پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 41 |
| تعداد شمارهها | 1,101 |
| تعداد مقالات | 9,443 |
| تعداد مشاهده مقاله | 17,012,331 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,933,476 |
ارزیابی میزان آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس (موردمطالعه: شهرستان داراب) | ||
| برنامه ریزی توسعه کالبدی | ||
| دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1401، صفحه 73-86 اصل مقاله (779.2 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30473/psp.2022.53248.2307 | ||
| نویسندگان | ||
| هوشمند عطایی* 1؛ علیرضا بستانی2؛ ریحانه سادات سلطانی مقدس3؛ گیتی صلاحی اصفهانی4 | ||
| 1دانشیارگروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه پیام نور تهران،ایران | ||
| 3دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران | ||
| 4استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران | ||
| چکیده | ||
| خشکسالی از پیچیدهترین و ناشناختهترین مخاطرات طبیعی است که خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیطی جبرانناپذیری بر سکونتگاههای روستایی وارد میکند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی میزان آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس در روستاهای واقع در محدودههای خشکسالی شهرستان داراب است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از آمار بارندگی 10 ایستگاه بارانسنجی و بر اساس مدل SPI (Standardized precipitation Index) پهنههای خشکسالی شهرستان مشخص شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپی شانون 19 متغیر آسیبپذیری در پهنههای خشکسالی بررسی و در نهایت به کمک مدل تصمیمگیری چند شاخصه کوپراس رتبهبندی روستاهای واقع در محدوده مورد مطالعه انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که خشکسالی بیشترین تأثیر را بر متغیرهای تخریب منابع آب سطحی و زیرزمینی، کاهش درآمد سرانه کشاورزان، رها شدن زمینهای کشاورزی بر اثر بیآبی و مهاجرت روستاییان داشته است. نتایج بررسیها در مورد رتبهبندی روستاهای آسیبدیده از خشکسالی نشان میدهد که روستاهای دولتآباد، درنگانه، شهرکبستان و بهادران بیشترین آسیبپذیری از پدیده خشکسالی داشتهاند و روستاهای تلبارگاه، جونان، نصروان و قلعهنو از آسیبپذیری کمتری نسبت به روستاهای اطراف برخوردارند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| خشکسالی؛ سکونتگاههای روستایی؛ مدل کوپراس؛ شهرستان داراب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessing the Vulnerability of Rural Settlements to Drought Using Coopras Model (Case sStudy: Darab Township) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| hooshmand attaee1؛ alireza bostany2؛ Reihaneh Soltani3؛ gity salahi4 | ||
| 1Associate Professor, Department of Geography, Payame Noor University | ||
| 2payamnour | ||
| 3Payam Noor University | ||
| 4Payame Noor University | ||
| چکیده [English] | ||
| Drought is one of the most complex and unknown natural disasters that causes irreparable economic, social and environmental damages to rural settlements. The purpose of the present study is to evaluate the vulnerability of rural settlements to drought using the Coopras model in the villages located in the drought areas of Darab township. First, the drought areas of the township were determined using the rainfall statistics of 10 rain gauge stations based on the SPI (Standardized precipitation Index) model. Then, using Shannon's entropy model, 19 vulnerability variables were investigated in drought zones. Finally, using the multi-criteria decision-making model of Coopras, the ranking of the villages located in the study area was done. The results show that drought has had the greatest impact on the variables of destruction of surface and underground water sources, reduction of per capita income of farmers, abandonment of agricultural lands due to drought and migration of villagers. The results related to the ranking of the villages affected by drought show that the villages of Daulat-Abad, Darnganeh, Shahrak-Bostan and Bahadoran were the most vulnerable to the phenomenon of drought and the villages of Tal-Bargah, Junan, Nasravan and Qala Naw were less vulnerable than the surrounding villages. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Drought, Rural Settlements, Coopras Model, Darab Township | ||
| مراجع | ||
|
ایمانی، بهرام و محمدیمشکول، علی(1397). تحلیل رابطه مابین سرمایههای معیشتی و تابآوری مناطق روستایی در مقابل خشکسالی، مطالعه موردی روستاهای شهرستان اردبیل. مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، 7(28)، 163-147.
بستانی، علیرضا، نجفپور، بهرام، جوانی، خدیجه(1395). بررسی اثرات خشکسالی در ناپایداری سکونتگاههای روستایی با تاکید بر بخش کشاورزی، مطالعه موردی: روستاهای شهرستان داراب –استان فارس. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 6(21)،161-155.
پریشان، مجید(1390). مدیریت ریسک مخاطرات محیطی، مورد ریسک زلزله در مناطق روستایی استان قزوین، رساله دکتری جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
پورطاهری، مهدی، رکنالدینافتخاری، عبدالرضا و کاظمی، نسرین(1395). سطح و درجه آسیبپذیری ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی(از دیدگاه کشاورزان(. مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، 48(1)31-19.
پورطاهری، مهدی(1389). کاربرد روش های تصمیم گیری چند شاخصه در جغرافیا، (چاپ سوم)، تهران: انتشارات سمت.
حاجیان، نرگس، قاسمی، مریم، مفیدی، عباس(1397). نقش تنوع فعالیتهای زراعی وغیره زراعی بر تابآوری خانوارهای کشاورز روستایی در معرض خشکسالی، مطالعه موردی شهرستان چناران. مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی،7(28)، 51-31.
داوردان، بابا(1394). مدیریت بحران خشکسالی در نواحی عشایری اردبیل، هفتمین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران، تهران.
سرور، هوشنگ، کاشانیاصل، امیر(1395). ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله. فصلنامه آمایش محیط، 9(34)،107-87.
سلیمانی، عادل، افراخته، حسن، عزیزپور، فرهاد و طهماسبی، اصغر(1395). تحلیل فضایی ظرفیتهای سازگاری سکونتگاههای روستایی شهرستان روانسر در مواجهه با خشکسالی. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2)،78-65. شفیعی، بهمن، برقی، حمید و قنبری، یوسف (1398). بررسی اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیطی نواحی روستایی از دید سرپرست خانوار. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19(55)،191-173.
شفیعیثابت، ناصر، دوستی، بهزاد و قربانی، معصومه(1395). ارزیابی میزان آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل تصمیمگیری چند شاخصه کوپراس، مطالعه موردی: شهرستان دلفان. مجله جغرافیای طبیعی، 9(31)، 134-119.
صالحپور، شمسی، عزیزی، اصغر، کریمی، خدیجه، قاسمیان، زری(1397). نقش مدیریت ریسک در کاهش آسیبپذیری اقتصادی-اجتماعی سکونتگاههای روستایی با تاکید بر خشکسالی، مورد مطالعه: شهرستان نقده. فصلنامه جغرافیای سرزمین، 15(58)،67-81
ظاهری، محمد، آقایاریهیر، محسن، ذاکریمیاب، کلثوم (1394). ارزیابی آسیبپذیری نواحی روستایی از خطر زلـزله، مطالعـه مـوردی بخش مرکزی شهرستان مرند. مجله پژوهش و برنـامهریـزی روستـایی، 4(9)،111-97.
فرجزاده، منوچهر (1384). خشکسالی از مفهوم تا راهکار. تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
قنبری، یوسف (1392). بررسی و شناسایی اثرات خشکسالی بر خانوارهای روستایی شهرستان سمیرم. فصلنامه روستا و توسعه، 16(4)، 76-55.
محمدییگانه، بهروز، حکیمدوست، یاسر(1388). اثرات اقتصادی خشکسالی و تأثیر آن بر ناپایداری روستاها، مطالعه موردی: قرهپشتلوی بالا. همایش منطقهای بحران آب و خشکسالی، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت.
میرفتاح، مائده، عطایی، هوشمند(1398). تجزیه و تحلیل خشکسالیها با بکارگیری روش منکندال در حوضه زایندهرود، مطالعه موردی: ایستگاه ورزنه. نشریه علمی-تخصصی شباک، 5(5)،25-17.
وارثی، حمیدرضا، بیکمحمدی، حسن و قنبری، سیروس (1386): اثرات خشکسالی در دوره بیست ساله بر نظام اجتماعی–اقتصادی شهرستان نائین. مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 23(3)44،-21.
Alcamo, J. )2008(. A New Approach to Quantifying and Comparing Vulnerability to Drought, Reg ENVIRON Change, 22(3), 137- 149. Anthony, S. (2013). Drought and water policy in Australia, Global Environmental Change, 23(2),1615–1626. Cheng, J. Tao, J. (2010), Fuzzy Comprehensive Evaluation of Drought Vulnerability Based on the Analytic Hierarchy Process, Agriculture and Agricultural Science Procedia,5(3), 126- 135. Hassana A.G, Fullenb M. A. Oloke, D. (2019), Problems of drought and its management in Yobe State, Nigeria, Weather and Climate Extremes, 23(2),1-7. Keshavarz, M., Karami, E. )2013(, Institutional adaptation to drought: the case off agricultural organization. Journal of Environmental Management 127 (3), 61-68. Khalili N, Arshad M, Farajzadeh Z, Harald K, Klaus M. (2020). Effect of drought on smallholder education expenditures in rural Iran: Implications for policy, Journal of Environmental Management,260 (4), 1-11. Mehr, M, Mittal, S, Prasad, N. (2016). Farmers coping strategies for climate shock: is it differentiated by gender? Journal of Rural Studies, 44 (3),123–131. Shiru, M.S. Shahid, S. Alias, N, Chung, E.S. (2018) ,Trend analysis of droughts duringcrop growing seasons of Nigeria, Sustainability, 10(6), 860-871. www.mdpi.com/journal/ sustainability. Tafesse, M. (2020). The state of local adaptive capacity to climate change in Tánago, I.G, Urquijo, J., Blauhut, V., Villarroya, F, De Stefano, L. (2016). Learning from experience: a systematic review of assessments of vulnerability Tatli, H. and Turkes, M. (2011), Empirical Orthogonal Function Analysis of the Palmer Drought Indices, Agricultural and Forest Meteology, 151(7). 981- 991. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 207 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 203 |
||