بحرانی پور, علی, مودت, لیدا, توکلیان, علی. (1401). تبیین جمعیت‌شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق). فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401), 103-116.
علی بحرانی پور; لیدا مودت; علی توکلیان. "تبیین جمعیت‌شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق)". فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10, شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401, 1401, 103-116.
بحرانی پور, علی, مودت, لیدا, توکلیان, علی. (1401). 'تبیین جمعیت‌شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق)', فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401), pp. 103-116.
بحرانی پور, علی, مودت, لیدا, توکلیان, علی. تبیین جمعیت‌شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق). فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 1401; 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401): 103-116.
3دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
یکی از مهم‌ترین پیامدهای یورش و استیلای مغولان بر ایران در قرن هفتم هجری (13م) نوسانات شدید جمعیتی در ایالت‌های مختلف بود. در این میان شیراز به‌عنوان مرکز ایالت پارس در زیر فرمان اتابکان فارس، علی‌رغم نبود وحدت سیاسی و تفرقۀ داخلی توانست از یورش وایرنگر مغول و تبعات ناشی از آن در امان بماند. این مقاله بر آن است تا ساختار جمعیتی و عوامل تأثیرگذار بر رشد و کاهش جمعیت شیراز را به روش توصیفی تحلیلی و براساس اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی (گورستان‌ها) بررسی کند. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که شیراز تا روزگار اتابک ابوبکر به‌دلیل هجوم مهاجران از شهرهای بزرگ آسیب‌دیده از حملات مغولان و امنیت داخلی شاهد افزایش جمعیت بود. اما جنگ‌ها و ناامنی‌ها پس از اتابک ابوبکر رخ داد. حملات نکودریان (6۷۷ و 6۸۰ ق)، قحطی (۶۸۰ق) و بیماری‌های واگیردار ( 698 ق) و... از میزان جمعیت شیراز کاست و جمعیت سیر نزولی گرفت اما در زمان ابواسحاق اینجو (۷۵۲-۷۲۵). ابن‌بطوطه شیراز را پرجمعیت و پررونق یافت.
Explanation of Shiraz demography in the Mongol period (623 AH-736 AH)
نویسندگان [English]
Ali Bahranipour1؛ Lida Mavadatt2؛ Ali Tavakolian3
1Associate Professor, Department of History, Shahid Chamran university of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2Assistant Professor, Department of History, Shiraz university, Shiraz, Iran
3Ph.D. student, Shahid Chamran university of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]
One of the most important consequences of the invasion and conquest of Iran by the Mongols in the 7th century of Hijri (13 AD) was the drastic population fluctuations in different states. In the meantime, Shiraz, as the capital of Pars state under the command of Atabakan Fars, despite the lack of political unity and internal division, was able to escape the Mongol invasion and its consequences. This article aimed to investigate the population structure and the factors affecting the growth and decline of the Shiraz population in a descriptive and analytical method based on library and field studies of cemeteries. The findings of this study show that until the time of Atabak Abu Bakr, Shiraz witnessed an increase in population due to the influx of immigrants from big cities affected by Mongol attacks and internal security. But wars and insecurity that occurred after Atabak Abu Bakr, the attacks of Nekodrian (677 and 680 AH), famine (680 AH), and infectious diseases (698 AH), etc. reduced the population of Shiraz and the population began to decline. However, it was crowded and prosperous during the time of Abu Ishaq Inju (752-725) and Ibn Battuta Shiraz.
مراجع
ابن‌بطوطه، (۱۳۷۶). سفرنامه ابن‌بطوطه. ترجمه دکتر محمدعلی موحد، تهران: نشر آگه.
ابن‌‌عنبه، جمال‌الدین احمد (1363). الفصول الفخریه، به اهتمام سید الجلال محمد ارموی، تهران : علمی و فرهنگی.
ابوافداء، عمادالدین اسماعیل (1349). تقویم البدان، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
افسر، کرامت‌‌اله (۱۳۷۴). تاریخ بافت قدیم شیراز. تهران: قطره.
بویل، جی.آ. (۱۳71). تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان، جلد 5، گردآورنده جی.آ. بویل، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
...................... (1380). اوضاع اجتماعی، اقتصادی ایران در دوره ایلخانی، تاریخ ایران کمبریج، گردآوری جی.ای. بویل، ترجمۀ حسن انوشه، ج5، تهران: امیرکبیر.
تتوی، احمد بن نصرالله و آصف‌‌خان قزوینی(1382). تاریخ الفی، تاریخ هزارساله اسلام، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، ج5و6، تهران :علمی و فرهنگی.
جنید شیرازی، معین‌الدین ابوالقاسم (۱۳۲۸). شالازار فی حط الاوزار عن زوارالمزار. تصحیح و تحشیه محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس.
جوزجانی، منهاج سراج (۱۳۶۳). طبقات ناصری (تاریخ کامل ایران و اسلام)، به تصحیح عبدالحی حبیبی، چاپ اول، تهران: دنیای کتاب.
حافظ، خواجه شمس‌‌الدین (۱۳۷۲). دیوان حافظ شیرازی. براساس نسخه تصحیح‌‌شده دکتر غنی و قزوینی، تهران: انتشارات گلبرگ.
خسروی، محمدباقر (۱۳۷۴). شمس و طغرا، تهران: کومش
خیراندیش، عبدالرسول (۱۳۹۴). فارسیان در برابر مغولان، تهران: آبادبوم.
رازی، امین احمد (1340). هفت اقلیم، تصحیح جواد فاضل، ج 3، تهران: ادیبه.
رضوی، ابوالفضل (1389). شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
زرکوب، احمد بن ابی الخیر (۱۳۹۰). شیرازنامه. تصحیح و توضیح اکبر نحوی، شیراز، مؤسسه فرهنگی و پژوهشی دانشنامه فارس.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۷). از کوچه رندان. تهران: سخن
---------- (1381) تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (۱۳۶۱). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ترجمه علی نقی بهروزی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
نسوی، شهاب‌‌الدین محمد (۱۳۸۴). سیرت جلال‌الدین منکبرنی، تهران، علمی و فرهنگی
لین، جورج (1389). ایران در اوایل عهد ایلخانان (رنسانس ایرانی)، ترجمۀ ابوالفضل رضوی، تهران: امیرکبیر.
همگر، مجد(1375). دیوان مجد همگر. به تصحیح احمد کرمی، تهران : ما.
وصاف الحضره شیرازی (۱۳۳۸) تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار(تاریخ وصاف). ج۱ ،2و ۳، تهران: کتابخانه ابن‌سینا و جعفری تبریزی.
................................................ (۱269ه ق). تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار (تاریخ وصاف). به کوشش محمدمهدی اصفهانی، بمبئی: چاپ شی.
خادمی، روح‌‌الله، کرمی، محمدحسین (1393). «جستجو در احوال و اشعار مجدالدین همگر». آینه میراث، شماره 55، ص148-113.
میرجعفری، حسین (۱۳۷۰). «مغولان و سید شرف‌‌الدین ابراهیم»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره ۲، صص-۴۶.
Aigle. Denise, (2005) Le Fars sous la domination Mongole: Politique et fiscalite (XIIIe –XIV s.) Associtation pour l’avancement des etudes Iraniennes,paris.
