پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,131 |
| تعداد مقالات | 9,682 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,640,042 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,308,759 |
بررسی عوامل رشد و گسترش مکتب کلامی معتزله در خوزستان (سده 2 تا 4هجری) | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 10، شماره اول - پیاپی 19- پاییز و زمستان 1400، اسفند 1400، صفحه 11-26 اصل مقاله (758.16 K) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2022.8526 | ||
| نویسندگان | ||
| لیدا مودت* 1؛ سجاد پاپی2؛ فرشید لاری منفرد3 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| 2کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| 3کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| مکتب کلامی معتزله یکی از مهم‌ترین مکاتب کلامی و فکری اسلامی است که از قرن دوم تا پنجم هجری در جهان اسلام هواخواهان بسیاری داشت. این مکتب فکری را در اوایل قرن دوم هجری واصل بن عطا (ف:131ق) در بصره بنیان نهاد و به سرعت در سایر سرزمینهای اسلامی گسترش یافت. خوزستان نیز به دلیل پیوستگی جغرافیایی به بصره خیلی زود تحتتأثیر این جریان فکری قرار گرفت؛ به طوری که بنا بر تصریح منابع تاریخی و جغرافیایی، رواج این مکتب در خوزستان بیش از هر سرزمین دیگری بوده است. این پژوهش بر آن است تا با نگاهی تحلیلی به بررسی و تبیین دلایل رشد و گسترش این مکتب کلامی در خوزستان و فراز و فرودهای تاریخی آن در این منطقه بپردازد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی موجب رشد و گسترش اندیشههای اعتزالی در خوزستان شد؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عواملی چون پیوستگی جغرافیایی و فرهنگی خوزستان به خاستگاه معتزله (بصره)، تنوع و تکثر مذهبی خوزستان و اشتیاق عموم مردم آن ـ اعم از خواص و عوام ـ به مباحث کلامی موجب رشد و گسترش معتزله در خوزستان گردیده بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خوزستان؛ معتزله؛ ابوعلی جبایی؛ عسکرمکرم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the Growth and Expansion Factors of the Mu'tazilite Theological School in Khuzestan (2nd to 4th Century AH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| lida mavadat1؛ sajad papi2؛ farshid lari monfarid3 | ||
| 2Master of Iranian History, Islamic Course, Shahid Chamran University, Ahvaz | ||
| 3Master of Islamic History, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| The Mu'tazilite theological school is one of the most important Islamic theological and intellectual schools that had many supporters in the Islamic world from the second to the fifth century AH. This school of thought was founded in the early second century AH by Wasel ibn Atta (d. 131 AH) in Basra and quickly spread to other Islamic lands. Khuzestan was also affected by this current of thought very soon due to its geographical connection to Basra; According to historical and geographical sources, the prevalence of this school in Khuzestan has been more than any other land. This research intends to study and explain the reasons for the growth and expansion of this theological school in Khuzestan and its historical ups and downs in this region with an analytical look. The main question of the present study is what factors led to the growth and expansion of Etezali ideas in Khuzestan? Findings show that factors such as the geographical and cultural affiliation of Khuzestan to the origin of the Mu'tazilites (Basra), the religious diversity of Khuzestan and the general desire of its people - including properties and the general public - for theological discussions led to the expansion of the Mu'tazilites in Khuzestan. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khuzestan, Mu'tazilites, Abu Ali Jabaei, Askar Mukarram | ||
| مراجع | ||
|
ابن ابی الحدید، عزالدین (1378ق). شرح نهج البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیجا: دار احیاء الکتب العربیه.
ابن اثیر، عزالدین علی (1407ق). الکامل فی التاریخ. الطبعه السادسه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابنجوزى، أبوالفرج (1412ق). المنتظم فى تاریخ الأمم والملوک. تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
ابن حوقل، محمد (1938م). صورة الارض. چاپ دوم. بیروت: دارصادر.
ابن شعبه بحرانی، حسن بن علی (1404ق). تحف‌العقول عن آل الرسول. تحقیق علی اکبر غفاری، قم: نشر اسلامی.
ابن عساکر، علی (1399ق). تبیین کذب المفتری. دمشق: [بینا].
ابن مرتضی، احمد بن یحیی (1988م). طبقات المعتزله. بیروت: دارالمنتظر.
ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1381). الفهرست.ترجمة محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
ابوفدا، اسماعیل بن علی (1349). تقویم البلدان. ترجمة عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
احمدیان، ملاعبدالله (1381). سیر تحلیلی کلام اهل سنت از حسن بصری تا ابوالحسن اشعری. [بیجا]: نشر احسان.
احمدزاده، علی (1387). «پیشینه دانشگاه جندیشاپور». مجله علمی پزشکی. بهار 1387. شماره 1. ص1-11.
اسفراینی، طاهر (1955م). التبصیر فی الدین. به کوشش محمدزاهد کوثری. قاهره: [بینا].
اصطخری، ابراهیم بن محمد (1927م). مسالک الممالک. بیروت: دار صادر.
امام شوشتری، محمدعلی (1331). تاریخ جغرافیای خوزستان. تهران: امیرکبیر.
امین، محسن (1983م). اعیان الشیعه. به کوشش حسن امین، بیروت: [بینا].
براون، ادوارد (1343). طب اسلامی. تهران: بنیاد ترجمه کتب.
بدوی، عبدالرحمن (1374). تاریخ اندیشههای کلامی در اسلام. ترجمة حسین صابری. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
بغدادی، عبدالقاهر (1948م). الفرق بین الفرق. به کوشش محمدزاهد کوثری، قاهر: [بینا].
بویل، جی.ا (1392). تاریح ایران کمبریج؛ از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان (جلد5). ترجمة حسن انوشه، چاپ یازدهم، تهران: امیرکبیر.
پورکاظم، کاظم (1373). جغرافیای تاریخی خوزستان. اهواز: مؤسسه فرهنگی آیت.
جارالله، زهدی حسن (1366ق). المعتزله. مصر: مطبعه قاهره.
جعفریان، رسول (1372). مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
جیهانی، احمد بن محمد (1368). اشکال العالم. ترجمة علی بن عبدالسلام کاتب. تعلیقات فیروز منصوری. مشهد: آستان قدس رضوی.
حدود العالم من المشرق الی المغرب. به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: طهوری. 1362.
حموی، یاقوت بن عبدالله (1380). معجم البلدان. ترجمة علینقی منزوی. تهران: سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه).
حمیری، نشوان بن سعید (بیتا). الحور العین. تحقیق کمال مصطفی. مصر: مکتبه الخانجی.
گیمارت، دی (1382). «تاریخ و عقاید معتزله». هفت آسمان. ترجمة حمید ملک ملکان.سال 1382. شماره 20. ص 157-176.
رحمتی، محسن (1395). «جغرافیای تاریخی ماسبذان در دورة سلجوقی». فرهنگ ایلام. پاییز و زمستان 1395. شماره 52-53. ص 7-24.
سبحانی، محمدتقی؛ موسوی تنیانی، سید علیاکبر (1397). «جریان کلامی امامیه در شهر عسکرمکرم». انجمن کلام اسلامی حوزه. سال ششم. شماره 23. ص 29-50.
شهرستانی، محمد (1387ق). الملل و النحل. به کوشش عبدالعزیز محمد، قاهره: [بینا].
شهروینی، مهربان (1381). دانشگاه گندیشاپور در گهواره تاریخ. تهران: پورشاد.
شیخ‌الاسلامی، اسعد (1363). تحقیقی در مسائل کلامی. تهران: امیرکبیر.
شیخ، محمدعلی (1355). «ابواحمد و ابوهلال عسکری». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. سال بیست و سوم، شماره 3. ص 245-255.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1379ق). معانی الاخبار. تحقیق علی اکبر غفاری، قم: نشر اسلامی.
صبحی، احمد محمود (1405ق). فی علم الکلام. بیروت: دارالنهضه العربیه.
صفدی، صلاح‌الدین (1411ق). الوافی بالوفیات. بیروت: دارالکتب العلمیه.
طبرسی، علی بن حسن (1386ق). الاحتجاج. تحقیق سید محمدباقر خرسان، نجف: دارالنعمان.
قاضی عبدالجبار، عبدالجبار بن احمد(1406.ق). فضل الاعتزال. تحقیق فؤاد سید، تونس: دارالتونسیه.
قبادیانی، ناصرخسرو (1354). سفرنامه ناصر خسرو. به کوشش نادر وزین‌پور، تهران: فرانکلین.
کریمی ملایر، حامدرضا (1399). «ابوعلی جبایی، بحث در زندگی؛ آرا و اقوال». علوم اسلامی انسانی. سال ششم، شماره 21. ص 110-115.
لسترنج، گی (1377). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمة محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
مادلونگ، ویلفرد (1381). فرقههای اسلامی. ترجمة ابوالقاسم سری، تهران: اساطیر.
مردانی، محمدحسین (1383). «کلام چیست؟ متکلم کیست؟». کلام اسلامی. شماره 51.
مسعودی، علی بن حسن (1370). مروج الذهب و معادن الجواهر. ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
معروف الحسنی، هاشم (1376). شیعه در برابر معتزله و اشاعره. ترجمة سیدمحمدصادق عارف. مشهد: آستان قدس رضوی.
معین، محمد (1374). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
نجاشی، احمد بن علی (1407ق). رجال النجاشی. قم: جامعه مدرسین.
نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل. بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
هدایت پناه، محمدرضا (1396). «مواجهه حوزه اهواز با فرقههای مذهبی و تبیین اعتقادات شیعی در دوران ابناء الرضا (ع)». سخن تاریخ. سال یازدهم. شماره 26. پاییز و زمستان. ص 221-248.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 675 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 498 |
||