، خیابان‌های فرعی جمع و پخش‌کننده به‌عنوان راه درجه 2 (شکل 23) و کوچه‌ها و خیابان‌های محله‌ای به‌عنوان راه محلی درنظر گرفته‌شده‌اند (شکل 24).


شکل 21 . فاصله از ورودی شهر(متر) شکل 22. فاصله از راه درجه‌یک(متر) شکل 23. فاصله از راه درجه 2(متر)

شکل 24 . فاصله از راه محلی(متر)

اعمال وزن هر شاخص و هم‌پوشانی و ترکیب متغیرها با استفاده از روش مجموع وزنی
پس از وزن‌دهی و نرمال‌سازی شاخص‌ها و اعمال اوزان به‌دست‌آمده، به‌منظور تعیین مکان‌های مناسب اسکان موقت، همة شاخص‌ها باید با یکدیگر هم‌پوشانی و ترکیب شوند. نتیجه هم‌پوشانی متغیرهای مورداستفاده لایه‌ای است که تناسب مکان‌های مختلف را برای اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله نشان می‌دهد. شکل (25) حاصل ترکیب شاخص‌ها با استفاده از روش مجموع وزنی است. در این نقشه، میزان تناسب مکان‌های مختلف برای سایت‌های اسکان موقت نشان داده‌شده است. همچنان که مشخص است، درجه تناسب بین 043/3 تا 084/6 متغیر است و با توجه به میزان اهمیت در پنج کلاس تقسیم‌بندی شده است(شکل26). مقادیری که با رنگ قرمز نشان داده شده‌اند، مکان‌های مناسب‌تری برای اسکان موقت محسوب می‌شوند. دو هسته با رنگ قرمز در بخش‌های شمال شرق و میانی نقشه وجود دارد. در واقع مرکز این هسته‌ها مناسب‌ترین مکان‌ها برای انتخاب سایت‌های اسکان موقت‌اند. با فاصله گرفتن از مرکز این دو هسته، درجه تناسب کاهش می‌یابد. در این شکل پارسل‌های قرمزرنگ مکان‌های با تناسب بالا و پارسل‌های بنفش پررنگ مکان‌های با تناسب پایین را برای احداث سایت‌های اسکان موقت نشان می‌دهند. تعداد پارسل‌های قرمز رنگ در درجه اول و پارسل‌های آبی کاربنی پررنگ در درجه دوم بسیار زیاد هستند. بنابراین باید از بین آن‌ها بهترین مکان‌ها انتخاب شوند. در انتخاب این مکان‌ها علاوه بر درجه تناسب به‌دست‌آمده، پارامترهای دیگری نیز شامل نوع کاربری، مساحت کافی مکان و پراکنش فضایی مناسب مکان‌های انتخاب‌شده در سطح شهر نیز درنظر گرفته شد. بدین منظور کاربری‌های سازگار نظیر کاربری‌های پارک و فضای سبز، آموزشی و درمانی در اولویت قرار دارند. اراضی خالی (بایر) داخل شهر نیز ازجمله مکان‌های مناسب محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کاربری‌های مذکور ازنظر مساحت بزرگ‌تر از سایر کاربری‌ها بوده و فضای کافی برای اسکان آسیب‌دیدگان را فراهم می‌کنند. با درنظر گرفتن همه این موارد، بهترین مکان‌های ممکن برای احداث سکونت‌گاه‌های موقت انتخاب و در شکل (27) به صورت نقاط قرمز مشخص‌شده‌اند.


شکل 25 . تناسب مکان‌های اسکان موقت شکل 26 . نقشه کلاس‌بندی شده شکل 27. مکان‌های اسکان موقت

مکان‌های انتخاب ‌شده با توجه به توضیحات قبل مطابق جدول(4) به تعداد 80 مورد و به مساحت 1404358 مترمربع است. در محله صادقیه فقط دو مکان برای سایت‌های اسکان موقت وجود داشت و چون این میزان کافی نبود قطعه زمینی به مساحت 40583 مترمربع در مجاورت ضلع جنوبی مدرسه که مالکیت آن مربوط به بخش خصوصی است درنظر گرفته شد. به دلیل این‌که براساس توضیحات قبلی می‌بایست مکان‌ها در سطح شهر پراکنده باشند به‌ناچار تعدادی از مکان‌ها با مساحت قابل‌توجه که ارزش متوسطی داشتند خصوصاً در محله چهارصد دستگاه انتخاب شده‌اند. میزان اهمیت مکان‌ها براساس کلاس‌بندی شامل: 1: اهمیت خیلی‌کم، 2: اهمیت کم، 3: اهمیت متوسط، 4: اهمیت زیاد و 5: اهمیت خیلی زیاد، است.

جدول4. مکان‌های پیشنهادی برای سایت‌های اسکان موقت در شهر بروجن
شماره روی نقشه نام محل میزان اهمیت مساحت
شماره روی نقشه نام محل میزان اهمیت مساحت
1 ورزشگاه کارگران فاطمیه 5 - 4 61027 41 سالن ورزشی تندگویان بلوار مدرس 4 - 3 9590
2 پارک بهشت 5 - 4 367656 42 مدارس 22 بهمن و شاهد زینب جنب سالن ورزشی تندگویان 4 6338
3 مدارس دخترانه مطهره و پسرانه اسماعیل اخوان (فاطمیه) 5 17267 43 پارک اردوبار شمالی 4 108189
4 پارک اسکیت نشاط (فاطمیه) 5 6550 44 پارک اردوبار جنوبی 4 172950
5 زمین بایر روبروی زمین اسکیت 5 3077 45 مدرسه دخترانه بتول خ. خیام 4 6008
6 فضای سبز جنب زمین فوق 5 1198 46 مدرسه راهنمایی ارشاد 5 7091
7 مدرسه مهرعلی نادیپور فاطمیه 5 3540 47 مدرسه بهار اندیشه (ادیب) 5 2625
8 مدرسه حمید عزیزی -تقاطع ادیب 5 6731 48 مدرسه غدیر -تقاطع خ 15خرداد 5 4269
9 مدرسه ابوریحان پشت اداره هواشناسی 4 5354 49 مدرسه ام البنین سابق 5 3049
10 مدرسه دخترانه امام علی بلوار شهدا 4 5178 50 پارک عارف 5 – 4 6603
11 مدرسه استعدادهای درخشان شهید بهشتی سه‌راه دانشسرا 4 3843 51 اداره ورزش و جوانان 5 - 4 64085
12 کانون پرورشی کودکان بلوار شهدا 4 3069 52 مدرسه شهید مصیب راستی خ تختی 4 4251
13 مدرسه حضرت معصومه بلوار شهدا 4 2935 53 مدرسه دخترانه الهام کوچه هاتف 4 - 3 3488
14 مدرسه خیام 4 5007 54 مدرسه امام علی بلوار 15 خردادجنوبی 4 - 3 5637
15 کلینیک سابق فرهنگیان 4 1758 55 ستاد اسکان فرهنگیان خیابان قرنی 4 3708
16 مدارس پسرانه شاهد و طلوع خ. فردوسی 4 - 3 19201 56 اداره دارایی 5 - 4 5691
17 پارک مصلا 5 - 4 10060 57 مدرسه نوید دانش بلوار ملت 4 3771
18 پارک غدیر 4 - 3 35390 58 مدرسه پاسداران عفت 4 - 3 3463
19 زمین بایر شمال حسینیه خامس 4 1594 59 مدرسه جنت 4 - 3 3197
20 زمین بایر جنوب حسینیه خامس 4 637 60 مدرسه سبحان 3 2508
21 پارکینگ روباز شترخون - کوچه ادیب 5 3498 61 پارک ملت 4 - 3 127381
22 زمین بایر شهرداری در بلوار مدرس 4 5856 62 مدرسه فارابی 4 3125
23 فضای سبز بین خیابان طالقانی و فرخی 4 4340 63 مهدیه (مذهبی) 4 -3 37105
24 فضای سبز باغ ملی 5 2574 64 مسجد امام حسن 4 13916
25 هلال‌احمر کوچه شهید شیروانی 5 1082 65 انبار بنیاد مسکن (انبار) 4 - 3 20875
26 پژوهش سرای صدرا کوچه شهید شیروانی 5 1817 66 فضای سبز کوی فرهنگیان روبروی هنرستان شهیدشبانیان 4 - 3 11304
27 دبیرستان پسرانه شهید طاهری ب. مدرس 5 2592 67 دنباله فضای سبز کوی فرهنگیان 3 1720
28 اداره بهداشت و درمان 5 - 4 6224 68 هنرستان شهید شبانیان 4 - 3 25679
29 مدرسه شهید حائری بلوار مدرس 5 3803 69 فضای سبز انتهای خیابان رودکی 4 1836
30 زمین بایر شهرداری - شرکت فرش- 5 1648 70 فضای سبز انتهای خیابان رودکی 3 3314
31 پارک پشت مخابرات 5 2028 71 مدرسه حکمت نور (خیابان رودکی) 4 1952
32 مدرسه تربیت خیابان فردوسی 5 - 4 4436 72 دبستان ندای زهرا (تقاطع رودکی) 3 2682
33 مدرسه خیابان رازی شمالی 4 - 3 7700 73 فضای سبز پشت مهدکودک رودکی 3 853
34 مدرسه دیواربه‌دیوار- شرق مدرسه-رازی شمالی 4 - 3 3700 74 فضای سبز چهارصد دستگاه 4 - 3 3258
35 مدرسه بابایی نبش م. فرمانداری 3 8652 75 فضای سبز انتهای رسالت 3 5443
36 هنرستان دخترانه محمد عزیزی 3 10036 76 فضای سبز -پشت پست 3 3559
37 فضای سبز محله شهید رجایی 3 4477 77 فضای سبز -خانه طالبی 2 2438
38 مسجدالنبی شهید رجایی 3 2503 78 پارک وسط محله صادقیه 5 4242
39 مدرسه دخترانه اسماعیل فرخی 3 3170 79 مدرسه مختلط معراج 5 3149
40 مدارس زهرا مرضیه و علوم و معارف صدرا – خ. تهران 5 - 4 22225 80 زمین در صادقیه برای خرید 5 - 4 40583
جمع 1404358

بحث و نتیجه‌گیری
در این پژوهش به منظور تعیین مکان‌های مناسب برای اسکان موقت آسیب‌دیدگان از زلزله ابتداء به روش تحلیل سلسله مراتبی به اولویت‌بندی معیارها پرداخته شد. نتایج تجزیه و تحلیل مقایسات زوجی نشان داد که معیار زمین‌شناسی ضریب اهمیت 106/0، معیار ایمنی ضریب اهمیت 376/0، معیار سازگاری ضریب اهمیت 213/0، معیار دسترسی ضریب اهمیت 174/0 و معیار جمعیتی ضریب اهمیت 130/0، را کسب نمودند؛ بنابراین، معیار ایمنی بیش‌ترین اهمیت و اولویت در بین عوامل مؤثر بر مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان را دارد. در مورد زیرمعیارها به عنوان نمونه به ذکر زیرمعیارهای زمین‌شناسی شامل ابعاد زمین با ضریب اهمیت 013/0، شیب زمین با ضریب اهمیت 021/0، فاصله از مسیل با ضریب اهمیت 046/0 و فاصله از قنات با ضریب اهمیت 027/0، پرداخته می‌شود. به دلیل طولانی شدن مطلب از ذکر سایر زیر معیارها خودداری می‌گردد. از بین زیرمعیارهای زمین‌شناسی فاصله از مسیل بیش‌ترین اهمیت و ابعاد زمین کم‌ترین اهمیت و اولویت را دارد. هم‌چنین در ادامه با کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی به مکان‌یابی مذکور اقدام گردید. براساس میزان اهمیت معیارها، مکانهای تعیین شده در 5 کلاس تقسیم‌بندی شده‌اند. دو هسته در بخش‌های شمال شرق و میانی مناسب‌ترین مکان‌ها برای انتخاب سایت‌های اسکان موقت اند. مکان‌های انتخاب‌شده به تعداد 80 مورد و به مساحت 1404358 مترمربع است.
با توجه به این‌که ابعاد (مساحت) زمین از شاخص‌های مهم مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت است و براساس ضوابط سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، می‌بایست حداقل 2000 مترمربع باشد، تعداد 69 مکان انتخاب شده دارای این ویژگی می‌باشند. بیش‌ترین تعداد سایت‌های اسکان موقت مربوط به‌دسته 2001 تا 5000 مترمربع به تعداد 34 مورد (5/42 درصد) و بیش‌ترین درصد مساحت مربوط به‌دسته بالای 15001 مترمربع به میزان 16/75 درصد است.

جدول 5. بازه مساحت مکان‌های پیشنهادی سایت‌های اسکان اضطراری
ردیف مساحت تعداد مکانها نسبت تعداد به کل(درصد) مساحت نسبت مساحت به‌کل (درصد)
1 کم‌تر از 1000 مترمربع 2 5/2 1490 11/0
2 بین 1001 تا 2000 مترمربع 9 25/11 14605 04/1
3 بین 2001 تا 5000 مترمربع 34 5/42 113681 09/8
4 بین 5001 تا 15000 مترمربع 22 5/27 219054 60/15
5 بیش از 15001 مترمربع 13 25/16 1055528 16/75
جمع 80 100 1404358 100

هم‌چنین، به لحاظ کاربری، کاربری آموزشی با 75/48 درصد بیش‌ترین تعداد مکان‌ها و پارک و فضای سبز با 19/63 درصد بیش‌ترین میزان مساحت سایت‌های اسکان را به خود اختصاص داده‌اند. نتیجه این‌که بهترین مکان‌ها در درجه اول پارک‌ها و فضاهای سبز شهری و در درجه دوم مدارس هستند.

جدول6. کاربری اراضی درنظر گرفته‌شده برای سایت‌های اسکان موقت
ردیف کاربری تعداد مساحت درصد به نسبت تعداد درصد به نسبت مساحت
1 مدرسه 39 234935 75/48 73/16
2 پارک و فضای سبز 23 887363 75/28 19/63
3 زمین بایر 6 53395 5/7 80/3
4 اداری 3 12997 75/3 93/0
5 ورزشی 3 134702 75/3 59/9
6 فرهنگی 1 3069 25/1 22/0
7 مذهبی 3 53524 75/3 81/3
8 پارکینگ روباز 1 3498 25/1 25/0
9 انبار 1 20875 25/1 49/1
جمع 80 1404358 100 100

سال 1395 شهر بروجن و فضاهای انتخاب شده نیز نشان‌دهندة قابل ‌قبول بودن نتایج مکانیابی است و سایت‌های اسکان موقت درنظر گرفته‌شده می‌تواند جمعیت آسیب‌دیدگان ناشی از زلزله را پوشش دهد. با این وجود توزیع فضایی مکانهای تعیین شده بویژه در مرکز شهر به دلیل محدودیت فضاهای اولویت‌دار و اراضی دولتی نامناسب است.

راهکارها
 انجام برنامه‌ریزی مناسب برای مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت، توسط سازمان‌های متولی امر مدیریت بحران شهر بروجن با بهره‌گیری از نتایج این پژوهش و سایر مطالعات مرتبط؛
 با توجه به توزیع نامناسب فعلی فضاهای اولویت‌دار، خرید زمین برای فضای‌ سبز با رویکرد سایت‌های اسکان موقت توسط شهرداری بروجن؛
 بازنگری طراحی و ضوابط بزرگ‌ترین سایت‌های درنظر گرفته‌شده برای اسکان موقت شهر بروجن( پارک بهشت در فاطمیه و پارک‌های جنگلی اردوبار شمالی و جنوبی و پارک ملت)؛
 تمهیدات لازم برای تدارک و آماده‌سازی مدارس و فضای سبز در نظر گرفته شده برای سایت‌های اسکان موقت توسط شهرداری و آموزش ‌و پرورش؛
 توجه بیش‌تر بر رعایت مقررات ملی ساختمان در بخشی از مناطق شهری ‌که امکان خرید زمین و ایجاد سایت‌های اسکان موقت به‌راحتی مقدور نیست؛
 برگزاری دوره‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی در خصوص نزدیک‌ترین سایت اسکان موقت در هر محله؛
 هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و متولی امر، برای رفع نواقص سایت‌های انتخاب شده برای اسکان موقت.