پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,164 |
| تعداد مقالات | 10,043 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,776,188 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,032,474 |
خاندان حکومتگر بنو شومله؛ مسئله مشروعیت و سیاست‌های محلی آن | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 9، شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400، مهر 1400، صفحه 33-50 اصل مقاله (978.48 K) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2021.8045 | ||
| نویسنده | ||
| محسن رحمتی* | ||
| استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، خرم آباد ـ ایران | ||
| چکیده | ||
| با ضعف سلجوقیان در نیمه دوم سده ششم هجری/ دوازدهم میلادی، سلسلههای اتابکی متعددی در گوشه و کنار کشور سر برآوردند که یکی از این سلسلهها از سوی بزرگان ایل افشار، در منطقه خوزستان و لرستان شکل گرفت. یکی از رؤسای ایل افشار بهنام اتابک شومله که به دربار سلجوقی راه یافته بود، با استفاده از آشفتگیهای سیاسی پس از درگذشت سلطان مسعود سلجوقی در 547ق، به خوزستان رفت و با تحت حمایت گرفتن برخی از شاهزادگان سلجوقی، حکومت اتابکی دیگری بنیان گذاشت که با انتساب به نام او، میتوان آن را سلسله بنیشومله نامید. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، چگونگی تأسیس، مشروعیت‌یابی، تثبیت و در نهایت زوال این سلسلة کمتر شناختهشده بررسی شده است. یافته پژوهش نشان می‌دهد که ضعف قدرت سلجوقیان و مساعد بودن حوزة فعالیت نهاد اتابکی در عرصة سیاسی، بستر مناسب را برای حضور افشارها در منازعات قدرت فراهم آورد. حکمرانان این سلسله کوشیدند تا از طریق برقراری مناسبات دوستانه یا ستیزهجویانه با قدرتهای موجود دربار سلجوقی، نظام خلافت عباسی و اتابکان آذربایجان و فارس، و استقرار امنیت اجتماعی در قلمرو، مشروعیت لازم برای تثبیت و تداوم قدرت خویش کسب کنند. با این وجود، کشمکشهای بیحاصل با حکومتهای همجوار و سستی جانشینان شومله و پارهای عوامل اقتصادی و اجتماعی موجب زوال این سلسله شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایل افشار؛ بنیشومله؛ حسام‌الدین شومله؛ خوزستان؛ لرستان؛ شوشتر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Banu Shumleh; the Issue of Legitimacy and Their Local Politics | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohsen Rahmati | ||
| Department of History, Faculty of Literature, Lorestan University | ||
| چکیده [English] | ||
| Several Atabeg dynasties emerged in different parts of Iran in the second half of the 6/12th century as a result of the weakness of the Seljuqs. One of which was formed by the elders of the Afshar tribe in the region of Khuzestan and Lorestan. One of their chiefs, Shumleh, entered the Seljuqid court and went to Khuzestan in the political turmoil after the death of the Seljuqid Sultan Masud in 547 A.H. With the support of some of the Seljuqid princes, he founded the new Atabeg dynasty in this area, which may be named the Banu Shumleh dynasty after its founder. In this descriptive-analytical research, the establishment, legitimization, stabilization and finally the decline of this lesser known dynasty will be investigated. The findings show that the weakness of the Seljuqid and the favorable political activity of the Atabeg institution were conducive to the presence of Afshars in power struggles. The rulers of this dynasty sought to gain the necessary legitimacy to consolidate and maintain their power by the establishment of social security in the territory and setting up friendly or contentious relations with the existing powers, such as the Seljuqid court, the Abbasid caliphate and the Atabegs of Azerbaijan and Atabegs of Fars. However, the dynasty was overthrown following pointless conflicts with neighboring governments, the weakness of the Shumleh’s successors and various economic, political, and social problems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Afshar tribe, Banu Shumleh, Husam al-Din Shumleh, Khuzestan, Lorestan, Shushtar | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌اثیر، عزالدین علی (1386ق). الکامل فی التاریخ. تصحیح کارل یوهانس تورنبرگ. بیروت: دارصادر.
ابن‌تغریبردی (بیتا). النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة. قاهره: وزارة الثقافة و الارشاد القومی. الموسسة المصریة العامة.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی (1412ق). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم. تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطاء. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌دبیثی، محمد بن سعید (1427ق). ذیل تاریخ مدینة السلام. تحقیق بشّار عوّاد معروف. بیروت: دارالغرب الاسلامی.
ابن‌زرکوب، احمدبن ابی‌الخیر (1350). شیرازنامه. به کوشش اسمعیل واعظ جوادی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‌ساعی، تاج‌الدین علی بن انجب (1934م). الجامع المختصر فی عنوان التواریخ و عیون السیر. عنّی بنشره مصفی جواد. بغداد: مطبعه السریانیة الکاتولیکیه.
ابن‌فوطی، کمال‌الدین عبدالرزاق بن احمد (1374). مجمع الآداب فی معجم الألقاب. تحقیق محمد الکاظم. تهران: وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی.
ابن‌فوطی، کمال‌الدین عبدالرزاق بن احمد (1424ق). الحوادث الجامعه. تحقیق مهدی‌النجم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابوالغازی، بهادرخان (1383). شجره تراکمه. ترجمة آنادردی عنصری. گنبد قابوس: ایل آرمان.
ابوحامد محمد بن ابراهیم(1332). ذیل سلجوقنامه؛ ضمیمه سلجوقنامه. تصحیح اسماعیل افشار. تهران: کلاله خاور.
اصفهانی، عمادالدین کاتب (1400ق). زبدةالنصرة و نخبةالعصرة. تلخیص فتح‌بن‌علی بنداری. بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
بدلیسی، شرف الدین (1377). شرفنامه. تصحیح زرنوف. تهران: اساطیر.
جوینی، عطا ملک (1375). تاریخ جهانگشای. تصحیح محمد قزوینی. تهران: دنیای کتاب.
حسینی، صدرالدین ابوالفوارس (1933م). اخبارالدولة السلجوقیه. تصحیح محمد شفیع. لاهور.
حکیم زجاجی (1383). همایون‌نامه. تصحیح علی پیرنیا. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
حمدالله مستوفی (1362). نزهة القلوب. تصحیح گای لسترنج. تهران: دنیای کتاب.
حمدالله مستوفی (1364). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد (1413ق). تاریخ الإسلام. تحقیق عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتاب العربی.
ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد (1412ق). سیر أعلام النبلاء. تحقیق شعیب الأرنؤوط و همکاران. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد (1405ق). العبر فی خبر من غبر. تحقیق ابوهاجر محمد السعید بن بسیونی زغلول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
راوندی، علی بن سلیمان (1363). راحة الصدور و آیة السرور. تصحیح محمداقبال. تهران: علمی.
رحمتی، محسن (1393). «سلیمان‌شاه ایوه و حمله مغول». مطالعات تاریخ اسلام. سال ششم. شمارة 22. ص 81-104.
رحمتی، محسن (1397). «خاندان برسقی و تحولات عصر سلجوقی». پژوهش‌های تاریخی دانشگاه اصفهان. دوره جدید. سال دهم. شمارة 37. ص 111-127.
سبط بن جوزی، یوسف (2013م). مرآة الزمان فی تواریخ الأعیان. جزء 21 و 22. تحقیق ابراهیم الزیبق. دمشق: دار الرسالة العالمیه.
صدقی، ناصر (1388). «بررسی روندهای شکل‌گیری و دگرگونی نظام ادارة ایالات حکومت سلجوقی». تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء. سال 19. شمارة 77. ص 47-78.
عینی، بدرالدین (1966م). السیف المهند فی سیرة الملک المؤید. به کوشش فهیم محمد شلتوت. قاهره: دارالکتاب عربی.
قمی، نجم‌الدین ابوالرجاء (1363). تاریخ الوزراء. به کوشش محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کاشغری، محمود بن محمد بن حسین (1333ق). دیوان اللغات‌الترک. تصحیح معلم رفعت. استانبول: مطبعه عامره.
افضل‌الدین کرمانی، ابوحامد (1331). المضاف الی بدایع الزمان فی وقایع کرمان. تصحیح و تحشیه عباس اقبال اشتیانی. تهران: چاپخانه مجلس.
کسروی، احمد (1306). «ایل افشار». مجله آینده. سال دوم. شمارة 8. ص 596-602.
المختارات من الرسائل (1378). به کوشش غلامرضا طاهر و ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
مشیرالدوله، میرزا جعفرخان (1348). رساله تحقیقات سرحدیه. به اهتمام محمد مشیری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
میرخواند، محمد بن خاوندشاه (1339). روضه الصفا. تهران: پیروز ـ خیام.
نیشابوری، ظهیرالدین (1332). سلجوقنامه. تصحیح میرزا اسماعیل افشار. تهران: کلاله خاور.
وصاف الحضره، فضل‌الله بن عبدالله (1338). تاریخ وصاف الحضره. به اهتمام محمدمهدی اصفهانی. تهران: کتابخانه ابن‌سینا و کتابخانه جعفری تبریزی.
همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (1373). جامع التواریخ. تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی. تهران: نشر البرز.
همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (1960م). جامع‌التواریخ؛ ذکر تاریخ آل‌سلجوق. تصحیح احمد آتش. آنکارا: انجمن تاریخ ترک.
یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله (1977م). معجم‌البلدان. بیروت: دارصادر.
Sümer, Faruk (1999). Oğuzlar (Türkmenlar): Tarihleri. Boy Teşkilati. Destanlari. Istanbul: | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 526 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 614 |
||