خلیلی پور, اکرم, افهمی, رضا, موسوی کوهپر, سید مهدی, رحمانیان, داریوش. (1401). بازنگری بهره‌گیری از فضای شهر تهران در جریان رویدادهای معاصر (بررسی موردی انقلاب مشروطه). فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401), 131-144.
اکرم خلیلی پور; رضا افهمی; سید مهدی موسوی کوهپر; داریوش رحمانیان. "بازنگری بهره‌گیری از فضای شهر تهران در جریان رویدادهای معاصر (بررسی موردی انقلاب مشروطه)". فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10, شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401, 1401, 131-144.
خلیلی پور, اکرم, افهمی, رضا, موسوی کوهپر, سید مهدی, رحمانیان, داریوش. (1401). 'بازنگری بهره‌گیری از فضای شهر تهران در جریان رویدادهای معاصر (بررسی موردی انقلاب مشروطه)', فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401), pp. 131-144.
خلیلی پور, اکرم, افهمی, رضا, موسوی کوهپر, سید مهدی, رحمانیان, داریوش. بازنگری بهره‌گیری از فضای شهر تهران در جریان رویدادهای معاصر (بررسی موردی انقلاب مشروطه). فصلنامه علمی زیست فناوری گیاهان زراعی, 1401; 10(شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401): 131-144.
2دانشیار، گروه پژوهش و تاریخ هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3عضو هیات علمی
4دانشیار، گروه تاریخ، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
تحرک‌های اجتماعی، نقطه بر هم خوردن نظام دیرپای روابط درون فضا و دگرگونی آن از بعد معنایی و تولید فضاهای جدید است. ازاین‌رو پژوهش حاضر بر یافتن نحوه دگردیسی فضا در یکی از مهم‌ترین تحرکات اجتماعی معاصر یعنی انقلاب مشروطه در دوران قاجاریه می‌پردازد و قصد دارد تا نشان دهد که کنش متقابل میان امر اجتماعی/ فضایی چگونه منجر به تغییر مفهوم فضایی شهر تهران در آن دوره شده است. هدف از این پژوهش بررسی رابطه میان فضای شهری و رخدادهای انقلاب مشروطه و دگرگونی نمادین فضاهای شهری ناشی از این کنش اجتماعی است. روش پژوهش حاضر تاریخی و توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه‌ای (اسنادی) و میدانی (بازدید از بناها) بوده است. نتایج پژوهش نشانگر آن است که در انقلاب مشروطه، سه مرحله مختلف از مصرف، تولید و مقابله فضایی قابل مشاهده است. در مرحله اول، رویدادها در کالبد فضایی که از منظر تاریخی مشروع محسوب میشوند، آغاز و در ادامه کنش اجتماعی به خلق و بازنمایی فضاهای خود اقدام می‌‌کنند و فضاهای روزمره به جزئی از یک نظام نمادین جدید فضای شهری بدل میشوند و در مرحله سوم انقلاب با دگردیسی مفهوم فضایی، تغییر معنای نمادین فضاهای از پیش موجود و تلاش برای تصرف فضاهای تعیین‌یافته با هدف مقابله گروه‌های درگیر در انقلاب روبرو هستیم.
2Associate Professor, Research in Art History Department, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3Professor, Department of Archeology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
4Associate Professor, Department of History, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Social movements are the breaking point of the long-standing system of relations within space and its transformation in terms of meaning and production of new spaces. Therefore, the present study aims to find the transformation of space in one of the most important contemporary social movements, namely the Constitutional Revolution in the Qajar period, and show how the interaction between social/spatial affairs led to a change in the spatial concept of Tehran in that period. The purpose of this study is to investigate the relationship between urban space and the events of the Constitutional Revolution and the symbolic transformation of urban spaces resulting from this social action. The method of the present study was historical-descriptive and the collecting data was done based on the library (documentary) and field (visiting buildings) methods. The results of the research show that in the Constitutional Revolution, three different stages of consumption, production, and spatial confrontation can be observed. In the first stage, events begin in the body of a space that is historically considered legitimate, and then social action creates and represents its spaces, and everyday spaces become part of a new symbolic system of urban space. In the third stage of the revolution, we are faced with the metamorphosis of the spatial concept, the change of the symbolic meaning of pre-existing spaces, and the attempt to occupy the designated spaces to confront the groups involved in the revolution.
اهری، زهرا و سیدمحسن حبیبی (1394)، میدان بهارستان: تجربه نووارگی در فضای شهری ایرانی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بروان، ادوارد (1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی. تهران: نشر کویر.
بهجت‌‌پناه، هدی (1391)، شهر تهران از منظر دادوستد کتاب: در دورۀ قاجار. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: زهرا اهری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
بیات، آصف (1391)، سیاست‌های خیابانی: جنبش تهیدستان در ایران. ترجمه سید اسدالله نبوی چاشمی،تهران: پردیس دانش.
پاولویچ، م وایرانسکی تریاس (1337)، انقلاب مشروطیت و ریشه‌‌های اجتماعی، اقتصادی آن. ترجمه م هوشیار، تهران: رودکی.
ترکمان، محمد (1362)، رسائل و اعلامیه‌‌ها،... روزنامه شیخ فضل‌الله نوری. جلد1و2، تهران: رسا.
تقی‌‌زاده، سیدحسن (1338)، تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت در ایران. تهران: جانزاده.
حبیبی، سید محسن (1387)، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دولت‌‌آبادی، یحیی (1362)، حیات یحیی. تهران: نشر عطار و فردوسی.
فلور، ویلم (1366)، جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار. ترجمه ابوالقاسم سری. جلد2. تهران: توس.
فوران، جان (1392)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی. ترجمه احمد تدین. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
قیصری، علی (1393)، روشنفکران ایران در قرن بیستم از مشروطیت تا پایان سلطنت. ترجمه محمد دهقانی. تهران: انتشارات هرمس.
کاتوزیان، محمدعلی (1379)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کرمانی، ناظم الاسلام (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: نشر پیکان.
کسروی تبریزی، احمد (1363)، تاریخ مشروطه ایران. جلد1و2. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
گاتدینر، مارک (۱۳۹۶). «مارکسِ زمان ما: هانری لوفور و تولید فضا»، درآمدی بر تولید فضای آنری لوفور، ترجمه آیدین ترکمه، چاپ دوم، تهران: انتشارات تیسا.
مانتوف، ن.پ (1326)، حکومت تزار و محمدعلی‌‌شاه: بمباران مجلس شورای ملی در سال 1326 هجری قمری.
مستوفی، عبدالله (1384)، شرح زندگانی من: تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه. تهران: نشر زوار.
ملک‌زاده، مهدی (1383)، انقلاب مشروطیت ایران. تهران: انتشارات سخن.
ممفورد، لوئیز (1381)، جامعه مدنی در گذر تاریخ: خاستگاه‌‌ها، دگرگونی‌‌ها و دورنماهای آن: گفتاری در پیدایش، شکل‌‌گیری و توسعه جامعه مدنی. ترجمه احمد عظیمی، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
نجفی، مهنام (1390)، میدان توپخانه دارالخلافه ناصری: ذهنیت ایرانی و ره‌‌آورد دیگری. تهران: نشر روزنه.
نجم‌‌آبادی، افسانه (1395)، حکایت دختران قوچان: از یادرفته‌های انقلاب مشروطه. سوئد: نشر باران.
یزدانی، سهراب (1391)، اجتماعیون عامیون. تهران: نشر نی.
یزدانی، سهراب (1396)،کودتاهای ایران. تهران: نشر ماهی.
Brenner, N. (2009). Introduction: State, space, world. In H. Lefebvre (Eds.), State, space, world: Selected essays (pp. 1-48). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
Elden, S. (2004).Understanding Henri Lefebvre: Theory and the Possible. London: Continuum.
Lefebvre, H, 1991 [1974], The Production of Space translated by Nicolson-Smith, D, (Blackwell, Oxford).
Merrifield, A. (2000). Henri Lefebvre: A socialist in space. In M. Crange & N.
Purcell, M. (2002). Excavating Lefebvre: The right to the city and its urban politics of the inhabitant. Geo Journal 58 (2-3), 98-108.
Smith, Neil, Low, Setha (2013) the Politics of Public Space. London: Taylor & Francis
Thacker, A. (2003). Moving through Modernity, Space and Geography in Modernism. Manchester: Manchester University Press.
Zieleniec, A. (2007). Theory social and Space, London, Sage.
