پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,150 |
| تعداد مقالات | 9,913 |
| تعداد مشاهده مقاله | 18,449,920 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,829,838 |
تحلیل الگوی تعاملات فضایی در نواحی مرزی استان کردستان | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 24، اسفند 1400، صفحه 11-31 اصل مقاله (1.68 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2022.55281.2372 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد سعید حمیدی1؛ فرهاد عزیزپور* 2؛ افراخته حسن3؛ حامد قادرمرزی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه خوارزمی | ||
| 3استاد گروه جغرافیا، دانشگاه خوارزمی | ||
| 4استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه خوارزمی | ||
| چکیده | ||
| وجود تعاملات فضایی نواحی مرزی در همه کشورها، این مناطق را به کانونهای حساس مبدل ساخته است. نواحی مرزی استان کردستان، توانستهاند در سایه مزیتهای نسبی و رقابتی، ارتباطات گستردهای را با مناطق مرزی عراق برقرار نمایند. در این راستا، بررسی کنش متقابل بین نقاط سکونتگاهی، الگوی فضایی تعاملات و اثرات توسعهای آن در سطح این نواحی، میتواند چارچوب لازم را برای برنامهریزی توسعه فضایی پایدار فراهم آورد. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل الگوی حاکم بر تعاملات فضایی در نواحی مرزی استان کردستان است. این تحقیق بر اساس روش، توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف، بنیادی است. جامعه آماری آن را خانوارهای 207 روستا و 8 شهر مرزی تشکیل میدهند. تعیین حجم نمونه برای سکونتگاههای روستایی با استفاده از فرمول کوکران، 135 روستا به دست آمد که در ادامه بنا به دلایلی همچون (صعب العبور بودن برخی روستاها، مسائل و محدودیتهای امنیتی در نواحی مرزی)، حجم نمونه نهایی برابر با 46 روستا به دست آمده است. روستاهای منتخب با استفاده از دو روش تصادفی طبقهای و سهمیهای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در ارتباط به نقاط شهری در این پژوهش تمامی نقاط شهری در نواحی مرزی استان کردستان به روش تمام شماری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج در محدوده مورد بررسی از نابرابری در توزیع امکانات و خدمات حکایت دارد. این وضعیت نشاندهندۀ عدم شکلگیری الگوی شبکهای و جریانات دوسویه در ناحیه است. نتایج نشان میدهد که جریان کالا و سرمایه به شکل فرا ناحیهای و در ارتباط با نقاط پیشکرانه ملی غرب کشور (مانند سلیمانیه و اربیل) و نقاط پسکرانه فراملی (مانند تهران)، بیشترین اثرات را در شکلگیری الگوی فضایی تعاملات مرزی محدوده مورد بررسی داشته که میتوان آن را به الگوی لوزی شکل (مرکز- پیرامون- مرکز) تشبیه نمود. همچنین جریانات خدمات و اطلاعات نیز به صورت درون ناحیهای، بیشترین تأثیر را در شکلگیری الگوی قطبی یا مرکز- پیرامونی در محدوده مورد مطالعه داشته اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعاملات فضایی؛ الگوی فضایی تعاملات؛ تحلیل شبکهای؛ نواحی مرزی کردستان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Pattern of Spatial Interactions in the Border Areas of Kurdistan Province | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammad saeid hamidi1؛ farhad azizpour2؛ afrakhteh hassan3؛ hamed ghadermarzi4 | ||
| 1PhD Student in Geography and Rural Planning | ||
| 2Associate Professor Department of Geography ,Kharazmi University | ||
| 3Professor Department of Geography ,Kharazmi University | ||
| 4Assistant Professor of Geography. Kharazmi University | ||
| چکیده [English] | ||
| The existence of spatial interactions of border areas in all countries has made these areas sensitive centers. The border areas of Kurdistan Province have been able to establish extensive connections with the Iraqi border areas in the shadow of comparative and competitive advantages. In this regard, the study of interaction between settlements, spatial pattern of interactions and its development effects at the level of these areas can provide the necessary framework for sustainable spatial development planning. The present study seeks to identify and analyze the pattern governing spatial interactions in the border areas of Kurdistan province. This research is descriptive-analytical based on method, and fundamental based on purpose. Its statistical population consists of households in 207 villages and 8 border towns. Determination of sample size for rural settlements was obtained using Cochran's formula of 135 villages. For some reason such as (inaccessibility of some villages, security issues and restrictions in border areas the final sample size was confined to 46 villages. Samples were selected using two stratified and quota random methods. In relation to urban areas, in this study, all cities in the border areas of Kurdistan province were studied by full counting method. The results indicated that there is an inequality in distribution of facilities and services. This situation indicates the lack of network pattern formation and mutual flows in the area. The results showed that the flow of goods and capital in a trans-regional form and in relation to the national cross-border points of the west of the country such as (Sulaimaniyah and Erbil) and capital points (Tehran), have the greatest effects on the formation of spatial pattern of border interactions in the study area. It can be compared to a rhombus pattern (center-periphery-center). Also, service and information flows within the region have had the greatest impact on the formation of the polar or center-peripheral pattern in the study area. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spatial Interactions, Spatial Interaction Pattern, Network Analysis, Kurdistan Border Areas | ||
| مراجع | ||
|
آراسته، مجتبی، داداش‌پور، هاشم و تقوایی، علیاکبر (1395). ارائه چهارچوب نظری مناسب ساختار فضایی بنادر و مناطق پسکرانهای بر مبنای روش تحلیل محتوا. فصلنامه مدیریت شهری، 15(44)، 40- 19.
اسدی، ایرج و زبردست، اسفندیار (1389). گونه‌شناسی مناطق شهر- بنیاد در مطالعات شهری و منطقهای با نظری بر واکاوی مفهوم مجموعه شهری در ایران. مجله هنرهای زیبا. 43(2)، 30- 17.
بقایی، علی، موسوی، سید محمدمهدی و وثوق، بلال (1388). استراتژی مالی مناسب برای مدیریت ریسک کل هنگام بروز رکود مالی. فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، 3(2)، 129-148.
حسن‌زاده، آسو (1392). نقش مبادلات تجاری غیر رسمی در تحول کالبدی - فضایی سکونتگاههای روستاهای مرزی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه جفرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی.
خیرالدین، رضا و رازپور، مهدی (1393). بررسی پیامدهای اقتصاد غیررسمی و توریسم تجاری بر تحولات کالبدی فضایی شهرستان مرزی بانه؛ رویکرد تحلیل استراتژیک فضایی چند مقیاسی. فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقـهای، 5(20)، 66-45.
داداش‌پور، هاشم و آفاقپور، آتوسا (1395). تبیین عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمانیابی فضا در سیستمهای شهری. فصلنامه مطالعات میانرشتهای، 8(2)، 28-1.
داداش‌پور، هاشم، ممدوحی، امیررضا و آفاقپور، آتوسا (1393). سازمان فضایی در نظام شهری ایران با استفاده از تحلیل جریان هوایی افراد. مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، 1، 150- 125.
دادش‌پور، هاشم و دهجانی، مهدی (1394). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل ریشه‌ای تاثیرگذار در ارتقای رقابت‌پذیری، منطقه مورد مطالعاتی: استان کردستان. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 5(19)، 42 – 27.
رفیعیان، مجتبی، مولودی، جمشید، مشکینی، ابوالفضل، رکنالدین افتخاری، علیرضا و ایراندوست، کیومرث (1393). رابطه تحول کارکرد مرز با ارتقای وضعیت پیرامونی شهرهای مرزی، مطالعه موردی: شهرهای مرزی بانه و سقز. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، 3(9)، 50- 48.
رکنالدین افتخاری، علیرضا، پاپلی‌یزدی، محمدحسین و عبدی، عرفان (1387). ارزیابی اثرات اقتصادی بازارچههای مرزی بازتابهای توسعه مناطق مرزی. فصلنامه ژئوپلیتیک، 4(2)، 109-82.
زبردست، اسفندیار و حـاجی‌پـور، خلیـل (1388). تبیـین فرایند شـکل‌گیـری، تکـوین و دگرگـونی منـاطق کـلان شهری. پژوهشهای جغرافیای انسـانی، 41(69)، 121-105.
سـعیدی، عبـاس (1392). مفـاهیم بنیـادین در برنامـه‌ریـزی کالبدی- فضایی(بخش دوم). نشریه برنامهریزی توسـعه کالبدی، 1(3)، 24-11.
صرافی، مظفر (1379). مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای (چاپ دوم). تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
طالشی، مصطفی، عزیزپور، فرهاد و دولتی، غلام(1398). تحلیل اثر جریانات فضایی در تحولات کالبدی- فضایی روستاهای پیراشهری، مطالعه موردی: سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهر کرج، دهستان تنکمان شمالی. مجله مسکن و محیط، 38(166)، 94-79.
عزیزپور، فرهاد و آرمینزاده، محسن (1389). نظریه و رویکردهای سازمان فضایی سکونتگاههای روستایی (چاپ دوم). تهران: انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
عندلیب، علیرضا (1380). نظریه پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران (چاپ اول). تهران: انتشارات بسیج منطقه 3.
فخرفاطمی، علیاکبر (1383). نقش بازارچههای مرزی در تثبیــت جمعیــت و توســعه روســتایی. پایــاننامــه کارشناسی‌ارشد،گروه جغرافیا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.
قاسمی‌سیانی، محمد، افراخته، حسن، عزیزپور، فرهاد و ریاحی، وحید (1398). تحلیلی بر یکپارچگی فضایی نواحی روستایی مبتنی بر تحلیل شبکهای جریانهای فضایی، مورد شناسی: بخش بنرود و جلگه شهرستان اصفهان). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای، 9(31)، 35-38.
کاستلز، مانوئل (1384). عصر اطلاعات. ترجمه علیقلیان، احد و خاکباز، افشین (چاپ پنجم). تهران: انتشارات طرح‌نو.
کامران، حسن، پریزادی، طاهر و حسینی‌امینی، حسن(1390). ساماندهی فضایی نواحی مرزی همجوار با مرز ایران و پاکستان با رویکرد پدافند غیرعامل. مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، 2(5)،132-109.
کرسول، جان دبلیو (1391). طرح پژوهشی(رویکردهای کمی،کیفی و شیوه ترکیبی). ترجمه دانایی فرد، حسن و صالحی، علی (چاپ سوم). تهران: انتشارات مهربان نشر.
کریمی، مرتضی و وفایی، علیاکبر (1392). امنیت‌سازی با توسعه پایدارتر مناطق مرزی. مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، 4(15)، 112- 95.
کلانتری، خلیل و عبدالله‌زاده، غلامحسین (1394). برنامه ریزی فضایی و آمایش سرزمین. تهران: نشر فرهنگ صبا.
گلوردی، عیسی (1390). محدودیتها و فرصتهای توسعه اجتماعی- فرهنگی نواحی مرزی. فصلنامه ره‌نامه، 2(1)، 28-11.
لطفی، حیدر (1397). نقش بازارچههای مرزی در موازنهسازی و تقارن فضای اقتصادی مناطق مرزی ایران. نشریه علمی- پژوهشی برنامهریزی توسعه کالبدی، 7 (11)، 110- 94.
لطفی، صدیقه و شهابی شهمیری، مجتبی (1395). تغییر الگوی شهرنشینی از ساختار شهری تک مرکزی- سلسلهمراتبی به ساختارهای منطقهای شبکهای- چندمرکزی. مجله آمایش و برنامهریزی فضا، 20(3)، 267- 241.
محمدپور، احمد (1389). روش در روش، درباره ساخت معرفت در علوم انسانی (چاپ سوم). تهران: انتشارات جامعه شناسان.
محمدپور، احمد (1389). فراروش، بنیان‌های فلسفی و عملی روش تحقیق در علوم اجتماعی (چاپ سوم). تهران: انتشارات جامعه شناسان.
محمدپور، علی، احمدیپور، زهرا و بدیعی، مرجان (1385). نقش تحول کارکرد مرز بر فضای جغرافیایی بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان. فصلنامه مدرس علوم انسانی، ویژه نامه جغرافیا، 10(48)، 172-145.
مختاری‌هشی، حسین، وزین، نرگس و قادری‌حاجت، مصطفی (1396). بررسی پایداری امنیت روستاهای مرزی استان سیستان و بلوچستان. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 4(54)، 60-43.
مـوسـوی، میرنجف و زنگی‌آبــادی، علی (1390). برنامهریزی توسعه شهرهای مـرزی، مطالعه مــوردی: استان آذربایجان غربی (چاپ اول). مشهد: انتشارات شریعه توس.
مهدوی‌وفا، حبیباله، رضویان، محمـدتقـی و مـومنی، مصـطفی (1388). نقـش اقتصـاد سیاسـی در سـاختار فضایی تهران و پیرامون. مجله محـیط شناسـی، 35(50)، 14- 1.
Burger, M. J., Van Der Knaap, B., & Wall, R. S. (2014), Polycentricity and the multiplexity of urban networks. European Planning Studies, 22(4), 816-840. Burger, M., & Meijers, E. (2012), Form follows function? Linking morphological and functional polycentricity. Urban studies, 49(5), 1127-1149. Camagni, R. P., & Salone, C. (1993), Network urban structures in northern Italy: elements for a theoretical framework. Urban studies, 30(6), 1053-1064. Haggett, P., & Chorley, R. J. (1967), Models, paradigms and the new geography, Models in geography, 19 (41). Kolossov, V.(2005), Border Studies: Changing Perspectives and Theoretical Appro- aches. Geopolitics, 10 (4), 607–612. Liu, X., Derudder, B., & Wu, K. (2016), Measuring polycentric urban development in China: An intercity transportation network perspective, Regional Studies, 50(8), 1302-1315. Pitzl, Jerry. (2004). Encyclopedia of Human Geography, Edition Unstated Edition. Porter, M. E. (1990), The competitive advantage of nations. Harvard business review, 68(.2), 73-93. Brezzi, M., & Veneri, P. (2015), Assessing polycentric urban systems in the OECD: Country, regional and metropolitan perspectives. European Planning Studies, 23(6), 1128-1145. Rumley, D., and Minghi, J.V. (1991). The Geography of Border Landscapes. Routledge: New York. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 475 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 525 |
||