تعداد نشریات | 41 |
تعداد شمارهها | 1,105 |
تعداد مقالات | 9,457 |
تعداد مشاهده مقاله | 17,061,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,958,740 |
دراسة تحلیلیة لعلم الإمام (ع) وسبب اختلاف العلماء فی هذا المجال مع التأکید على نهجالبلاغة | ||
دراسات حدیثة فی نهج البلاغة | ||
دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، بهمن 2020، صفحه 89-105 اصل مقاله (1.02 M) | ||
نوع مقاله: المجلة العلمية البحوثية | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/anb.2020.7514 | ||
نویسندگان | ||
محمود کریمی بنادکوکی* 1؛ زهرا خیراللهی2؛ هومن متین نیکو3 | ||
1أستاذ مشارک بقسم القرآن والحدیث بجامعة الإمام الصادق (ع)، تهران، ایران | ||
2أستاذ مساعد، قسم علوم القرآن والحديث، جامعة پیام نور طهران، ایران؛ Zkheirolahi@yahoo.com | ||
3طالب دکتوراه فی نهجالبلاغة للعلوم والتربیة، جامعة پیام نور طهران، ایران | ||
چکیده | ||
یعتبر موضوع الإمامة من أهم وأبرز المواضیع القرآنیة، کما أن علم الإمام من أهم التعالیم النبویة. إن کیفیة إدراک علم الإمام، لها تأثیر کبیر على التعرف علی الإمام.علی الرغم من وجود إجماع بین علماء الإسلام فی بعض مجالات علم ومعرفة الإمام، مثل المصادر فی الأمور الدینیة، لکن یوجد خلاف بینهم فی بعض القضایا، مثل جودة العلم، والوعی بضمائر الناس، وکیفیة علم الإمام بقضایا العصر وأحداثه. تسعى هذه المقالة الوصفیة التحلیلیة إلى الإجابة عن الأسئلة التالیة: ۱. کم عدد أنواع علم الإمام من وجهة نظر نهجالبلاغة وما هی المصادر؟ ۲. ما سبب الاختلاف بین علماء الشیعة فی تحلیل موضوع علم الإمام؟ ۳. ما هو نطاق علم الإمام وما أبعاده حسب تعالیم نهجالبلاغة؟ یظهر التحلیل الدقیق لأوامر الإمام (ع) فی نهجالبلاغة أن "القرآن" و"کلام الله" و"رسول الله"هم مصادر علم الإمام وهی محددة للإمام وحده. لکن "البصیرة" هی مصدر العلم المشترک بین الإمام وغیره، ویعتمد علیها الإمام فی تحلیل الأوضاع والفتن. لذلک فإن علم الإمام یکون من نوعین،العلم بالحضور والعلم المکتسب. والسبب الرئیسی لاختلاف العلماء فی علم الإمام هو عدم الانتباه إلى اختلاف مصادر علم الإمام فی مختلف المجالات. یشمل مجال علم الإمام الأمور المتعلقة بالدین (المعتقدات، وقواعد القرآن وتفسیره)، وضمائر الأفراد والمجتمعات، والطبیعة ونظام الخلق، والأحداث الماضیة والمستقبلیة، والظروف الاجتماعیة والسیاسیة فی ذلک الوقت. | ||
کلیدواژهها | ||
علم الإمام؛ مصادر علم الإمام؛ تصنیف علم الإمام؛ أبعاد علم الإمام؛ نهجالبلاغة | ||
عنوان مقاله [English] | ||
بررسی تحلیلی علم امام(ع) و علّت اختلاف علما در این حوزه با تأکید بر نهجالبلاغه | ||
نویسندگان [English] | ||
محمود کریمی بنادکوکی1؛ زهرا خیراللهی2؛ هومن متین نیکو3 | ||
1دانشیار، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، ایران (نویسنده مسئول)؛ Karimiimahmoud@gmail.com | ||
2. استادیار، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور تهران، ایران؛ Zkheirolahi@yahoo.com | ||
3دانشجوی دکتری، علوم و معارف نهجالبلاغه، دانشگاه پیام نور تهران، ایران؛ Homan.matin2014@gmail.com | ||
چکیده [English] | ||
امامت از شاخصترین موضوعات قرآنی و معرفت امام از مهمترین تعالیم نبوی است. نحوۀ تلقّی از علم امام، تأثیر بهسزایی در امامشناسی دارد. هرچند میان دانشمندان اسلامی، در بعضی حوزههای علم امام، همانند مرجعیّت در امور دینی، اتّفاق نظر وجود دارد امّا در برخی موضوعات، همچون کیفیت علم، آگاهی به ضمائر مردمان و چگونگی علم امام به مسائل و حوادثزمانه، اختلافنظر دیده میشود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، درصدد است به سوالات زیر پاسخ دهد: 1. از منظر نهجالبلاغه علم امام بر چندگونه است و از چه منابعی اخذ میشود؟ 2. علت اختلاف اصلی علمای شیعه در تحلیل موضوع علم امام چیست؟ 3. بر اساس آموزههای نهجالبلاغه، قلمرو علم امام چیست و چه ابعادی را شامل میشود؟ تحلیل دقیق فرمایشات امام(ع) در نهجالبلاغه نشان میدهد که «قرآن»، «تکلّم خداوند» و «رسول خدا (ص)»، منابعِ حضوریِ علم و مختصّ امام هستند؛ امّا «بصیرت»، منبع علمِ حصولی و مشترک میان امام و سایر افراد بوده و امام در تحلیل اوضاع و فتنه های زمانه بر آن تکیه دارد. بنابراین علم امام هم حضوری است و هم حصولی؛ علّت اصلی اختلاف علما دربارۀ علم امام، همین عدم توجه به تفاوتِ منابعِ علم امام در حوزههای گوناگون است. قلمرو علم امام، امور مربوط به دین (اعتقادات، احکام و تفسیر قرآن)، ضمائر افراد و احوال جوامع، طبیعیات و نظام آفرینش، حوادث گذشته و آینده، و اوضاع اجتماعی و سیاسی زمانه را شامل میشود. علم امام، منابع علم امام، گونهشناسی علم امام، ابعاد علم امام، نهجالبلاغه. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Knowledge of Imam, Sources of Knowledge of Imam, Typology of Knowledge of Imam, Aspects of Knowledge of Imam, Nahj-ul-Balaghah | ||
مراجع | ||
القرآن الکریم. نهجالبلاغة، تحریر ابوالحسن محمد بن حسین (سید رضی)، ۲۰۰۹، ترجمة حسین استادولی، طهران، اسوه للنشر. ابنابیالحدید، عزّالدینعبدالحمیدبنهبةالله، ۱۹۸٤، شرح نهجالبلاغه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی نجفی. ابن حنبل، احمد، ۱۹۹٤، المسند، بیروت، دارالفکر. ابنقولویه، جعفربن محمد، ۱۹۷۷، کاملالزیارات، نجف، دارالمرتضویه. ابنشهرآشوب مازندرانى، محمدبنعلى، ۱۹۵۹، مناقبآل أبیطالب، قم، علامه. تمیمىآمدى، عبدالواحدبنمحمد، ۱۹۹۰، غررالحکم ودرر الکلم، قم، دارالکتاب الإسلامی. ثقفى، ابراهیمبنمحمد،۱۹۹۰، الغارات (محقق/مصحح: حسینی، عبدا لزهراء)، قم، دار الکتاب الإسلامی. حلی، حسنبنیوسف، د. ت، باب حادی عشر، قم، انتشارات علامه. _______________منتهیالمطلب فی تحقیق المذهب، قم، منشورات سنغی خویی، سیدابوالقاسم، ۱۹۹۰، معجمرجالالحدیث وتفصیل طبقاتالرواة، قم، مرکز نشر آثارالشیعه. سیدمرتضی، علیبنحسین (علم الهدی)، ۱۹۹۰، الشافیفی الامامه وابطال حجج العامه، طهران، موسسه الصادق. علمالهدی، علیبنحسین (۱۹۸۵)، رسائلالشریفالمرتضی، (تحقیق مهدی رجایی)قم، دارالقرآن الکریم. شوشتری، محمدتقی، ۱۹۹۸، بهج الصباغه فی شرح نهجالبلاغه، طهران، امیرکبیر. شیروانی، علی، ۲۰۱۳، ترجمه نهجالبلاغه، قم، معارف للنشر. صالحی نجفیآبادی، نعمتالله، د.ت، اقوال علما فی علم امام (ع)، قم: دار العلم. ____________۲۰۰۱، عکاز موسى أو علاج الغلو، طهران، امید فردا. ____________۲۰۰۰، شهید جاوید، طهران، امید فردا. صدوق، محمدبنعلی، ۱۹۸٦، ثوابالأعمال وعقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر. ____________۱۹۸۳، الخصال، قم، جامعة المدرسین. ____________۱۹۷۵، کمالالدین وتمام النعمة، طهران، اسلامیه. صفار، محمدبن حسن، ۱۹۸٤، بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، قم، مکتبة آیة الله المرعشی. طبرسی، احمد بن علی، ۱۹۸۳، الإحتجاج علی أهل اللجاج (الطبرسی)، نشر مرتضی، مشهد. طوسی، محمدبنحسن، ۱۹۰۰، تلخیص الشافی، قم، محبین. ____________۱۹۹٤، الامالی، قم، دارالثقافة. ____________۱۹۹۱، الغیبةالحجة، قم، دارالمعارف الإسلامیة. کلینی، محمد بن یعقوب، ۱۹۸۷، الکافی، طهران، دارالکتب الاسلامیة. لیثیواسطی، علیبنمحمد، ۱۹۹۷، عیون الحکم والمواعظ، قم، دارالحدیث. مجلسی، محمدباقر، ۱۹۸٤، مرآةا لعقول فی شرح أخبار آل الرسول، طهران، دارالکتب الإسلامیة. مظفر، محمدحسین، بیتا، علم امام (ترجمۀ علی شیروانی هرندی)، بیجا، انتشارات الزهرا. مظفر، محمدرضا، ۱۹۹٦، مسائل اعتقادیة من منظور التشیع (ترجمۀ محمد محمدی اشتهاردی)، بیجا، دفتر انتشارات اسلامی. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، ۱۹۹٤، أوائلالمقالات، بیروت، دار المفید. ________________ ، ۱۹۸٤، تصحیح الاعتقاد، قم، منشورات الرضی. مکارم شیرازی، ناصر، ۲۰۱۳، رسالة امام امیرالمومنین (ع)، قم، انتشارات امام علیبنابیطالب (ع). نجاشی، ابوالعباسأحمدبنعلی، ۱۹۹۸، رجال نجاشی (قائمة أسماءمصنفیالشیعه)، قم، موسسة النشرالاسلامی. نعمانبنمحمد، ابن حیون، ۱۹۸۹، شرحالأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار (ع)، قم، جامعه المدرسین. هاشمی خویی، میرزا حبیبالله، بیتا، منهاجالبراعة فی شرح نهجالبلاغة، مکتبة الإسلامیة، طهران.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 378 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 245 |