پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,114 |
| تعداد مقالات | 9,529 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,195,018 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,034,772 |
تحلیل تأثیر رویکرد ادراک محیطی در برنامه‌ریزی کالبدی سکونتگاه‌های روستایی پیراشهری کلان‌شهر مشهد | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1401، صفحه 11-31 اصل مقاله (818.5 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2022.55244.2365 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اکبر عنابستانی* ؛ سودابه احمدی | ||
| دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| درگیری کامل ادراکات حسی انسان با فضا و وجود عناصر معنابخش در آن، بستر ایجاد کیفیت محیط در زمان‌های آینده خواهد شد و آگاهی جمعی از کیفیت کالبدی مدنظر را موجب می‌شود. هدف کلیدی این تحقیق، تحلیل تأثیر ادراک محیطی در برنامه‌ریزی کالبدی سکونتگاه‌های روستایی پیراشهری کلان‌شهر مشهد است. این پژوهش از حیث ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. جمع‌آوری اطلاعات به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی بوده که روش میدانی مبتنی بر توزیع پرسشنامه است. واحد تحلیل در این پژوهش خانوارهای روستایی است که در تحقیق حاضر با توجه به فرمول کوکران 193 خانوار از کل 4800 خانوار روستایی ساکن در 12 روستای پیرامون کلان‌شهر مشهد در بخش مرکزی این شهرستان مورد بررسی قرارگرفته‌اند. بر پایه نتایج تحقیق، ازنظر روستاییان سطح برنامه‌ریزی کالبدی سکونتگاه‌های روستایی در کل با مقدار آماره T 66/7- پایین‌تر از میانه نظری تحقیق (یعنی 3) بوده است؛ که با توجه به نتایج مدل ارزیابی تولید وزنی تجمعی (WASPAS)، روستاهای لقمانی، امرغان طوس و اروند دارای بالاترین سطح برنامه‌ریزی کالبدی روستایی می‌باشند. بر اساس نتایج رتبه‌بندی مدل GRA، روستاهای اروند و لقمانی و امرغان طوس در رتبه اول تا سوم قرارگرفته‌اند. نتایج نشان داد که رابطه معنادار و مستقیم بین دو متغیر برقرار است (با مقدار T برابر با 394/7 و سطح معناداری قابل‌قبول)؛ و ادراک یک فرد از محیط کالبدی با ضریب تأثیر برابر 487/0 به‌صورت مستقیم بر برنامه‌ریزی کالبدی روستایی تأثیر نسبتاً زیادی داشته است. این بیانگر رابطه مستقیم میان درک افراد از محیط اطراف با تصویر ذهنی آن‌ها از محیط است. همچنین از سویی، درک انسان از محیط بر برنامه‌ریزی کالبدی تأثیر می‌گذارد و از سوی دیگر، قابلیت برنامه‌ریزی محیطی، ادراک فرد را متأثر از خود می‌سازد. ادراک از محیط کالبدی، عوامل واکنش فرد را به محیط تعیین می‌کند و سبب ترجیح محیط طبیعی توسط فرد و به دنبال آن اثربخشی برنامه‌ریزی می‌شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کالبد؛ ادراک محیط؛ سکونتگاه‌های پیراشهری؛ درک بصری-کالبدی؛ مشهد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the Effect of Environmental Perception Approach on Physical Planning of Rural Metropolitan Areas of Mashhad Metropolis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Aliakbar Anabestani؛ Soudabeh Ahmadi | ||
| Ferdowsi University of Mashhad | ||
| چکیده [English] | ||
| The complete involvement of human sensory perceptions with space and the presence of meaningful elements in it, will be the basis for creating the quality of the environment in future times and will cause a collective awareness of the physical quality in question. The key purpose of this study is to analyze the effect of environmental perception on the physical planning of rural suburbs of Mashhad metropolis. . This research is descriptive-analytical in nature and applied in terms of purpose. Data collection was done by two methods: documentary and field. The field method is based on the distribution of questionnaires. The unit of analysis in this study is rural households. In the present study, according to Cochran's formula, 193 households out of a total of 4800 rural households living in 12 villages around the metropolis of Mashhad in the central part of the township have been studied. Based on the results of the research, according to the villagers, the level of physical planning of rural settlements in general with a value of T-7.66 was lower than the theoretical average of the research (ie 3). According to the results of Cumulative Weight Production Evaluation Model (WASPAS), Loghmani, Amrghan Toos and Arvand villages have the highest level of rural physical planning. According to the GRA model ranking results, Arvand, Loghmani and Amrghan Toos villages are ranked first to third. The results showed that there is a significant and direct relationship between the two variables (with a value of T equal to 7.394 and an acceptable level of significance); and a person's perception of the physical environment with an impact factor of 0.487 has a direct effect on rural physical planning. This indicates a direct relationship between people's perception of the environment and their mental image of the environment. Also, on the one hand, human perception of the environment affects physical planning, and on the other hand, the ability of environmental planning affects the individual's perceptions. Perception of the physical environment determines the factors of a person's reaction to the environment and causes the individual to prefer the natural environment, followed by the effectiveness of planning. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Physical environment, Perception of environment, Suburban settlements, Visual-physical perception, Mashhad | ||
| مراجع | ||
|
اقبالی، همایون و صارمی، حمیدرضا(1395). درآمدی بر روانشناسی محیط و کارکرد آن در معماری و طراحی شهری. مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، 2(4)، 128-121.
اکبری، علی و فلامکی، محمد منصور(1395). بررسی جایگاه ادراکات حسی و احساس در پدیدهشناسی فضای ساخته‌شده. پژوهشهای انسان شناسی ایران، 6(1)، 21-7.
امامقلی، عقیل، آیوازیان، سیمون، زاده‌محمدی، علی و اسلامی، غلامرضا (1391). روانشناسی محیط، عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری. فصلنامه علوم رفتاری، 4(14)، 44-23.
باطنی خسروشاهی، الناز و بلبلان اصل، لیدا (1394). بررسی تأثیر فرایند ادراک در رابطه انسان محیط و نقش آن در طراحی محیط شهری. کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر، تبریز. ایران.
بختیار‌نصرآبادی، آمنه و غلامی‌گوهره، محمدرضا (1396). سنجش کیفیت غنای حسی در ارتقای فضای شهری (مطالعه موردی: محله سیچان، اصفهان). مطالعات محیطی هفت حصار، 22(6)، 110-97.
براتی، ناصر و سلیمان‌نژاد، محمدعلی(1390). ادراک محرک‌ها در محیط کنترل شده و تأثیر جنسیت بر آن. باغ نظر مرکز پژوهشی هنر، معماری و شهرسازی نظر، 17(8)، 19-30.
بلالی‌اسکوئی، آزیتا و زاده‌مهدی، حدیثه(1397). روان بخشی(ادراک) فضاهای طبیعی در محیط انسان ساخت (آرامش بخشی فضاهای سبز طبیعی). دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3(3)، 58-45.
پاکزاد، جهانشاه و بزرگ، حمیده (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. چاپ اول، تهران: آرمان شهر.
پوردیهیمی، شهرام، مدنی، رامین و موسوی‌نیا، فاطمه(1396). عوامل کالبدی مؤثر بر ادراک تراکم در محیطهای مسکونی، نمونۀ موردی: محلات مسکونی شهر مشهد. مطالعات معماری ایران (دو فصلنامه معماری ایرانی)، 6(11)، 43-61.
حاتمی، مژگان (1394). کاربست علم روانشناسی محیطی در معماری و طراحی شهری با تأکید بر اصول و معیارهای طراحی مجتمعهای مسکونی. مدیریت شهری، 42(1)، 178-153.
دانشگر مقدم، گلرخ، بحرینی، حسین و عینی‌فر، علیرضا(1389). تحلیل اجتماعپذیری محیط کالبدی متأثر از ادراک طبیعت در محیط انسان ساخت، مطالعه موردی: نمونههای مسکونی شهر همدان. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 45(1)، 36-25.
دلاکه، حسن، بهزادفر، مصطفی، قلعه‌نویی، محمود و بختیار‌نصرآبادی، آمنه(1396). بازشناسی الگوهای رفتاری در میدان انقلاب اصفهان. مطالعات محیطی هفت حصار، 6(21)، 111-95.
دویران، اسماعیل، غلامی، سعید و دانش‌دوست، مهرداد(1391). نقش شاخصهای اجتماعی و کالبدی بر کیفیت زندگی شهری، مطالعه موردی: محلات شهری زنجان. مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، 1(4)، 30-44.
ربیعی‌فر، ولی‌الله و حضرتی، مجید(1394). تحلیل ارزیابی اثرات اجرای طرح هادی در بهبود ابعاد کالبدی، فضایی و محیطی کیفیت زندگی روستایی، مطالعه موردی: استان زنجان. فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی(جغرافیا)، 5(2)، 138-117.
رحیق اغصان، امیرمسعود(1397). تأثیر فضای فیزیکی محیط زندگی افراد بر اساس ارزیابی محیط مصنوع. اولین کنفرانس بین المللی مطالعات بین رشته‌ای در مدیریت و مهندسی. تهران: دانشگاه تهران، موسسه پژوهشی مدیریت مدبر.
رسول‌پور، هژیر، اعتصام، ایرج و طهماسبی، ارسلان(1397). ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در فضاهای فیزیکی شهری، نمونه موردی: خیابان ولی عصر تهران. مطالعات محیطی هفت حصار، 7(25)، 34-19.
رضایی، حسین، کرامتی، غزال، دهباشی‌شریف، مزین و نصیرسلامی، محمدرضا(1397). تبیین الگووارهای فرایند روان‌شناختی حصول معنای محیطی و تحقق حس مکان با تمرکز بر نقش واسط ادراک. ماهنامه باغ نظر، 15(65)، 66-49.
روستا، مجتبی، ابراهیمزاده، عیسی و ایستگلدی، مصطفی(1396). تحلیل تابآوری کالبدی در برابر زلزله، مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر مرزی زاهدان. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 15(46)، 18-1.
سلیمانی، علیرضا، آفتاب، احمد، اسدی‌عیسی‌کان، مریم و مجنونی، علی(1396). بررسی تأثیر طراحی شهری بر رفتار و اخلاق شهروندان، مطالعه موردی: خیابان های امام، مدرس و کاشانی ارومیه. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 5(2)، 314-289.
شکیبامنش، امیر و حکیمی، یاسمن(1396). بررسی تأثیر رویت‌پذیری فضای کالبدی بر رفتار عابران پیاده در میادین شهری با کمک تحلیلهای مبتنی بر آیزویست سه بعدی، مطالعه موردی: سبزه میدان تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، 7(25)، 115-101.
صالحی‌نیا، مجید و معماریان، غلامحسین(1388). اجتماعپذیری فضای معماری. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، (40)، 17-5.
طهماسبی، ارسلان، علیزاده، هوشمند و اصلانی، پرویز(1394). مطالعه مؤلفه‌های شکل‌دهنده کیفیت معنایی-ادراکی محیط، مطالعه موردی: محله قطارچیان سنندج. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 25، 134-111.
عابدی، محمدحسین و جودی، پروانه(1397). بررسی تأثیر روانشناسی محیطی در فضاهای آموزشی و معماری، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی. تهران: انجمن اقتصاد و انرژی.
عسکری‌زاد، رضا و اسدی‌ملک‌جهان، فرزانه(1397). برنامه‌ریزی و ساماندهی توسعه کالبدی معماری در فضاهای شهری، مطالعه موردی: فلکه دفاع مقدس رشت، معماری شناسی. نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران، 1(1)، 16-1.
کاظمی، علی و بهزادفر، مصطفی(1392). بازشناسی نظام معانی محیطی در محیطهای تاریخی با تأکید بر تحولات اجتماعی مخاطبان، مطالعه موردی: محله صیقلان رشت. فصلنامه مطالعات شهری، 6، 87-75.
کامورشلمانی، آمنه و حناچی، سیمین(1393). بررسی تأثیر عوامل بصری فضاهای شهری بر الگوهای رفتاری شهروندان، مطالعه موردی: میدان شهرداری رشت. هویت شهر، 9(24)، 78-65.
کرمی، فریبا، راه‌نور، رباب و شجاعیوند، بهمن(1395). بررسی تطبیقی تأثیر ابعاد کالبدی-محیطی در کیفیت زندگی شهرها، نمونههای مورد مطالعه: شهرهای عجب شیر و بناب. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 7(27)، 76-59.
کریمی‌یزدی، اعظم، براتی، ناصر و زارعی، مجید (1395). ارزیابی تطبیقی ادراک فضای شهری ازنظر مخاطبین و متخصصین عرصه شهری، مطالعه موردی مجموعه شهری امامزاده صالح تجریش تهران. باغ نظر، 13(45)، 26-13.
لطیفی، امین و سجادزاده، حسن(1394). ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک-های شهری، مطالعه موردی: پارک مردم همدان. فصلنامه مطالعات شهری، 3(11)، 20-5.
لنگ، جان، ت: عینی‌فر، علیرضا(1386). آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. انتشارات: دانشگاه تهران.
مستقیمی، ندا، گودرزی‌سروش، محمد‌مهدی و دانشگر‌مقدم، گلرخ(1394). بررسی تأثیر ساختار کالبدی بر رفتار فضایی بهره بران با رویکرد روانشناسی محیطی، مطالعه موردی: پایانه مسافربری استان همدان. مطالعات محیطی هفت حصار، 4(13)، 89-77.
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن – شهرستان مشهد. تهران: مرکز آمار ایران.
ملکی، سعید، امانپور، سعید، صفایی‌پور، مسعود، پورموسوی، نادر و مودت، الیاس(1396). ارزیابی طیف تابآوری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده از مدل‌های برنامه‌ریزی، مطالعه موردی: شهر ایلام. نشریه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 2(5)، 20-9.
منتظرالحجه، مهدی، نوکار، بهار، شریفنژاد، مجتبی و فتوحی، زهرا(1394). سنجش شاخصهای کالبدی موثر بر مؤلفه زیباییشناسی در توسعههای شهری معاصر. فصلنامه مطالعات شهری، 8(29)، 58-45.
نصیرسلامی، محمدرضا و سوهانگیر، سارا(1392). راهکارهایی جهت ارتقاء کیفیت اثر متقابل انسان و محیط بر یکدیگر با رویکرد روانشناسی محیطی. نشریه تحقیقات روان‌شناختی، 5(19)، 79-100. یوسفی، علی و صادقی‌نژاد، مهسا(1396). مرور انتقادی نظریه سیمای شهر لینچ ؛ نشانه‌شناسی نقشههای ادراکی شهروندان و بازشناسی هویت کالبدی شهر. مطالعات جامعهشناختی شهری، 7(22)، 72-47.
Basu, T., & Ghosh, M. (2017). Visual Perception of Space and Parametric Design. GSTF Journal of Engineering Technology, 4(2). Benoudjit A, D. C., & Coates, P. (2004). Human perception and space classification: The perceptive network. Bower, I., Tucker, R., & Enticott, P. G. (2019). Impact of built environment design on emotion measured via neurophysiological correlates and subjective indicators: A systematic review. Journal of Environmental Psychology, 66, 101344. Gärling, T., & Golledge, R. G. (1989). Environmental perception and cognition. In Advance in Environment, Behavior, and Design (pp. 203-236). Springer, Boston, MA. Gifford, R. (2014). Environmental psychology matters. Annual Review of Psychology, 65, 17-39. Gilg, A. (2009). Perceptions about land use. Land Use Policy, 26, S76-S82. Indriyati, S. A. (2018). Occupants’ Perceptions in Relations to Space: The Case Study of Senior Housing Design in Jakarta. Eurasian Journal of Analytical Chemistry, 13(6), 512-521. Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 357 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 410 |
||