پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شمارهها | 1,102 |
| تعداد مقالات | 9,447 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,032,059 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,943,014 |
ارزیابی انتشار فضایی جمعیت در شهرهای کوچک و میانی از هسته مرکزی در شرایط رشد افقی (مطالعه موردی: شهر طرقبه) | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آذر 1400، صفحه 75-90 اصل مقاله (1.67 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2021.57444.2429 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی امیرفخریان* 1؛ فاطمه زعفرانی2 | ||
| 1عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| این مطالعه به دنبال آن است تا با تکیه بر مدلهای تحلیل فضایی و در چارچوب نگرش «انتشار فضایی»، جایگاه هسته مرکزی شهر طرقبه را از منظر گروههای جمعیتی، در شرایط رشد آرام (قبل از 1385) و رشد سریع (بعداز 1385)، مورد ارزیابی قرار دهد. متغیرهای تحقیق شامل تعداد جمعیت، تعداد زنان، سالخوردگان، جوانان، شاغلین، بیکاران و کمسوادان و مقیاس تحلیل در سطح 1476بلوک شهری و طی سه دوره زمانی1375، 1385و 1395 است. برای این منظور ضمن ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی از ویژگیهای جمعیت شهر طرقبه و هسته مرکزی آن و با استفاده از ابزارها و تکنیکهای آماری-فضایی همچونGetis-Ord Gi و Grouping Analysisبه ارزیابی و تحلیل دادهها پرداخته شد. نتایج این ارزیابی نشان میدهد تا قبل از 1385، هسته مرکزی منشأ تمام گروههای جمعیتی و متمایز از سایر محدودههای شهری است. اما پس از 1385، گروههای جمعیتی با الگوی غالب «انتشار فضایی پیوسته» از هسته مرکزی خارج و در پیرامون آن ساکن میشوند. مدلهای تحلیل فضایی نشان میدهند که در نتیجه این تغییرات، هسته مرکزی طرقبه، جایگاه خود را در مقایسه با سایر محدودههای شهری از دست نمیدهد؛ بلکه این فرایند، سبب شبیهتر شدن برخی محدودهها به هسته مرکزی و تکثیر ویژگیهای جمعیتی هسته مرکزی در سایر محدودهها میشود. انتشار گروههای جمعیتی در پیرامون هسته مرکزی و چسبیده به آن، از سویی بیانگر تمایل افراد بهحضور در این محدوده و نمایش پیوستگی و انسجام فضایی و از سوی دیگر بیانگر وجود الگوی متمایز از تحولات هسته مرکزی در شرایط رشد کالبدی در شهرهایی از این قبیل و تفاوت آن با الگوهای تعمیمیافته ناشی از تحولات شهرهای بزرگ خواهد بود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| شهر طرقبه؛ انتشار فضایی؛ تحلیل فضایی؛ رشد کالبدی شهر؛ هسته مرکزی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessing the Spatial Difusion of Population in Small and Medium-Sized Cities from the Central Core Under Horizontal Growth Conditions (Case Study: Torqabeh City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Amirfakhriyan1؛ Fatemeh Zaaferani2 | ||
| 11- Assistant Prof. Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2M.A. Student of Geography and Urban Planning, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| چکیده [English] | ||
| The present study, using spatial analysis models and in the framework of the "spatial diffusion" approach, has evaluated the position of the central core of Torqabeh city from the perspective of population groups. This evaluation includes two periods: 1- Slow growth (before 2006) and 2- Rapid growth (after 2006). Research variables include population, number of women, elderly, youth, employed, unemployed and illiterate. The scale of analysis comprises 1476 urban blocks and three periods of 1996, 2006 and 2016. For this purpose, a spatial database including the population characteristics of Torqabeh city and its central core was created and then data were analyzed using spatial statistical tools and techniques such as Getis-Ord Gi and Grouping Analysis. The results of this evaluation showed that before 2006, the central core was the origin of all population groups and was different from other urban areas. But after 2006, population groups with the dominant pattern of "continuous spatial diffusion" move out from the central core and settle around it. Spatial analysis models show that as a result of these changes, the central core of Torqabeh does not lose its position compared to other urban areas. Rather, this process causes some areas to become more similar to the central nucleus and the population characteristics of the central nucleus to be multiplied in other regions. The spread of population groups around the central nucleus and its adjacent areas, on the one hand, indicates the desire of individuals to be present in this area and show spatial cohesion, and on the other hand indicates the existence of a distinct pattern of central nucleus changes in physical growth which is different from common patterns in large cities. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Torqabeh City, Spatial Diffusion, Spatial Analysis, Urban Physical Growth, Central Core | ||
| مراجع | ||
|
آریانژاد، محمد (1390). راهنمای شهرستان طرقبه شاندیز. مشهد: خانه پژوهش.
بازوبندی، حسین (1386). جغرافیای گردشگری طرقبه شاندیز. مشهد: زلال.
بصیری، مصطفی، موسوی، میرسعید و حسینزادهدلیر، کریم (1396). ارزیابی و اولویتبندی مداخله در محلات بافت مرکزی شهر تبریز. جغرافیا،7، 115-131.
پوراحمد، احمد و شماعیپور، علی (1380). توسعه فیزیکی شهر یزد و تاثیر آن بر ساختار جمعیت بافت قدیم شهر. نامه علوماجتماعی، 18، 3-32.
پوراحمد، احمد، فرهودی، رحمتاله، حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز(1390). بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرتهای درون شهری، مطالعه موردی: بافت قدیم خرم آباد. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 75، 17-36.
توسلی، محمود (1368). طراحی شهری در بافت قدیم شهر یزد. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.
توکلینیا، جمیله و محمدی، علیرضا(1389). فرسایش کالبدی کارکردی در بافت مرکزی شهرها اهداف و اصول راهبردی بهسازی، نوسازی و بازسازی، مطالعه موردی : بافت مرکزی شهر زنجان. پژوهشهای دانش زمین، 1، 35-54.
ثابتکوشکینیان، مجتبی، حاتمینژاد، حجت و حاتمینژاد، حسین(1392). سنجش پارامترهای فیزیکی مؤثر در بافتهای فرسوده، مطالعه موردی: شهر طرقبه. آمایش محیط، 23، 51-78.
حبیبی، سیدمحسن(1367). احیای بافت قدیم شهر کرمان. تهران: دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
حسینی، مهدی(1394). ارزیابی تأثیرات زیستمحیطی گسترش بیرویه شهرها پروژه مسکنمهر شهر طرقبه. برنامهریزی منطقهای، 18، 43-58.
رحیمی، اکبر، واعظی، موسی، محمدی، حجت و باکویی، مائده (1397). ارزیابی عدالت جنسیتی در فضاهای عمومی شهری، مطالعه موردی: مرکز شهر تبریز. زن و جامعه، 35، 219-243.
رشادتجو، حمیده و طلوعی، پدرام (1392). بررسی علل تغییر کالبدی در مرکز شهر تهران و راهکارهای تعدیل آن از نظر مدیریت شهری. مطالعات مدیریت شهری، 15، 13-27.
رهنما، محمدرحیم (1375). احیاء بافت قدیم و توسعه شهری، نمونه بافتهای مسکونی مرکز شهر مشهد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
رهنما، محمدرحیم، امیرفخریان، مصطفی و شیرزاد، زهرا(1393). جایگاه محله در شهر اسلامی و بررسی علل ناپایداری آن در بافت مرکزی شهر مشهد. ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری ، مشهد: شهرداری مشهد.
زنگنه، یعقوب، سمیعیپور، داود و حسینی، سیدهادی(1391). بررسی روندها و انگیزههای مهاجرتهای درون شهری، مطالعه موردی: سبزوار. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 7, 43-61.
زنگیآبادی، علی و نسترن، مهین (1394). تحلیل روند و نحوه توسعه فیزیکی کلبدی شهر کرمان از پیدایش تا کنون. مطالعات نواحی شهری، 2، 5, 23-42.
زنوزی، فرح (1379). مشکلات اساسی بهسازی و نوسازی مراکز تاریخی و قدیمی شهرها. معماری و شهرسازی، 58-59, 36.
سجادی، ژیلا و محمدی، کاوه(1390). تحلیل اجتماعی - فضایی در بافتهای فرسوده شهری، مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر سردشت. پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 2، شماره 6, 55-70.
سلیمانی، محمد و تولایی، سیمین(1390). درآمدی بر اثرات اصالت بخشی بافتهای فرسوده شهر تهران. شهر ایرانی اسلامی، 5, 67-78.
سلیمانی، محمد، زنگانه، ابوالفضل و شیخی، محمد(1396). تحلیل فضایی تغییرات الگوی تراکم جمعیت متأثر از اقدامات نوسازی در کلانشهر تهران (90-1375). جغرافیا، 53, 7-20.
سلیمانی، محمد و تولایی، سیمین(1392). زمینهها و فرایندهای زوال در بخش مرکزی شهر اراک. مطالعات مدیریت شهری، 5(12)، 23-34.
شرکت بازآفرینی شهری ایران (1398). سیاستها و برنامههای بهسازی و نوسازی شهری در ایران. تهران: وازرت راه و شهرسازی.
شکویی، حسین(1373). دیدگاههای نو در جغرافیای شهری. تهران: سمت.
فرنهاد، مهندسین مشاور (1388). طرح راهبردی توسعه و عمران شهر طرقبه. مشهد: وزارت مسکن و شهرسازی، مسکن و شهرسازی خراسان رضوی.
فرید، یداله(1391). جغرافیا و شهرشناسی. تبریز: دانشگاه تبریز.
مصطفیزاده, غلامرضا(1377). تحولات اکولوژیکی اجتماعی شهر میاندوآب. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
نسترن، مهین، احمدی، قادر و آقازادهمقدم، سهند(1394). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 27, 7-33.
وارثی، حمید، زنگیآبادی، علی، وفایی، ابوذر و شاطریان، محسن (1392). تحلیلی بر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی بافت قدیم شهر کاشان. آمایش محیط، 23, 1-26. همتی، رضا، تقیپور, فاطمه و بیات، اکرم (1393). تحلیل جامعه شناختی گرایش به جابه جایی سکونتی در بافت قدیم خمینی شهر. جامعه شناسی کاربردی، 55, 21-42. Bromley, R., R. Tallon, A., & J. Roberts, A. (2007). New populations in the British city center: Evidence of social change from the census and household surveys. Geoforum 38, 138-154. Cheshire, P. (1995). 1995. “A New Phase of Urban Development in Western Europe? The Evidence for the 1980s. Urban Studies, 32 (7), 1045-1063. Cliff, A., Hagget, P., Ord, J., & Versey, G. (1981). Spatial Diffusion: An Historical Geography of Epidemics in an Island Community. Cambridge: Cambridge University Press. ESRI. (2019). Grouping Analysis. Retrieved from ArcGIS Desktop: https://desktop.arcgis.com/en/arcmap/10.5/tools/spatial-statistics-toolbox/grouping-analysis.htm ESRI. (2019). Hot Spot Analysis (Getis-Ord Gi*). Retrieved from ArcGIS Desktop: https://desktop.arcgis.com/en/arcmap/10.3/tools/spatial-statistics-toolbox/hot-spot-analysis.htm Fol, S., & Cunningham-Sabot, E. (2010). « Déclin urbain » et Shrinking Cities: une évaluation critique des approches de la décroissance urbaine. Annales de géographie, no 674, (4) Grant, J., & Gregory, W. (2016). Who lives downtown? Neighbourhood change in central Halifax, 1951–2011. International Planning Studies, 21, 176-190. Haggett, P. (1375). Geography A Modern Synthesis. Tehran: Samt. Hoffman, L., & Musil, J. (1999). Culture meets commerce: Tourism in postcommunist Prague. In D. R. Judd, & S. S. Fainstein (Eds.), The tourist city. New Haven & London: Yale University Press. Hyuntae , E., & Myungje , W. (2015). The impacts of Urban Sprawl on the Decline of Inner City and Implications for Urban Regeneration: Focused on the Capital Region of South Korea. Journal of korea Planners Association. 50, 73-80. doi:10.17208/jkpa.2015.04.50.3 K.Brueckner, J., FrançoisThisse, J., & Zenoubd, Y. (1999). Why is central Paris rich and downtown Detroit poor? An amenity-based theory. European Economic Review, 43,1, 91-107. MDP, S. M. (2015, March 16). What is Smart Growth? Retrieved from Smart Growth ONLINE: https://smartgrowth.org Musil, J. (1993). Changing urban systems in post-communist societies in Central Europe: Analysis and prediction. Urban Studies, 30, 899–905. QI, W., LIU, S., & GAO, X. (2015). Modeling the spatial distribution of urban population during the daytime and at night based on land use: A case study in Beijing, China. Journal of Geographical Sciences, 25(6), 756-768. Rosenberg, M. (2019, July 11). Common Geography Terms: Diffusion: How Things Spread from Place to Place. Retrieved from www.thoughtco.com/diffusion-definition-geography-1434703 Sakamoto, K., Iida, A., & Yokohari, M. (2018). Spatial patterns of population turnover in a Japanese Regional City for urban regeneration against population decline: Is Compact City policy effective? Cities, 81, 230-241. Tallon, A., & D.F. Bromley, R. (2004). Exploring the attractions of city centre living: evidence and policy implications in British cities. Geoforum, 35, 771–787. Tammaru, T., Kempen, R., & Gentile, M. (2012). Heteropolitanization: Social and Spatial Change in Central and East European Cities. Cities, 29, 291-350. Temelová , J., & Dvorˇáková, N. (2012). Residential satisfaction of elderly in the city centre: The case of revitalizing neighbourhoods in Prague. Cities, 29, 310–317. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 290 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 201 |
||