پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شماره‌ها | 1,131 |
| تعداد مقالات | 9,681 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,634,931 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,307,275 |
بررسی تحولات بهداشت عمومی اصفهان در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری قمری | ||
| پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران | ||
| دوره 10، شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401، مهر 1401، صفحه 1-13 اصل مقاله (382.13 K) | ||
| نوع مقاله: pajoheshi | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/lhst.2023.9523 | ||
| نویسندگان | ||
| آفرین توکلی* 1؛ وجیهه فروتن2 | ||
| 1عضو علمی گروه تاریخ دانشگاه یزد | ||
| 2کارشناس ارشد، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| چکیده | ||
| اصفهان در عصر قاجار فاقد بهداشت مناسب بود. نبود آب شرب مناسب، وجود حمامهای غیربهداشتی و مسئله دفع فاضلاب از مسائل مهم در این زمینه بودند. در دوره حکومت ظلالسلطان در اثر برخی اقدامات اصلاحی وضعیت بهداشت و درمان شهر تا حدودی بهبود یافت. این نوشتار بر آن است که با تکیه بر اسناد، روزنامه‌ها و نشریات مرتبط با موضوع و با شیوه توصیفی-تحلیلی و کتابخانه‌ای، به این مسئله پاسخ دهد که بهداشت عمومی اصفهان در حدود سال‌های 1285-1325ه.ق چه تحولاتی را پشت سر گذاشت و دریافت و رویکرد نخبگان و اجتماع نسبت به این مسئله چه بوده است؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که حکومت با کمک نخبگان به اصلاحاتی چون انتقال مراکز تولیدی آلوده مثل دباغ‌خانه‌‌ها به خارج از شهر، سنگفرش کردن کوچه‌‌های خاکی، منع حمل جنازه به عتبات، ایجاد انجمن اطباء شهر، ساخت بیمارستان و تلاش در جهت بهداشت آب و فاضلاب و حمامهای اصفهان پرداخت. اما باوجوداین اقدامات و تلاش روزنامه‌ها در جهت رشد آگاهی عمومی درزمینه بهداشت نوین، این ساختار چندان پایدار نبود که دلیل آن را می‌توان در نوع دریافت و رویکرد کلی جامعه به‌ویژه حکام و نخبگان به مسئله بهداشت دانست چراکه اقدامات بهداشتی حکومت در این بازه زمانی را باید در قالب فلسفه کهن، وظیفه سلطان در حفظ رعایا و آبادانی کشور و در زمره امور خیریه و سنت دیرپای وقف در جامعه شرح داد نه به‌عنوان یکی از وظایف و کارکردهای پایدار و زیرساختی حکومت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژههای کلیدی: اصفهان؛ بهداشت عمومی؛ ظلالسلطان؛ قاجار | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating public health developments in Isfahan in the late 13th and early 14th centuries AH | ||
| نویسندگان [English] | ||
| afarin tavakoli1؛ Vajihe Forutan2 | ||
| چکیده [English] | ||
| Isfahan lacked suitable sanitation during the Qajar era. Some significant issues were the lack of healthy drinking water, unsanitary baths, and sewage disposal. In the Zell-e-Sultan period, due to some corrective measures, the health condition of the city improved partly. Based on the documents, newspapers, and publications related to the subject and using descriptive-analytical and library methods, this article aimed to answer the questions of what changes the public health of Isfahan underwent around 1325-1285 AH, and what was the perception and approach of the elites and society towards it. The findings showed that the government performed reforms such as moving contaminated production centers like tanneries out of the city, paving dirt alleys, banning the transportation of corpses to Atabat, founding a city doctors' association, building hospitals, and efforts for the hygiene of water, sewage, and baths in Isfahan with the help of the elites. However, despite the measures and attempts of newspapers to increase public awareness in the field of modern health, this structure was not stable, which could be attributed to the society's general perception and approach, especially the rulers and elites, to the issue of health. Because the health measures of the government in this period should be explained in the form of ancient philosophy, the duty of the sultan to protect the subjects and prosperity of the country, and among the charitable works and the long-standing tradition of endowment in the society, not as one of the stable and infrastructural functions of the government. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Isfahan, Public Hygiene, Zell-e-Sultan, Qajar | ||
| مراجع | ||
|
ادیب، عباس (1384). از مکتب‌خانه تا دانشگاه، چاپ اول، اصفهان: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی.
اخوت، میرزاعبدالجواد (1386). از طبابت تا تجارت، به کوشش مهدی نفیسی، تهران: نشر تاریخ ایران.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1385)؛ روزنامه خاطرات، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
الگود، سیریل(1371). تاریخ پزشکی ایران و سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه باهر فرقانی، تهران: امیرکبیر.
اولیویه (1371). سفرنامه، ترجمه محمد میرزا، تصحیح غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات.
بروگش، هاینریش کارل (1374). ترجمه مجید جلیلوند، تهران: نشر مرکز
پولاک، ادوارد یاکوب (1368). ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
تحویلدار، میرزاحسین خان (1388). جغرافیای اصفهان، به کوشش الهه تیرا، تهران: اختران
جابری انصاری، حسن (1378). تاریخ اصفهان، تصحیح و تعلیق جمشید مظاهری، چاپ اول، مشعل با همکاری شرکت بهی
جمال‌زاده، محمدعلی (1385). سروته یک کرباس، تهران: سخن.
جناب، سیدعلی (371). الاصفهان، با اهتمام عباس نصر، اصفهان: گل‌ها.
جواهرکلام، علی (1391). یادداشت‌های سفر اصفهان، به کوشش عبدالمهدی رجایی، قم: مجتمع ذخایر اسلامی.
دیولافوا، ژان (1361). سفرنامه دیولافوا، ترجمه فرهوشی، تهران: خیام.
رجایی، عبدالمهدی (1383). تاریخ اجتماعی اصفهان در عصر ظلالسلطان (از نگاه روزنامه فرهنگ اصفهان)، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
رجایی، عبدالمهدی (1393). برگ‌هایی از تاریخ اجتماعی اصفهان معاصر. اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
روح‌الامینی، محمود (1386). حمام عمومی در جامعه و فرهنگ و ادب دیروز، تهران: اطلاعات.
روستایی، محسن ( 1382). تاریخ طب و طبابت در ایران (از عهد قاجار تا پایان عصر رضاشاه) به روایت اسناد، ج2، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
شهری، جعفر (1370). گوشه‌‌ای از تاریخ اجتماعی تهران قدیم، ج1، تهران: معین.
شیخ‌الاسلام، جعفر (1385). یاد باد آن روزگاران، اصفهان: نقش خورشید.
ظلالسلطان، مسعودمیرزا (1368)؛ خاطرات ظلالسلطان، به کوشش خدیوجم، 3جلد، چاپ اول، تهران: اساطیر.
فروزانفر، اسکندر (1390). سرگذشت من، تهران بی‌نا.
فلاندن، اوژن (1356). سفرنامه اوژن فلاندن به ایران در سال‌های 1840-1841، ترجمه حسین نور صادقی، بی‌جا: اشراقی
کثیری، مسعود(1388). درآمدی بر پیشینه پزشکی اصفهان، اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
کرزن، جرج.ن (1376). ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندران، ج1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لاکهارت، لارنس (1383). انقراض سلسله صفویه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
لوتی، پیر (1372). به‌سوی اصفهان، ترجمه بدرالدین کتابی، چاپ اول، تهران: اقبال
ملکم، سرجان (1347). تاریخ ایران، ترجمه میرزا حیرت، چاپ اول، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
منزوی، محمدتقی (1372). فاضلاب شهری، تهران: دانشگاه تهران.
میرعظیمی، نعمت‌الله (1379). اصفهان زادگاه جمال و کمال، اصفهان: اسوه.
میناسیان، لئون (1383). تاریخ ارمنیان جلفای اصفهان در یک‌صد و چهل سال اخیر، اصفهان: گلبن.
ویلز، (1368). ایران در یک قرن پیش، ترجمه غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.
اسناد و نسخه‌های خطی
اسناد وزارت خارجه سند شماره: 80-3-24-1333
محمد بن عبدالصبور خویی، تعلیم‌‌نامه در عمل آبله زدن، نسخه خطی شمار 7433 کتابخانه دانشگاه تهران.
مک‌‌گارلند، رساله حفظ‌الصحه، نسخه خطی، کتابخانه شخصی مجتبی ایمانبه، اصفهان (تصویر نسخه نزد نگارنده مقاله است)
اخگر، ش 291، 20 بهمن 1308ش
اخگر، ش 905، 23 آذر1312ش
انجمن مقدس ملی، ش20، 5 ربیع‌الثانی 1325
انجمن مقدس اصفهان، ش 29، 22 ذی‌القعده 1327
انجمن مقدس ملی، ش 13، صفر 1326
انجمن مقدس ملی اصفهان، ش 7، 14 ربیع‌الاول 1325
بلدیه، ش 5،10 اسفند 1306
جهاد اکبر، ش 14 ، 22ربیع‌الثانی 1325 ، ص8
جهاد اکبر، ش 20، 9 جمادی‌الثانی 1325 ،ص7-5
زاینده‌رود، ش 19، 27 ذی‌الحجه 1327
فرهنگ، ش79، 27محرم 1298
فرهنگ، 228، 7محرم1301
فرهنگ، ش282، صفر1302
فرهنگ، ش208، 15 شعبان 1300
فرهنگ ش6، رجب 1296
فرهنگ، ش7، رجب1296
فرهنگ، ش 420، 22 شعبان 1304
فرهنگ، ش222، 24 ذی‌الحجه1300
فرهنگ، ش 279، محرم 1302
فرهنگ، ش 76، 6 محرم 1298
فرهنگ، ش 83، 26 صفر 1298
فرهنگ، ش 406، 28 صفر 1304
فرهنگ، ش21،13 ربیع‌الثانی1306
مجاهد، ش 575، 12 اردیبهشت1340 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 254 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 370 |
||