با توجه به این که پروژه‌های بازسازی به دنبال احیاء هویت و رونق مجدد بافت فرسوده با حفظ بافت اجتماعی آن می‌باشند، حفظ حیات اجتماعی و هویت محدوده قبلی یکی از چالش‌های پیش روی این طرح‌هاست. در همین راستا پژوهش حاضر تغییرات اجتماعی ناشی از پروژه بازسازی مجد در محله عامل‌شهر مشهد را از منظر ساکنان بررسی نمود. برای این منظور ضمن بهره‌گیری از روش‌های کیفی و کمی و با تکمیل 630 پرسشنامه از ساکنین محله، وضعیت شاخص‌های پایداری اجتماعی در قبل و بعد از انجام پروژه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که سطح شادابی در محله بعد از اجرای پروژه به 50 درصد و تمایل به حضور در محله 10 درصد کاهش یافته است. عوامل ایجاد کننده ناامنی، وضعیت شاخص‌هایی مانند حس غربت و ناهمگنی اجتماعی افزایش داشته و تمایل به ماندن در محله از سوی ساکنین کاهش یافته و این مسئله سبب کاهش همبستگی اجتماعی تا 60 درصد در محله گردیده است. هم‌چنین حضور غریبه‌ها و تخلیه بافت از ساکنین قدیمی که از شاخص‌های پایداری اجتماعی می‌باشند را به‌همراه داشته است.
Analysis of the Effects of Urban Regeneration on Social Sustainability, Case Study: Majid Residential Commercial Reconstruction Project in Mashhad
نویسندگان [English]
Mostafa Amirfakhrian1؛ Hossain Mobini2
چکیده [English]
Since reconstruction projects are aimed restoration of identity and revitalizing the worn texture while preserving its social texture, maintaining social life and identity of the previous range is one of the challenges facing these plans. In order to investigate the effect of physical reconstruction interventions on the social sustainability of the elongated tissue, this study examined the social changes caused by the Majd reconstruction project in the Mashhad city district in terms of residents. To this end, using the qualitative and quantitative methods and completing 630 questionnaires from the residents of the neighborhood, the status of social sustainability indicators was measured before and after the project. The results of the Wilcoxon test showed that changes in social sustainability indices from the point of view of the public, before and after the implementation of the project, are in many cases meaning that, in terms of residents, the level of happiness in the neighborhood after the project was reduced to 50%. Also, the willingness to attend the neighborhood has decreased by 10% and the factors creating insecurity have increased. In addition, the status of indicators such as the sense of roving, and social inhomogeneity, increase, and the desire to stay in the neighborhood have decreased with regards to the residents, this has reduced social solidarity to 60% in the neighborhood. The presence of strangers and tissue evacuation from old residents, which are indicators of social sustainability.
کلیدواژه‌ها [English]
Worn out texture, Physical interventions, Social Sustainability, Majd project, Mashhad
مراجع
الوانی، مهدی و سید تقوی، میر علی ( 1381 ).« سرمایه های اجتماعی: مفاهیم و نظریه ها »، فصلنامة مدیریت، شماره 33:
بخشی، حامد. (1391). «ارائه سند ارهبردی و برنامه پنج ساله اجتماعی امنیتی زائر و زیارت شهر مشهد». جهاد دانشگاهی مشهد. کارفرما پارک علم و فناوری خراسان.
بهزادفر، مصطفی؛ طهماسبی، اردلان.(1392). «شناسائی و ارزیابی مولفه های تاثیر گذار بر تعاملات اجتماعی. تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان های شهری: نمونه مطالعه شهر سنندج». مجله باغ نظر. شماره 25. تهران. ص ص؟
پاک سرشت، سلیمان و رضایی، رایحه (1392). « ارزیابی پیامدهای اجتماعی نوسازی بافت فرسوده در محله اتابک(خوب بخت) »، مجله جامعه شناسی معاصر، سال دوم، شماره3، ص: 107-141.
پیله ور، علی اصغر ، مافی، عزت اله، و وطن پرست، مهدی. (1393). «تاثیر طرح های نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری از نظر اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با رویکرد ساخت شهرهای آرمانی وخلاق بافت فرسوده میدان شهدا» ، ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مولفه های شهر خلاق. مشهد.
ثابت تیموری، مژگان و امیرفخریان، مصطفی. (1394). «ارزیابی تأثیر نوسازی بر توسعه یافتگی بافت های فرسوده – مطالعه موردی پروژه مجد»، اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی. مشهد.
جهانیان، منوچهر و پژوهان، موسی (1390)، «بررسی و طبقه بندی انواع بافت های فرسوده شهری کلانشهر تهران و راهکارهای مداخله در آن»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی – سال سوم، شماره دوم ،
حاتمی نژاد،حسین، نیک پی، وحید (1389)، «بررسی شاخص های شهر پایدار (شهر سالم) در محله قاسم آباد یزد». همایش ملی شهر سالم ، سبزوار.
حبیبی، سید محسن، مقصودی، ملیحه. (1386). «مرمت شهری»، انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
رضایی، نغمه. (1388). «فرایند اجتماعی نوسازی شهری»، نشریه اینترنتی نوسازی، شماره اول. سازمان نوسازی شهرداری تهران. http://nosazionline.ir.
رضوانی، محمد رضا، اکبریان، سعیدرضا، وافتخاری، رکن الدین. (1391). «تبیین شاخص های محک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلان شهرها». پژوهش های جغرافیای انسانی. شماره 81. ص 69-94.
رهنما، محمد رحیم. (1386). « اثرات اجرای طرح های بهسازی و نوسازی مرکز شهر مشهد بر محله ی پایین خیابان » ، جغرافیا و توسعه. شماره 11. ص ص؟
سایت شرکت عمران و بهسازی شهری، ۲۹ آبان ۱۳۸۶. www.udrc.ir.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال های 75، 85 و 90.
شماعی، علی و پوراحمد، احمد( 1384 ). « بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا » ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران،
طرح تفصیلی محدوده پروژه مجد،(1384). شرکت عمران مسکن سازان منطقة شرق. مشهد
طرح جامع خازنی مشهد، (1388). اداره راه و شهرسازی خراسان رضوی. مشهد.
طرح جامع مشهد، (1385).« مطالعات پایه اجتماعی»، اداره راه و شهرسازی خراسان رضوی. مشهد.
عبداللهی، مجید. (1392). «ارزیابی ابعاد اجتماعی محله های شهری در چارچوب دیدگاه سرمایه اجتماعی»، مورد پژوهش محله های شیراز، مجله مدیریت شهری شماره 32.
عظیمی هاشمی، مژگان، اعظم کاری، فائزه و خیرخواهان، جعفر. (1392). «واکاویمؤلّفههایشهرزیارتیمطلوب)موردمطالعهشهرمشهد(»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 12.
عظیمی، مژگان(1395)، «تحلیل اسناد توسعه شهری در جهت تحقق مدیریت هماهنگ توسعه شهری» ، شهرداری مشهد. مشهد
قنبری، حکیمه؛ احدنژاد، محسن. (1387). «ایمنی در معابر شهری با تأکید بر نقش مکان گزینی بهینه پارکینگ ها در کاهش حوادث ترافیکی» دومین همایش جامعه ایمن شهر تهران. تهران.
کامروا, محمد علی(1384)، «مقدمه ای بر شهر سازی معاصر ایران»، اتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1384
کلانتری, حسین, و پوراحمد , احمد(1384). «فنون تجارب برنامه ریزی بافت تاریخی شهرها»، انتشارات جهاددانشگاهی.
کورز، لوییس ( 1387 ). « زندگی و اندیشة بزرگان جامعه شناسی » ، مترجم: محسن ثلاثی، انتشارات علمی، تهران.
موسوی، احمد ( 1385 ). « برنامه ریزی توسعة محله ای با تأکید بر سرمایة اجتماعی مورد مطالعه: کوی طلاب شهر مشهد » ، کارشناسی ارشد، شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.
مهندسین مشاور پارامادان (عاملیت چهارم بافت تاریخی تهران ) ، ( 1393)، « بیانیه و سند راهبردی مدیریت و حفاظت بافت و بناهای تاریخی- فرهنگی تهران » ، مهندسین مشاور پارامادان، تهران.
مهندسین مشاور طراحان راهوند شهر، 1391،« سند جامع مدیریت و حفاظت بافت ها و بناهای تاریخی تهران » ، بی جا، تهران.
نظم فر، حسین، عطار، محمد امین ( 1393)، « نقش سرمایة اجتماعی بر مشارکت ساکنان در نوسازی بافت فرسودة شهری- مورد شناسی: بافت فرسودة شهر اردبیل » ، جغرافیا و آمایش شهری - منطقهای، شماره 12 ، پاییز 1393- صفحات : 51 – 6.
وطن دوست، مریم ، باقری، محبوبه ، بزرگوار ، شیما ، سعیدی، ساناز (1395)، « ساماندهی بافت فرسوده با استفاده از رویکرد مشارکتی با تاکید بر سرمایه اجتماعی: نمونه موردی: محله ی آبکوه مشهد »، علوم انسانی اسلامی، شماره 13 ، جلد 1، ص 53-67.
32. Diaz.R.A(2011),Planning for sustainable development: strategic Alignment in Peruvian region and cities, futures 43.pp 908-918.
33. Duxbury.N(2012),Cities,Culture and Sustainable Development, Summer LAB’12:ART,Climate change and community Development
34. Pooley, J. , Cohen, L. , & Pike, L. (2005) Can sense of community inform social capital? The Social Science Journal, 42(1),
